شاه بلوط (Chestnut) در واقع نوعی آجیل خوشمزه و تقریبا شیرین متعلق به خانواده شاه بلوطیان است که در کشورهای آسیایی و اروپایی رشد می‌کند. خواص شاه بلوط نیز از دیرباز مورد توجه مردم بوده است. اما بسیاری از افراد به اشتباه بلوط ایرانی که شکلی باریک و دراز دارد را شاه بلوط می‌نامند؛ در صورتی که شاه بلوط بومی کشور ایران نبوده و شکلی گرد و پهن دارد.
در این مطلب، به بررسی خواص شاه بلوط (نظیر بهبود دیابت، درمان واریس، کمک به رشد کودکان و …)، ارزش غذایی، نحوه مصرف و عوارض جانبی آن خواهیم پرداخت.
شاه بلوط هندی
شاه بلوط که در ایران به نام‌های شاه بلوط هندی و شاه بلوط ترکیه‌ای شناخته می‌شود، میوه‌ای سرشار از مواد مغذی است که به بهبود عملکرد غده تیروئید کمک می‌کند. درخت شاه بلوط هندی بیشتر در مناطق کوهستانی یافت می‌شود و به طور معمول در نواحی معتدل کشت می‌شود.
شاه بلوط هندی درختی است دارای خزان که ارتفاع آن به ۳۰ متر نیز می‌رسد و سرعت رشد این درخت تا رسیدن به ارتفاع ۱۵ متر، سریع است. گل‌های این درخت خوشه‌ای، برافراشته و به سمت بالا، سفیدرنگ با نقطه‌های زرد یا قرمز است. طول خوشه‌ها نیز ۱۰ تا ۳۰ سانتی متر بوده و هر خوشه شامل ۲۰ تا ۵۰ گل است.
خواص شاه بلوط
۱. بهبود دیابت
شاه بلوط یکی از درمان‌های سنتی دیابت بوده و به کاهش قند خون در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ کمک می‌کند؛ شاه بلوط شاخص گلیسمی پایینی دارد و بعد از مصرف، به آرامی قند را در خون آزاد می‌کند. از این رو، برای بیماران دیابتی بسیار مفید است.
شاه بلوط حاوی منیزیم است که نقش اساسی در ترشح انسولین بر عهده دارد. به علاوه مس موجود در شاه بلوط می‌تواند به مدیریت و یا جلوگیری از دیابت کمک کند. لازم است افراد مبتلا به دیابت با مشورت پزشک شاه بلوط را به رژیم غذایی خود اضافه کنند.
۲. درمان واریس
شاه بلوط دارای خواص ضد التهابی روی سیستم رگ‌هاست. این میوه در درمان وریدهای واریسی که در پاها ایجاد می‌شوند، نقش مهمی دارد. از این رو، مصرف شاه بلوط درمانی طبیعی برای رگ‌های دچار مشکل است.
۳. کمک به رشد کودکان
این میوه دارای مقادیر زیادی از ویتامین‌ها و مواد مغذی است که به بهبود رشد کودکان کمک کرده و باعث تقویت حافظه آن‌ها می‌شود. پس اگر در جدول وزن گیری کودک خود متوجه روند کند رشد او شدید، در فصل شاه بلوط، از این ماده در رژیم غذایی او استفاده کنید.
۴. حفظ سلامت دستگاه گوارش
مقادیر زیاد فیبر موجود در شاه بلوط به بهبود هضم غذا کمک می‌کند، برای درمان ناراحتی معده و التهاب روده مفید بوده و به سلامت دستگاه گوارش کمک می‌کند.
۵. بهبود سیستم ایمنی
غلظت بالای ویتامین C و دیگر ترکیبات آنتی‌اکسیدان موجود در شاه بلوط، باعث افزایش سیستم ایمنی بدن می‌شود. در واقع ویتامین C نه تنها تولید گلبول‌های سفید را تحریک می‌کند، بلکه به عنوان یک آنتی‌اکسیدان، نقش فعالی در از بین بردن رادیکال‌های خطرناک موجود در بدن دارد.
۶. رفع یبوست
فیبر موجود در شاه بلوط با افزایش حرکات روده به پیشگیری و درمان یبوست کمک می‌کند.
۷. درمان سرماخوردگی
صدها سال است که مردم از شاه بلوط برای تسکین سرماخوردگی، گلو درد و سرفه بهره می‌برند؛ زیرا این میوه خواص خلط آوری دارد. زمانی که فرد دچار سرماخوردگی می‌شود، این شاخصه شاه بلوط به بدن می‌گوید که ناحیه گلوی را هیدرات کنند تا از خشکی و خارش در گلو جلوگیری شود.
۸. تسکین درد هموروئید
یکی دیگر از خواص شگفت انگیزی شاه بلوط برای سلامتی، درمان هموروئید است. با توجه به اینکه شاه بلوط به عنوان یک قابض عمل می‌کند، یک درمان سودمند برای هموروئید به شمار می‌آید. شاه بلوط می‌تواند درد هموروئید را نیز تسکین دهد یا از شدت آن بکاهد.
۹. جوانسازی پوست صورت
شاه بلوط مقادیر زیادی آنتی اکسیدان و ویتامین C دارد که به کاهش چین و چروک و جوانسازی پوست صورت کمک می‌کند.
۱۰. افزایش مواد معدنی استخوان
این میوه حاوی مقدار قابل توجهی مس و منیزیم است. مس ماده معدنی مهمی است، زیرا باعث جذب آهن و رشد و نمو استخوان می‌شود. منیزیم نیز علاوه بر خواص دیگر، برای افزایش مواد معدنی استخوان بسیار مهم است. با مصرف شاه بلوط که حاوی این عناصر است، می‌توان از شروع بسیاری از اختلالات وابسته به سن مانند پوکی استخوان پیشگیری کرد.
۱۱. کاهش کلسترول خون
شاه بلوط به علت مقادیر بالای فیبری که دارد، باعث کاهش چربی و کلسترول خون بالا می‌شود.
۱۲. تقویت و افزایش رشد مو
مقادیر بالای آهن و مس موجود در شاه بلوط به افزایش گردش خون در پوست سر کمک کرده و با تقویت فولیکول‌های مو، موجب افزایش رشد مو و درمان ریزش آن می‌شوند.
۱۳. درمان سرمازدگی
شاه بلوط نه تنها برای بهبود عملکرد بدن مناسب است، بلکه در روند التیام زخم‌های پا و یخ‌زدگی نیز مؤثر است. این ماده را می‌توان به صورت استعمال خارجی، به عنوان یک لوسیون یا ژل استفاده کرد. در واقع ژل و روغن شاه بلوط از دانه‌های آن استخراج می‌شوند؛ بنابراین، استفاده از روغن شاه بلوط در منطقه آسیب دیده ممکن است به شما کمک کند.
۱۴. بهبود سیستم عصبی و تقویت حافظه
به علت وجود مواد مغذی گوناگون در شاه بلوط، فعالیت مغز با مصرف شاه بلوط افزایش می‌یابد. آجیل‌هایی که سرشار از ویتامین‌های خانواده B هستند، به طور مستقیم در فعالیتهای سیستم عصبی نقش دارند. به علاوه، پتاسیم موجود در شاه بلوط می‌تواند باعث افزایش جریان خون به سمت مغز و بهبود سلامت سیستم عصبی و افزایش حافظه شود.
۱۵. کاهش فشار خون
در بین تمامی مواد معدنی، تعداد اندکی از مواد معدنی به اندازه پتاسیم برای کاهش فشار خون الزامی به نظر می‌رسند. پتاسیم حرکت آب درون بدن را کنترل می‌کند و به عنوان یک وازودیلاتور عمل می‌کند، جریان خون را افزایش می‌دهد و فشار را از روی رگ‌های خونی و شریان‌های محدود شده برمی‌دارد. این کاهش فشار خون می‌تواند سبب بهبود سلامت قلب و عروق و کاهش خطر ابتلا به حمله قلبی و سکته مغزی شود.
۱۶. تأمین انرژی بدن
مس و فسفر، دو عنصر موجود در شاه بلوط، در تولید، انتقال و ذخیره انرژی در بدن ضروری هستند. همچنین قبلا اشاره کردیم که شاه بلوط دارای منیزیم است که برای متابولیسم انرژی و همچنین آرامش و انقباض ماهیچه‌های بدن ضروری است؛ در واقع نقش آن در تولید انرژی و حرکت ماهیچه‌ها به بهبود عملکرد ورزشی کمک می‌کند.
۱۷. جلوگیری از سرطان
شاه بلوط می‌تواند به شما در مقابله با سرطان کمک کند. این ماده با توجه به خواص ضد التهابی که دارد، به پیشگیری از سرطان و درمان آن کمک خواهد کرد. شاه بلوط به کشتن سلول‌های سرطانی کمک می‌کند و باعث متوقف شدن رشد آن‌ها در بدن می‌شود. از این رو، در صورتی که می‌خواهید از بروز سرطان جلوگیری یا با این بیماری مبارزه کنید، مصرف شاه بلوط گزینه بسیار مناسبی به شمار می‌آید.
۱۸. خواص شاه بلوط در درمان اسهال
این میوه و به ویژه برگ درخت شاه بلوط، از درمان‌های طبیعی و مؤثر برای اسهال به شمار می‌آید؛ جوشانده میوه و پوست درخت شاه بلوط به دلیل تانن‌های موجود در آن، برای درمان اسهال بسیار مفید است.
۱۹. بهبود بیماری های تنفسی
سرفه، سرماخوردگی، برونشیت‌ها و زخم گلو از رایج‌ترین بیماری‌های تنفسی هستند. در این بیماری‌ها یک احساس خشکی به انسان دست می‌دهد که باعث خارش و درد می‌شود. برای آسودگی از این مشکل، پزشکان شربت سرفه حاوی اسپکتورانت (خلط آور) تجویز می‌کنند. جالب است بدانید تأثیر مصرف شاه بلوط همانند یک شربت اسپکتورانت است.
۲۰. جلوگیری از سنگ کلیه
استفاده از میوه‌های با میزان اگزالات پایین، برای جلوگیری از تشکیل و بزرگ شدن سنگ‌های کلیه بسیار توصیه شده است. شاه بلوط میزان اگزالات پایینی دارد. همچنین پتاسیم موجود در شاه بلوط، آزاد شدن و توزیع کلسیم در بدن را تنظیم می‌کند. پتاسیم باعث ته‌نشین شدن کلسیم در استخوان شده و از تشکیل سنگ در کلیه جلوگیری می‌کند.
۲۱. درمان تیروئید پرکار
کسانی که تیروئید پرکار دارند، می‌توانند با مصرف شاه بلوط بیماری خود را درمان کنند. الاگیک اسید موجود در شاه بلوط، ترشح هورمون از تیروئید را متوقف و باعث کنترل تیروئید پرکار می‌شود.
۲۲ درمان سینوزیت
دیگران چه می‌خوانند؟مصرف مداوم شاه بلوط می‌تواند به پاکسازی سیستم تنفسی کمک کرده و باعث درمان سرفه، گرفتگی بینی و سینوزیت شود.
۲۳. بهبود عملکرد مغز
عملکرد مغز با مصرف منظم شاه بلوط بهبود می‌یابد. شاه بلوط غنی از ویتامین‌های B، فولات، ریبوفلاوین، تیامین است که به طور مستقیم با توسعه و عملکرد مغز و اعصاب مرتبط است. به علاوه، پتاسیم موجود در شاه بلوط می‌تواند جریان خون را به مغز افزایش دهد و سلامت سیستم عصبی را ارتقا بخشد، در نتیجه تمرکز، یادآوری مطالب و حافظه نیز بهبود می‌یابند.
پس اگر به دنبال روش‌هایی برای تقویت حافظه هستید، مصرف شاه بلوط را فراموش نکنید!
۲۴. ضد میکروب بودن
مطالعات نشان داده‌اند که عصاره‌های شاه بلوط حاوی آنزیم‌های ضد میکروبی هستند که در برابر باکتری‌ها مقاوم هستند. شاه بلوط سرشار از آنزیم‌های ضدمیکروبی، روی، مس و تانین بوده که ثابت شده در حفاظت از بدن در برابر عفونت‌های باکتریایی و انگلی مؤثر هستند.
۲۵. بهبود سلامت قلب و جلوگیری از بیماری های قلبی
شاه بلوط به علت مقادیر بالای فیبر و آنتی اکسیدان، با کاهش کلسترول بالای خون، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را کاهش می‌دهد. همچنین پتاسیم موجود در شاه بلوط با کاهش فشار خون بالا، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهد.
۲۶. کمک به کاهش وزن
محتوای آئسین موجود در شاه بلوط بسیار سودمند است. آئسین به طور شگفت‌انگیزی، در روند کم کردن وزن تأثیر مثبت دارد. از این رو، مصرف شاه بلوط، نه تنها به شما در حل مشکلات سلامتی کمک می‌کند، بلکه باعث می‌شود تا از دست چربی‌ها خلاص شوید. برای کم کردن وزن بیشتر، می‌توانید برای رسیدن به یک رژیم غذایی سالم، بهترین غذاهای رژیمی مانند غذاهای پر از فیبر و سبزی‌های سبز را در رژیم غذایی‌تان بگنجانید و در عین حال شاه بلوط مصرف کنید.
۲۷. خواص شاه بلوط در بارداری
فقر منیزیم و باقی عناصر مهم، می‌تواند باعث زایمان زودرس در زنان باردار شود. به علاوه فقر منیزیم در دوران بارداری می‌تواند منجر به سندروم متابولیک برای مادر و کودک شود.
- عنصر مسی که در شاه بلوط یافت می‌شود، برای رشد شناختی و اسکلتی در دوران کودکی ضروری است. مطالعات بیشتر نشان داده‌اند که وزن پایین نوزاد متولد شده به طور چشمگیری به سطوح ناکافی مس که در کبد نوزاد ذخیره شده‌اند، وابسته است.
- همچنین شاه بلوط دارای حدود ۱.۷ میلی گرم آهن در هر ۱۰۰ گرم از آن است. کمبود آهن در زنان می‌تواند باعث کمبود وزن نوزاد متولد شده، مسمومیت عفونی، مرگ کودک و در مواردی مرگ مادر شود. کمبود آهن در زمان تولد و نوزادی، یکی از دلایل شاخص مشکلات یادگیری و بیماری‌های دیگر در نوزادان است.
- روی، یکی دیگر از مواد معدنی موجود در شاه بلوط بوده که برای رشد جنین و نوزادان ضروری است. کمبود روی در کودکان باعث اختلالات یادگیری، حافظه ضعیف، اختلالات شناختی، مشکلات پوستی و آتروفی مغزی می‌شود. کمبود روی به اسهال در نوزادان مربوط است و می‌تواند سبب بروز مشکلات روده شدید در هنگام رشد کودک شود.
- شاه بلوط دارای مقادیر زیاد اسید فولیک نیز هست که در آجیل‌ها بسیار کمیاب است. اسید فولیک اثرات مثبتی در سلامت زنان باردار و فرزندانشان دارد. این ماده در رشد سریع و افزایش سلول‌های جنین و رشد و گسترش سلول‌های جفت و رحم الزامی است.
- مقادیر بالای کلسیم موجود در شاه بلوط باعث ایجاد تعادل بین الکترولیت‌ها در بدن زنان باردار شده و به بهبود رشد جنین کمک می‌کند.
- این میوه همچنین حاوی مقادیر زیادی ویتامین‌های خانواده B است که به کاهش استرس در دوران بارداری کمک می‌کند.
ارزش غذایی شاه بلوط
- شاه بلوط دارای ۳ گرم فیبرخوراکی در ۱۰۰ گرم میوه است.
- مقدار فیبر خوراکی موجودر در شاه بلوط از گردو، پکان و پسته بالاتر است.
- با مصرف ۱۰۰ گرم شاه بلوط، ۱۹۵ کالری انرژی جذب بدن می‌شود که بیشتر آن مربوط به کربوهیدرات بالای این میوه است.
- مقادیر زیادی از ویتامین C، مواد معدنی مانند پتاسیم، مس و منیزیم، اسید آمینه‌ها و آنتی‌اکسیدان‌ها را دارد.
- حاوی مقادیر بالایی از اسید‌های چرب لازم، شامل لینولئیک اسید است که در سلامت قلب و رشد سیستم عصبی در کودکان مفید است.
- سرشار از فولات‌هاست که شامل فولیک اسید بوده و در تشکیل گلبول‌های قرمز و DNA نقش مهمی دارد.
- فاقد گلوتن است و مناسب مصرف افرادی است که به گلوتن حساسیت دارند.
- در بین شاه بلوط‌ها، نوع چینی آن دارای مقدار زیادی از ویتامین A است.
- ۱۰۰ گرم شاه‌بلوط، حاوی ۱۱ درصد نیاسین، ۲۹ درصد پیرودوکسین یا ویتامین B6۱۰۰ درصد تیامین و ۱۲ درصد ریبوفلاوین است.
روش مصرف شاه بلوط
- از آرد شاه بلوط خام که فاقد گلوتن است، برای تهیه خمیر پنکیک، ماکارونی و نان استفاده می‌شود.
- از شاه بلوط خشک یا پخته می‌توان برای تهیه شیرینی، شکلات، پودینگ، دسر و کیک استفاده کرد و نان به دست آمده از آرد شاه بلوط نیز از دیگر فراورده‌های این آجیل است.
- شاه بلوط خام را برای تهیه انواع سس سالاد استفاده می‌کنند.
- شاه بلوط را به صورت آب پز نیز استفاده می‌کنند؛ شاه بلوط را در آب جوش می‌جوشانند تا پوست آن کمی نرم شود و سپس آن را پوست گرفته و برای تهیه انواع سوپ و غذا استفاده می‌کنند
- در بعضی از کشورها شاه بلوط را با شکر ترکیب کرده و به عنوان دسر مصرف می‌کنند.
- در بسیاری از کشورها مانند ترکیه، شاه بلوط را به عنوان یک آجیل بو داده خوشمزه به فروش می‌رسانند.
عوارض جانبی شاه بلوط
- مصرف بیش از اندازه شاه بلوط موجب افزایش ویتامین B6 در بدن شده و در طولانی مدت باعث بروز مشکلاتی در سلامتی می‌شود.
- لازم است بدانید، مصرف بیش از حد شاه بلوط به علت داشتن تانن زیاد، از میزان جذب آهن در بدن کم می‌کند.
- افرادی که به آجیل حساسیت دارند، لازم است قبل از مصرف شاه بلوط، از عدم آلرژی به آن اطمینان حاصل کنند؛ از واکنش‌های آلرژیک به شاه بلوط می‌توان به شوک آنافیلاکسی اشاره کرد.
- مصرف این میوه با برخی داروها تداخل ایجاد کرده و ساپونین آن باعث تحریک لایه مخاطی معده و برگشت اسید می‌شود.
- استفاده زیاد و بی وقفه از شاه بلوط در طولانی مدت، مشکلاتی برای سلامت فرد ایجاد کند و ممکن است با ایجاد اختلالات ذهنی و عصبی همراه باشد.
- مصرف بیش از اندازه شاه بلوط می‌تواند باعث تشنج شود.
- مصرف شاه بلوط در دوران شیردهی و بارداری باید با احتیاط و زیر نظر پزشک صورت گیرد.
- افراد مبتلا به یبوست، ورم معده، لخته شدگی خون ضعیف، ترومبوسیتوپنی، بیماری کبد و کلیه، نباید شاه بلوط را بخورند؛ زیرا ممکن است باعث تشدید بیماری آن‌ها شود.
- در موارد اختلالات قاعدگی، مصرف شاه بلوط ممنوع است.
سخن پایانی
در این مطلب با خواص شاه بلوط و ارزش غذایی آن به صورت مفصل آشنا شدید؛ اما باید دقت داشته باشید که باید از مصرف بیش از اندازه آن خودداری کنید و یا اینکه اگر از مشکل یا بیماری خاصی مانند دیابت رنج می‌برید، حتماً باید پیش از مصرف شاه بلوط، با پزشک خود در این باره مشورت کنید. به نظر شما بهترین روش برای مصرف شاه بلوط کدام است؟ لطفاً نظرات خود را با سایر کاربران به اشتراک بگذارید.
در پایان توصیه می‌کنیم تا مطلب خواص انجیر سیاه را نیز در سایت انگیزه مطالعه کنید و از خواص این میوه معجره‌گر نیز غافل نمانید.