معرفی داروهای بیماری صرع و عوارض آن‌ها

انگیزه – داروهای بیماری صرع می‌تواند تعداد و شدت تشنج‌های بیمار را کاهش داده و یا پس از مدتی آن‌ها را از بین ببرد. حتی تشنج‌های ملایم نیز باید مورد درمان قرار گیرند، زیرا رخ دادن تشنج و دیگر علائم بیماری صرع در حین فعالیت‌هایی نظیر رانندگی و یا شنا، می‌تواند بسیار خطرناک باشد. طیف زیادی از دارو برای این بیماری وجود دارد که هر کدام مزایا و معایبی دارند. در این مطلب ۱۵ نمونه از این داروها بر اساس قدیمی‌تر یا جدیدتر بودنشان معرفی شده و ویژگی‌های هر کدام بررسی گردیده است.

 

داروهای بیماری صرع

بیشتر بیماران مبتلا به بیماری صرع با مصرف داروهای مخصوص صرع، تشنج هایشان کنترل می‌شود. تعدادی از این داروها برای چند سال است که مورد استفاده قرار می گیرد، ولی شماری از آنها به تازگی تولید شده و در اختیار بیماران قرار گرفته است. در زیر به معرفی کامل داروهای بیماری صرع به تفکیک زمان کشف آن ها خواهیم پرداخت.

داروهای قدیمی تر

تعدادی از معروفترین داروهایی که امروزه در درمان صرع مورد استفاده قرار می‌گیرند، زمان زیادی از کشف و استفاده از آنها می‌گذرد و قدمت آن‌ها به اوایل قرن فعلی بازمی‌گردد. در زیر به معرفی این داروها خواهیم پرداخت.

۱. کاربامازپین

این دارو در سال ۱۹۵۰ میلادی شناخته شد. کاربامازپین برای درمان صرع پارسیل (موضعی) و حملات تونیک کلونیک بسیار مفید و نسبتاً بی‌خطر است. اما، این دارو ممکن است صرع کوچک و پرشهای عضلات را وخامت دهد. در برخی موارد، ممکن است بدن بیماران با خوردن این دارو دچار کهیر شود و یا اینکه موجب اختلال در سلولها و یا گلبولهای خونی آنها شود. در صورت بروز چنین عوارضی، بیمار باید استفاده از این دارو را متوقف کند. مصرف زیاد داروی کاربامازپین می‌تواند موجب دوبینی (دیدن دوتایی اشیا)، تهوع، سردرد و خواب آلودگی شود.
نام تجاری این دارو، تگرتول (Tegretol) است.

۲. کلونازپام

داروی کلونازپام جزو دسته ای از داروها محسوب می‌شود که به آنها بنزودیازپین‌ها گفته می‌شود. بنزودیازپین‌ها (مانند دیازپام) در موارد اضطراب و به عنوان خواب‌آور مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دارو در بیماری صرع کوچک و دیگر انواع صرع استفاده می‌شود. با این وجود، در برخی بیماران، پس از مدت زمانی که از این دارو استفاده کردند، (حدود سه ماه) اثر آن از بین می‌رود.
داروی کلونازپام نیز مثل مابقی داروهای دسته بنزودیازپین‌ها، دارای عوارض جانبی قابل ملاحظه ای نظیر خواب آلودگی و تغییرات رفتاری و به خصوص بروز رفتار تهاجمی در کودکان است.

۳. فنوباربیتال

داروی فنوباربیتال، از قدیمی‌ترین داروهای بیماری صرع است. این دارو در سال ۱۹۱۲ میلادی کشف شده است. بسیار ارزان است و در درمان بیشتر انواع صرع مفید است، ولی در سالهای گذشته، به دلیل عوارض جانبی آن، مصرف آن کاهش یافته است. در اوایل، از فنوباربیتال به عنوان یک قرص خواب استفاده می شد. از این رو، بیمارانی که از این دارو استفاده می‌کنند، خواب آلوده می شوند، اگر چه این خواب آلودگی پس از مدتی به صورت معمول کم می‌شود. در عوض در کودکان ممکن است موجب فعالیت بیشتر آنها شود و حتی آنها را پرخاشگر و تهاجمی کند. در عده اندکی از افراد، ممکن است باعث قرمز شدن پوست و بروز تاول شود.
مصرف میزان زیاد این دارو می‌تواند موجب عوارضی چون خواب آلودگی، ناتوانی جنسی، افسردگی و ضعیف شدن حافظه شود. مصرف بلند مدت داروی فنوباربیتال نیز ممکن است سبب کم شدن ذخیره تعدادی از ویتامین‌ها مخصوصا ویتامین D و اسید فولیک در بدن شود.

۴. اتوسوکسیماید

این دارو تنها برای درمان بیماری صرع کوچک مفید است. تعدادی از بیماران با مصرف این دارو دچار قرمزی پوست می‌شوند. عوارض جانبی دیگر آن؛ معده درد، خستگی، سردرد و سرگیجه را شامل می‌شود.

۵. فنی توئین

از سال ۱۹۳۸ میلادی این دارو در دسترس بیماران صرع قرار گرفت. در زمان کشف آن، از آن به عنوان یک موفقیت بزرگ در درمان صرع یاد می‌شد، زیرا تاثیر آن به خوبی فنوباربیتال بود، ولی موجب خواب آلودگی نمی‌شد. فنی توئین در درمان حملات پارسیل و حملات تونیک کلونیک مفید است. تعدادی از بیماران با مصرف این دارو دچار قرمزی پوست می‌شوند که در این حالت باید مصرف آن را متوقف کنند. مصرف میزان زیاد آن، موجب بروز عوارضی نظیر سرگیجه، افزایش تعداد تشنج ها، خواب آلودگی، عدم تعادل و دوبینی (دیدن دوتایی اجسام) می‌شود. مصرف بلند مدت داروی فنی توئین نیز می‌تواند باعث تورم لثه‌ها، جوشهای صورت، پرموشدن صورت و کاهش ذخیره تعدادی از ویتامین‌ها در بدن شود (ویتامین D و اسید فولیک). به دلیل چنین عوارض جانبی در مصرف بلند مدت فنی توئین؛ بیماران جوان علاقه ای به مصرف این دارو ندارند و غالبا مصرف یک داروی ضدصرع دیگر را ترجیح می‌دهند.

۶. سدیم والپروات

در دهه ۱۹۶۰ میلادی در فرانسه به طور اتفاقی مشخص شد که این دارو برای درمان صرع موثر است. هم اکنون از آن در درمان بیماری های صرع حساس به نور، حملات میوکلونیک و صرع کوچک استفاده می‌شود. با این وجود، این دارو در همه انواع صرع تاثیرگذار است.
در کودکان کوچکتر از سه سال، باید با دقت و زیر نظر پزشک، مصرف شود، زیرا در برخی موارد موجب صدمات شدید کبدی در آنها می‌شود. تعدادی از بیماران، با مصرف سدیم والپروات دچار کم شدن پلاکتهای خون می‌شوند. (پلاکتها برای لخته شدن خون ضروری هستند.)در مجموع، رایج ترین عوارض جانبی آن؛ شامل مواردی مانند تحریک گوارشی، ریزش مو، لرزش، ورم کردن مچ پاها، افزایش وزن و خواب آلودگی است. به‌ویژه در صورتی که همراه با فنوباربیتال مصرف شود.

۷. پریمیدون

از دیگر داروهای بیماری صرع داروی پریمیدون است که در صورت مصرف، در بدن تجزیه شده و به فنوباربیتال تبدیل می‌گردد. از این رو، این دارو، دارای همان عوارض جانبی فنوباربیتال است.

 

داروهای جدیدتر

زمانی که داروهای جدید ضدصرع برای نخستین مرتبه به بازار عرضه شدند، آنها را بر روی بیمارانی که دارای بیماری صرع کنترل نشده بودند، تست کردند و از آنها به عنوان یک داروی اضافه در درمان صرع استفاده کردند. در صورتی که موفقیت آنها در درمان صرع اثبات می‌شد، اجازه استفاده از این داروها در درمان صرع داده می‌شد. با این وجود، هنوز اجازه تعدادی از داروهای جدید که در درمان انواع صرع مفیدند، از سوی مقامات دارویی کشور ابلاغ نشده است. پزشکان می‌توانند از این قبیل داروها تحت شرایط مورد نیاز تجویز کنند، ولی غالبا این موضوع را در گام نخست با بیمار مطرح می‌کنند. در زیر به معرفی تعدادی از این داروها خواهیم پرداخت.

۱. گاباپنتین

امروزه داروی گاباپنتین (Gabapentine) تنها این اجازه را کسب کرده که در درمان صرع پارسیل همراه با دیگر دراوهای بیماری صرع استفاده شود. این دارو عوارض جانبی مختصری دارد، ولی مصرف میزان زیاد این دارو می‌تواند موجب پدیدار شدن عوارضی نظیر سرگیجه، لرزش و خواب‌آلودگی شود. در شماری از بیماران نیز دفعات تشنج‌ افزایش پیدا خواهد کرد. از طرفی، این دارو سبب افزایش وزن نیز می‌شود.

۲. لاموتریژین

داروی لاموتریگین (Lamotrigine) در اوایل، دارای همان محدودیتهای گاباپنتین از نظر اجازه مصرف بود، ولی در حال حاضر می‌توان آن را در انواع گوناگون حملات و بصورت تک دارویی (بدون مصرف همزمان با دیگر داروهای بیماری صرع) مورد استفاده قرار داد. این دارو در همه انواع صرع موثر است. در عده اندکی از بیماران، داروی لاموتریگین می‌تواند سبب قرمز شدن پوست شود و به نظر می‌رسد که به صورت احتمالی در بیمارانی که در شروع مصرف، میزان زیادی از آن را مصرف می‌کنند، این وضعیت پدیدار می‌شود. مصرف میزان زیاد این دارو می‌تواند باعث خواب‌آلودگی، دوبینی و سرگیجه شود.

۳. تیاگابین

داروی تاگابین (Tiagabin) جدیدترین دارویی است که جهت درمان بیماری صرع پارسیل همراه با دیگر داروهای صرع در انگلیس، مجوز گرفته است. عوارض جانبی اصلی این دارو شامل مواردی نظیر سرگیجه، لرزش، خستگی، افسردگی و در برخی موارد اسهال، می شود.

۴. تاپیرامات

داروی توپیرامیت (Topiramate) را می‌توان همراه با دیگر داروهای بیماری صرع، در انواع گوناگون این بیماری، مورد استفاده قرار داد. عوارض جانبی آن غالبا در زمان آغاز مصرف پدیدار می‌شود و شامل مواردی نظیر اختلال گوارش، خستگی، عدم تعادل و به ندرت ایجاد سنگ‌های کلیوی می‌شود. از طرفی دیگر، بیمارانی که از این دارو مصرف می کنند، ممکن است دچار کاهش وزن شوند.

۵. ویگاباترین

داروی ویگاباترین (Vigabatrin) تنها جهت درمان صرع پارسیل همراه با دیگر داروهای بیماری صرع مجوز مصرف کسب کرده است. با این وجود، ممکن است در دیگر انواع صرع در کودکان نیز موثر باشد. حدود ۵ درصد بیمارانی که از این دارو استفاده می‌کنند، دچار افسردگی نیز می‌شوند و در برخی موارد گیجی یا علائم روانی ممکن است پدیدار شود.

دیگر عوارض جانبی این دارو نظیر خواب آلودگی و سرگیجه، غالبا خفیف هستند. عده ای از بیماران نیز دچار افزایش وزن می شوند. به تازگی نگرانی هایی از تاثیر داروی ویگاباترین بر روی بینایی پدید آمده است که با استفاده بلند مدت این دارو مشاهده می‌شود. از این رو، پزشکان علاقه چندانی به تجویز آنندارند و از طرفی دیگر، بیمارانی که از این دارو استفاده می‌کنند نیز باید به طور مرتب و منظم، وضعیت بینایی خود را معاینه کنند.

سایر داروهای متفرقه بیماری صرع

داروهایی نیز وجود دارند که در اوایل جهت درمان دیگر بیماریها مورد استفاده قرار می‌گرفتند، ولی در سال های بعدی معین شد که می‌توان از آنها در درمان بیماری صرع نیز استفاده کرد. به عنوان نمونه، داروهای ادرار آور، ضداضطراب و ضدافسردگی را می‌توان از این دسته داروها دانست. در زیر به معرفی تعدادی از این داروها خواهیم پرداخت.

استازولامید

این دارو، یک داروی ادرارآور (مدر) محسوب می‌شود. به این معنی که با مصرف این دارو، ادرار بیمار افزایش پیدا می‌کند. این دارو غالبا برای درمان بیماری گلوکم (آب سیاه چشم) مورد استفاده قرار می گیرد. با این وجود، در برخی از موارد، به عنوان یک داروی کمکی در درمان بیماری صرع نیز از آن استفاده می‌شود که می‌تواند بسیار نیز در اینباره مفید باشد.

عارضه اساسی در مصرف داروی استازولامید این است که در تعدادی از بیماران، پس از چند ماه که از مصرف این دارو بگذرد، دیگر تاثیر چندانی نخواهد داشت. از طرفی دیگر، این دارو می‌تواند موجب قرمز شدن پوست شود. دیگر عوارض جانبی قابل توجه این دارو شامل مواردی نظیر تشنگی بیش از اندازه، گزگز دستها و پاها، خستگی و از بین رفتن اشتها، می‌شود.

دیازپام

داروی مشهور دیازپام از دسته داروهای بنزودیازپین ها محسوب می شود و غالبا به صورت مرتب از آن برای درمان بیماری صرع استفاده نمی شود، بلکه در مواقعی که یک تشنج طول بکشد، از این دارو استفاده می کنند تا تشنج متوقف شود. در چنین شرایطی می توان از قرصها و یا شیاف آن نیز استفاده کرد. در بیمارستان نیز می‌توان از نوع تزریقی آن استفاده کرد.

کلوبازام

این دارو از دسته داروهای بنزودیاپین ها (مانند دیازپام) است. این دارو می‌تواند همراه با داروهای دیگر بیماری صرع استفاده شود و در انواع صرع بسیار نیز مفید است، ولی پس از چندین ماه که از مصرف آن بگذرد، تاثیر آن به مرور زمان، کاهش خواهد یافت.

 

بیماری صرع چیست؟

بیماری صرع یک اختلال سیستم عصبی مرکزی (اختلال نورولوژیکی) است که در آن فعالیت سلول‌های عصبی در مغز مختل شده و به تشنج می‌انجامد. طی این اختلال؛ رفتار، علائم و احساسات غیرطبیعی از جمله از دست رفتن هوشیاری رخ می‌دهد. علائم و نشانه‌های بیماری صرع در افراد مختلف با یکدیگر متفاوت است. برخی افراد مبتلا، طی تشنج به مدت چند ثانیه خیره می‌مانند، در حالیکه برخی دیگر دچار حرکات تنشی در دست‌ها و پاها می‌شود. باید توجه داشت که تشنج به‌تنهایی به معنای ابتلا به صرع نیست. غالبا برای تشخیص صرع حداقل دو صرع غیر تحریک شده لازم است.

اگر شما یا یکی از نزدیکانتان به این بیماری دچار هستید، تجربه شما از داروهای بیماری صرع چیست و کدام را موثرتر می‌دانید؟ دیدگاه‌ها و تجربیات خود را به صورت پیام برای ما و سایر خوانندگان بنویسید.