زالزالک یا کویج (Hawthorn) یکی از انواع توت‌هاست که طعم ترش و اندکی شیرین دارد و به رنگ‌های زرد (زالزالک کیالک)، قرمز (زالزالک ایرانی) و سیاه (زالزالک وحشی) در طبیعت یافت می‌شود. جالب است بدانید در طب سنتی چینی، از زالزالک برای درمان بیماری‌های گوارشی، نارسایی قلبی و فشار خون بالا استفاده می‌شود؛ البته خواص زالزالک شامل بهبود عملکرد قلب، کنترل دیابت و موارد دیگر نیز می‌شود.
در این مطلب ابتدا به بررسی خواص هر یک از انواع زالزالک به صورت مجزا می‌پردازیم و در ادامه به خواص عمومی زالزالک، طبع، ارزش غذایی و عوارض مصرف آن اشاره خواهیم کرد.
خواص زالزالک زرد
۱. درمان بیماری آنژین
مصرف زالزالک می‌تواند به مقابله با آنژین که به علت جریان کم خون به قلب به وجود می‌آید، کمک کند. پژوهش منتشر شده در مجله هندی دانش سنتی، مشخص می‌کند که زالزالک، رگ‌های خونی کرونر را منبسط کرده و جریان خون را راحت‌تر می‌کند. همچنین، ماهیچه‌های قلب را تقویت کرده و در رهایی از بیماری آنژین مؤثر است.
۲. جلوگیری از ریزش مو
پژوهشی که بر روی موش‌های صحرایی صورت گرفته است، مشخص کرده که زالزالک به علت مقادیر بالای پلی فنول‌هایی که دارد، برای تقویت فولیکول‌های مو و افزایش رشد آن‌ها مؤثر بوده و به درمان ریزش مو کمک می‌کند.
۳. کاهش کلسترول
مصرف زالزالک باعث کاهش کلسترول بد خون و افزایش اچ دی ال (کلسترول خوب) در خون می‌شود. همچنین این میوه باعث کاهش تولید کلسترول در کبد افراد دارای کبد چرب خواهد شد. سرکه این میوه نیز کاهنده تری گلیسیرید و کلسترول در بدن است.
۴. درمان دیابت
مصرف خوراکی زالزالک در بیماران مبتلا به دیابت، باعث کاهش گلوکز و کلسترول بد (LDL) می‌شود. نتیجه یک آزمایش حاکی از این است که در گروه افراد دیابتی درمان شده با زالزالک، غلظت گلوکز سرم، به طور معنی‌داری درهفته‌های سوم و ششم کاهش پیدا کرده است. بنابراین مصرف زالزالک نیز یکی از درمان‌های سنتی دیابت به شمار می‌آید.
۵. درمان بیماری کم خونی و سل
زالزالک به دلیل غنی بودن از اسید تارتاریک و اسید مالیک، در درمان کم‌خونی و سل مؤثر است.
۶. درمان اسهال خونی
زالزالک به علت آن که دارای مقدار بالایی از تانن است، بسیار قابض بوده و می‌توان آن را برای درمان اسهال‌های خونی استفاده کرد.
خواص زالزالک قرمز
۱. حفظ سلامت قلب
زالزالک قرمز بیماری‌های قلبی خفیف را درمان می‌کند. مصرف این میوه ضربان قلب و انقباض ماهیچه‌های قلبی را تنظیم می‌کند. به علاوه مطالعات انجام شده مشخص می‌کند که مصرف زالزالک موجب بهبود دردهای آنژینی با افزایش جریان خون می‌شود. علت این دردها نرسیدن خون دارای اکسیژن به قلب است.
۲. بهبود سیستم عصبی
زالزالک قرمز برای اعصاب بسیار مفید است و مشکلات عصبی را برطرف می‌کند؛ زیرا زالزالک فشار خون را کاهش داده و به این دلیل باعث کاهش اضطراب و استرس می‌شود. از طرفی زالزالک دارای خواص آرام بخشی است و از بروز بیماری‌های روانی جلوگیری می‌کند.
۳. درمان آکنه و جوش صورت
در طب سنتی از زالزالک قرمز به علت خواص ضد التهابی و ضد میکروبی قوی آن، برای پیشگیری و درمان آکنه و جوش صورت استفاده می‌شود.
۴. درمان عفونت های روده ای
علاوه بر بهبود دریافت مواد مغذی و رفع یبوست، زالزالک قرمز می‌تواند عفونت‌های روده‌ای نظیر کرم‌های نواری را نابود کند.
۵. بهبود سیستم گوارشی
ترکیبات ارگانیکی موجود در زالزالک قرمز، گوارش را بهبود می‌دهد. همچنین مقادیر بالای فیبر موجود در آن به بهبود حرکات روده کمک کرده و برای پیشگیری و درمان یبوست و اسهال مفید است.
۶. بهبود کیفیت خواب
مصرف زالزالک برای افرادی که از بی خوابی شبانه رنج می‌برند بسیار مؤثر است، زیرا زالزالک به آرام‌سازی عصب‌ها کمک کرده و کیفیت خواب را بهبود می‌بخشد.
خواص زالزالک وحشی
۱. کاهش فشار خون
مصرف زالزالک سیاه یا وحشی برای کنترل فشار خون مفید است. یک آزمایش در دانشگاه ریدینگ انگلستان، اثر کاهش دهنده فشارخون عصاره زالزالک و منیزیم را مورد بررسی قرار داد. شرکت کنندگان، باید روزانه ۶۰۰ میلی‌گرم منیزیم، ۵۰۰ میلی‌گرم عصاره زالزالک، ترکیبی از هر دو یا یک دارونما را مصرف می‌کردند. در هفته دهم، دانشمندان، کاهشی را در فشار خون دیاستولیک در حال استراحت، در بیمارانی که عصاره زالزالک مصرف کرده بودند مشاهده کردند.
پس مصرف زالزالک وحشی را به عنوان یکی از راه‌های پایین آوردن فشار خون می‌توانید مد نظر قرار دهید.
۲. تأمین انرژی
زالزالک وحشی می‌تواند رگ‌های خونی کرونر را منبسط کرده و باعث گردش خون بیشتری در بدن شود. این موضوع باعث سطح بالاتر انرژی یا هوشیاری می‌شود. زمانی که بدن به میزان مناسب اکسیژن رسانی شود، مهارت‌های بازشناختی افزایش یافته، سطح انرژی بالا رفته و متابولیسم در سطوح مناسب انجام می‌شود.
۳. درمان اگزما و پسوریازیس
بعضی ترکیبات ارگانیک موجود در زالزالک وحشی، خواص ضد التهابی دارند. از این رو، زالزالک می‌تواند خارش ناشی از زخم‌ها یا دیگر مشکلات پوستی مثل اگزما یا پسوریازیس را کاهش دهد. برای این کار باید عصاره زالزالک را به صورت موضعی روی عارضه قرار دهید.
۴. درمان چربی خون
برخی آزمایش‌ها نشان می‌دهد که زالزالک به کاهش چربی خون بالا (کلسترول و تری گلیسیرید) کمک می‌کند؛ بر اساس یک پژوهش علمی مشخص شد افرادی که روزانه عصاره زالزالک وحشی مصرف می‌کنند، کلسترول خون و تری گلیسیرید بالای خون در آن‌ها ۲۸ تا ۴۷ درصد کاهش داشته است.
۵. کاهش وزن و لاغری
امروزه کاهش وزن برای افراد به یک معضل تبدیل شده است. در این زمینه، زالزالک گزینه خوبی است. زالزالک وحشی (وکلا زالزالک‌ها) وزن را کاهش می‌دهد و موجب می‌شود در طول مدت کوتاهی وزن زیادی کم کنید. به علاوه زالزالک در فرآیند سوزاندن چربی‌ها کمک کرده و کالری اضافی تحمیل‌شده بر بدن را از بین می‌برد؛ در نتیجه برای اهداف کاهش وزن و لاغری مفید است.
۶. درمان افسردگی
زالزالک وحشی آرام بخشی بسیار ملایم است که به کاهش استرس و اضطراب کمک کرده و افسردگی را درمان می‌کند.
خواص عمومی زالزالک
۱. حفظ سلامت چشم و تقویت بینایی
زالزالک دارای مقدار فراوانی از ویتامین A است که باعث حفظ سلامت چشم و تقویت بینایی می‌شود. به علاوه زالزالک از پیشرفت آب مروارید جلوگیری می‌کند.
۲. سرشار از آنتی اکسیدان
با مصرف زالزالک می‌توان از بیماری‌های مهلکی نظیر سرطان پیشگیری کرد. زالزالک دارای آنتی اکسیدان‌های قوی است که با تمام سرطان‌های که در بدن وجود دارند، مقابله می‌کند. به علاوه زالزالک خون را سم‌زدایی کرده و تمام سموم را از بدن دفع می‌کند.
این میوه همچنین منبعی مفید از آنتی‌اکسیدان‌هایی نظیر آنتوسیانیدین‌ها، فلاوونوئیدها و… است. این آنتی اکسیدآن‌ها باعث افزایش جریان خون شده و از بیماری‌های کرونر قلبی پیشگیری می‌کنند. به علاوه خطر بروز سکته قلبی در افرادی که به طور مرتب از زالزالک استفاده می‌کنند کاهش پیدا می‌کند.
۳. سرشار از مواد معدنی
زالزالک داراى مواد معدنى فراوان، ویتامین‌ها، مقدار زیادى تانن و کلسیم، پکتین، مازو اسید تارتریک، اسید مالیک، روغن چرب، قندهاى گلوکز و فروکتوز است.
۴. افزایش متابولیسم بدن
دیگران چه می‌خوانند؟زالزالک به چربی سوزی و فرآیند سوخت و ساز بدن بدن کمک می‌کند. متابولیسم را افزایش داده و به حفظ سلامت شما کمک می‌کنند. به علاوه زالزالک به بدن کمک می‌کند تا کالری بیشتری در هنگام کار کردن بسوزاند.
۵. خواص زالزالک در بارداری
- زالزالک از میوه‌های آرامش‌بخش است که به کاهش استرس و اضطراب و نگرانی‌های دوران بارداری کمک می‌کند.
- زالزالک برای کاهش فشار خون بالا در زنان باردار مؤثر است.
- مصرف میوه یا نوشیدن چای زالزالک پیش از خواب، بی‌خوابی را در زنان باردار رفع می‌کند.
- مصرف زالزالک یک درمان خانگی برای یبوست است. زالزالک دارای اثر ضد اسپاسم است و گرفتگی‌های دوران بارداری را درمان می‌کند.
توصیه می‌شود زنان باردار برای تقویت سیستم ایمنی، چای زالزالک که با استفاده از ۱۵ عدد زالزالک خشک و ۳ لیتر آب تهیه می‌شود، مصرف کنند.
خواص سایر قسمت های زالزالک
۱. برگ و گل زالزالک
- عصاره برگ زالزالک برای تقویت دیواره رگ‌های خونی مؤثر است.
- چای گل و برگ زالزالک برای درمان اضطراب مفید است.
- برگ و گل زالزالک برای درمان نارسایی قلبی، بیماری عروق کرونر، فشار خون بالا و آریتمی مورد استفاده قرار می‌گیرد و برای بیماری‌های گوارشی و کلیوی مؤثر است.
- گل زالزالک گلو درد و سایر علائم سرماخوردگی را تسکین می‌دهد.
۲. هسته زالزالک
در هسته زالزالک، ماده‌ای به نام آمیگدالین وجود دارد که در واقع نوعی ماده سمی بوده و باید از خوردن آن اجتناب کرد.
طبع زالزالک و ارزش غذایی آن
طبع و مزاج زالزالک سرد و خشک است.
| مواد موجود | میزان |
| کالری | ۱۵۰ |
| چربی | ۳ گرم |
| کربوهیدرات |
۲۹ گرم |
| قند | ۱۸ گرم |
| پروتئین | ۱ گرم |
طریقه مصرف زالزالک
- زالزالک را به صورت خام و به عنوان یک میوه برای میان وعده‌ها، برای تهیه سالاد میوه، چای و دمنوش و سرکه استفاده می‌کنند.
- زالزالک پخته شده را برای تهیه مربا، مارمالاد و انواع دسر استفاده می‌کنند.
- امروزه از میوه، برگ‌ها و گل‌های زالزالک مکمل‌هایی به صورت پودر، قرص یا عصاره به بازار عرضه می‌شود که معمولاً ۳ بار در روز در دوزهای ۲۵۰ تا ۵۰۰ میلی‌گرم توسط پزشک تجویز می‌شوند.
- تهیه چای زالزالک یکی دیگر از روش‌های مصرف زالزالک است. برای این کار باید حدود ۲۵ عدد زالزالک را در سه لیتر آب به خوبی بجوشانید و اجازه دهید محلول به غلظت مناسب برسد و سپس آن را صاف کرده و هر شب یک لیوان از آن را میل کنید.
عوارض جانبی و مضرات مصرف زالزالک
۱. آلرژی و حساسیت
زالزالک در بعضی از افراد موجب بروز آلرژی و حساسیت می‌شود که با نشانه‌هایی نظیر تهوع و سرگیجه خفیف نمایان می‌شود.
۲. ایجاد خطر در دوران بارداری و شیردهی
هنوز اطلاعات دقیقی از تأثیر زالزالک روی زنان باردار و شیرده به دست نیامده است. از این رو دانشمندان توصیه می‌کنند که زنان در دوران بارداری و شیردهی از مصرف این میوه به خصوص در حجم بالا و به صورت خام به شدت خودداری کنند.
۳. ایجاد خطر برای نوزادان و کودکان
تاکنون پژوهشی درباره تأثیر زالزالک بر روی نوزادان و کودکان انجام نشده است. از این رو توصیه می‌شود که از مصرف زالزالک توسط نوزادان و کودکان خودداری شود.
۴. تداخل دارویی
زالزالک با بسیاری از داروهای بیماران قلبی تداخل دارد. این میوه ممکن است عملکرد داروهای مربوط به نارسایی قلبی، فشارخون بالا، آنژین، آریتمی قلبی و … را مختل کند. در صورتی که مشکلات قلبی دارید و دارو مصرف می‌کنید، بدون مشورت با پزشک خود از مصرف مقادیر بالای زالزالک، عصاره، دمنوش یا داروهای تهیه‌شده از آن بپرهیزید.
سخن پایانی
حال که با خواص زالزالک آشنا شدید، بهتر است زالزالک را به رژیم غذایی خود اضافه کنید؛ اما باید از زیاده‌روی در مصرف زالزالک جدا خودداری کنید. همچنین افراد دارای بیماری‌های خاص و همچنین خانم‌های باردار بهتر است پیش از مصرف زالزالک حتماً با پزشک معالج خود مشورت کنند. به نظر شما مهم‌ترین خواص زالزالک کدام است؟ لطفاً نظرات خود را با سایر کاربران سایت انگیزه به اشتراک بگذارید.
در پایان به شما پیشنهاد می‌کنیم مطلب «۱۲ مورد از خواص انجیر سیاه برای سلامتی» را نیز در سایت انگیزه مطالعه کنید و از خواص انجیر سیاه نیز بی بهره نمانید.