علائم کبد چرب در گروه های مختلف و عوامل تأثیر گذار در این بیماری

بیماری کبد چرب در اثر ذخیره بیش از حد چربی در کبد به وجود می‌آید. در حقیقت وجود چربی در کبد انسان کاملاً طبیعی است اما اگر مقدار چربی موجود در کبد به اندازه ۵ تا ۱۰ درصد باشد، آنگاه کبد چرب نامیده می‌شود. بیماران مبتلا به کبد چرب در ابتدا متوجه نشانه‌ها و علائم خاصی نمی‌شوند اما وقتی که بیماری پیشرفت کند، وضعیت بیمار بدتر می‌شود. با توجه به اینکه متاسفانه حدود ۴۰ درصد مردم ایران به این بیماری دچار هستند، با ما همراه باشید تا با علل ایجاد این بیماری، علائم شایع و راه‌های درمان آن آشنا شویم.

 

علائم کبد چرب چیست؟

ممکن است افراد مبتلا به کبد چرب متوجه بروز نشانه‌های زیر در خود شوند:

• احساس خستگی و بی حالی ممتد
• کم شدن اشتها و کاهش وزن
• حالت تهوع
• ترش کردن و ریفلاکس گوارشی
• طعم تلخ و بدمزه دهان همگام صبح
• احساس ضعف عمومی
• احساس درد در ناحیه مرکز و یا سمت راست بخش بالای شکم
• زرد شدن بار روی زبان
• احساس سردرگمی، کاهش تمرکز
• ایجاد کک و مک و لک روی صورت
• احساس گیجی
• ایجاد جوش روی صورت، بازوها و ناحیه پشت کمر
• عصبانیت و پرخاشگری
• احساس درد در ناحیه مچ پاها و پیچ‌خوردگی مکرر در ناحیه مچ پاها
• ریزش شدید مو
• خونریزی‌های شدید عادت ماهیانه در زنان
• ایجاد حالت چسبندگی مدفوع به کاسه توالت (که احتیاج به شست‌وشوی مدفوع با فشار زیاد آب باشد)
• اکثر اوقات پلک راست می‌پرد
• زرد شدن لباس در ناحیه زیر بغل و بد بو شدن عرق
• در انتهای دست و پاها احساس سوزن سوزن شدن کنید
• زرد شدن رنگ چشم‌ها
• پرشدن شکم از آب
• احساس خارش دائمی
• سردرگمی و فراموش‌کاری
• بروز آنژیوم عنکبوتی (مویرگ‌های عنکبوتی شکلی زیر پوست نمایان می‌شوند)
• کبودی و خون‌ریزی (در صورت هر گونه صدمه‌ای به راحتی دچار کبودی و خونریزی شوید)
• قرمز شدن کف دست

این‌ها علائمی بودند که امکان دارد در مبتلایان به کبد چرب ظاهر شوند، در ادامه با روش‌های درمان این بیماری آشنا می‌شویم.

روش‌های درمان کبد چرب

برای معالجه این بیماری روش درمانی خاصی وجود ندارد، اما با تغیر سبک زندگی و ترک کردن برخی عادات غلط می‌توان از ابتلا به این بیماری یا پیشرفت آن جلوگیری کرد. به همین منظور، نکات زیر را در نظر داشته باشید:

• دنبال کردن رژیم غذایی سالم و مناسب که شامل میوه‌ها و سبزیجات و غذاهای کم چرب باشد
• خوردن سیر، پیاز، چغندر و کلم و..
• نوشیدن ترکیب آب لیموترش در آب داغ البته تنها در صورتی که مشکل معده وجود نداشته باشد
• کم کردن وزن
• پرهیز کردن از مصرف خودسرانه دارو برای درمان هر نوع بیماری
• مصرف ویتامین E البته با نظر و اجازه پزشک
• ترک مواد مخدر
• ورزش کردن و داشتن فعالیت بدنی مناسب
• پرهیز کردن از خوردن مواد غذایی فریز شده، زود پز شده، ترشی‌، رب، انواع سس، نمک زیاد، چای تیره، فست فودها، آب همراه غذا، دوغ همراه غذا، تنقلات شور، روغن‌های سرخ کردنی، لبنیات پر چرب و..
• مصرف میوه‌ها و سبزیجات سودمند برای کنترل و کاهش شدت کبد چرب از جمله کلم، چغندر، رزماری، آووکادو، سیب سبز، گریپ فروت و دارابی، پاپایا، آرتیشو (کنگر فرنگی)، موز، گردو، بادام زمینی، بادام تلخ، عناب، خربزه و طالبی.
• نوشیدن عرقیات گیاهی از جمله دم کرده گل مریم، سکنجبین عنصلی، شاه تره و خارشتر
• خوردن کربوهیدرات و پروتئین و عدم مصرف چربی و قند
• مصرف چربی تک غیراشباع و چند غیراشباع به جای چربی‌های اشباع‌شده و ترانس

رژیم غذایی توصیه شده NIDDK آمریکا

علاوه بر موارد ذکر شده در بالا مؤسسه ملی رژیم و دیابت و بیماری‌های کبدی آمریکا (NIDDK) یک سری توصیه درباره رژیم غذایی دارد که بد نیست با آن‌ها آشنا شویم:

• مصرف روغن زیتون، ذرت، کتان، سویا و روغن دانه آفتابگردان به جای چربی ترانس و حیوانی
• خوردن ماهی روغنی به جای گوشت
• اجتناب از مصرف مواد غذایی که دارای قند ساده مانند فروکتوز هستند. مانند نوشیدنی‌های شیرین، آب‌میوه‌ها و نوشیدنی‌های ورزشی
• از مواد غذایی که میزان شاخص گلوکز کمتری دارند، استفاده کنید از جمله میوه‌ها، سبزیجات و حبوبات کامل
• عدم مصرف نوشیدنی‌های الکلی

 

علائم کبد چرب و نشانه های این بیماری در کودکان چیست؟

متاسفانه ممکن است کودکان نیز مانند بزرگسالان به بیماری کبد چرب مبتلا شوند. ممکن است این بیماری در کودکان نیز همانند بزرگ‌سالان، هیچ نشانه‌ای نداشته باشد و شما تا مدت بسیار طولانی متوجه مبتلا بودن کودک خود به این بیماری نشوید. با این وجود امکان دارد مشاهده این علائم نشان‌دهنده وجود کبد چرب در کودکان باشد:

• کاهش اشتها
• احساس خستگی مداوم، سستی و بی حالی
• حالت تهوع و استفراغ
• احساس ضعف عمومی و شدید
• کم بودن غلظت خون و ضعیف بودن کودک
• بزرگ شدن کبد
• احساس درد در ناحیه معده در مدت طولانی
• رشد لکه‌های تیره‌ی پوستی روی ناحیه گردن و زیر بغل کودک

تشخیص علائم کبد چرب در کودکان

این‌ها علائمی بود که ممکن است در کودک مبتلا به بیماری کبد چرب ظاهر شوند، اما در صورتی که برای تشخیص این بیماری به پزشک مراجعه کنید، ممکن است پزشک با استفاده از یکی از روش‌های زیر به تشخیص این بیماری در کودک بپردازد:

۱. سونوگرافی

پزشک مربوطه می‌تواند با استفاده از سونوگرافی که برای کودکان دشوار نیست، این بیماری را تشخیص دهد. در این روش ممکن است علائمی از التهاب، زخم و اسکار کبد مشاهده شوند که بیان کننده تجمع غیر نرمال چربی در کبد کودک هستند.

۲. نمونه‌برداری از کبد

امکان دارد پزشک برای تشخیص این بیماری نمونه‌ی کوچکی از بافت کبد کودک را بردارد و سپس با ارزیابی نشانه‌های سلول‌های آسیب دیده و مشاهده درون آن‌ها به تشخیص بیماری بپردازد. لازم به ذکر است که نمونه‌برداری از کبد با استفاده از سوزن مخصوصی که برای این کار طراحی شده صورت می‌گیرد.

۳. تست‌های آزمایشگاهی

امکان دارد پزشک انجام یک سری آزمایش‌های خون و ادرار را برای کودک تجویز کند تا افزایش آنزیم‌های کبدی کودک بررسی شود. علاوه بر این امکان دارد که پزشک تست گلوکز خوراکی را روی کودک به منظور بررسی مقاومت بدن کودک به انسولین و دیابت انجام دهد.

درمان علائم کبد چرب در کودکان چگونه است؟

یک سری راهکارهای درمانی در قسمت پایین بیان شده اند که با رعایت آن‌ها می‌توانید از کودک خود در برابر کبد چرب حاد مراقبت کنید.

۱. کم کردن وزن کودک

با توجه به اینکه جلوگیری و مقابله با چاقی می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را در کودک شما کاهش دهد، سعی کنید که به کودک خود آموزش دهید تا با تغذیه مناسب و فعالیت بدنی و ورزش مناسب وزن خود را کاهش دهد.

۲.  داشتن یک رژیم غذایی سالم

داشتن یک رژیم غذایی سالم برای حفظ سلامت کودک بسیار مؤثر و حائز اهمیت است. بنابراین به کودک خود کمک کنید تا از یک رژیم غذایی سالم و طبیعی پیروی کند و از مصرف مواد غذایی بیشتر و اضافه پرهیز کند.

۳. مصرف کمتر کربوهیدرات‌ها

چنانچه کودک شما با داشتن ذخایر چربی در کبد مواجه است، هرگز نباید کربوهیدرات‌های کامل را در وعده‌های غذایی مصرف کند. علاوه بر این بهتر است که مصرف غذاهای شیرین و نوشابه‌های گازدار را کم کند.

 

علائم کبد چرب حاد

چنانچه بیماری کبد چرب پیشرفت کند و به نارسایی کبد و سیروز و یا التهاب شدید کبدی تبدیل شود، ممکن است علائم زیر مشاهده شوند:

• زرد شدن رنگ چشم‌ها
• مملو و پر شدن شکم از آب
• ابتلا به یکی از هپاتیت‌های آ، ب یا سی
• احساس خارش دائمی در بدن
• احساس خستگی مداوم
• افزایش وزن
• احساس سردرگمی و فراموش‌کاری

 

عوامل تأثیر گذار در ایجاد کبد چرب

علل و دلایل ایجاد بیماری کبد چرب دقیقاً مشخص نیست، اما در قسمت پایین لیست عواملی که ممکن است سبب ایجاد این بیماری شوند، ذکر شده است.

• مصرف الکل و مشروبات الکلی
• خوردن مواد غذایی چرب
• چاقی و اضافه وزن
• ورزش نکردن، عدم تحرک و نداشتن فعالیت بدنی مناسب
• ابتلا به سوء تغذیه و فشار خون بالا
• بارداری
• استفاده از داروهایی مانند آسپرین و تتراسایکلین و استامینوفن
• انواع دیابت
• داشتن کلسترول یا چربی خون بالا، چربی خون بالا یا تری گلیسیرید
• عوامل ژنتیکی
• کشیدن سیگار
• افزایش سن
• مصرف برخی داروها که برای درمان سرطان استفاده می‌شوند مانند استروئیدها یا تاموکسیفین
• کاهش وزن سریع
• عفونت‌هایی مانند هپاتیت
• قرار گیری در معرض سموم

 

انواع گریدهای کبد چرب، علل ایجاد، علائم و راه‌های درمان آن

بیماری کبد چرب غیر الکلی به سه گرید تقسیم می‌شود:

۱. گرید یک یا کبد چرب ساده (استئاتوسیس)

کبد چرب گرید یک، مرحله ابتدایی کبد چرب است و هنگامی است که چربی‌های اضافی در سلول‌های کبد ذخیره می‌شوند. کبد چرب در این مرحله کمترین علائم را دارد و ممکن است حتی بدون آزمایش خون متوجه ابتلا به آن نشوید. بهترین زمان برای تشخیص و معالجه کبد چرب همین مرحله است، اما اگر پیشرفت کند و به کبد چرب گرید دو، هپاتیت، کبد چرب گرید سه و سیروز تبدیل شود، وضعیت وخیم‌تر می‌شود و حتی ممکن است بستری شوید.

 

علائم بیماری کبد چرب گرید یک

همان‌طور که گفته شد ممکن است کبد چرب گرید یک هیچ یک از علائم کبد چرب را نداشته باشد. با این حال، از طریق آزمایش خون می‌توان این بیماری را تشخیص داد. در واقع بالا بودن آنزیم‌های کبدی و آنزیم ALT در آزمایش خون نشان دهنده ابتلا به این بیماری است.

علل ایجاد بیماری کبد چرب گرید یک

این بیماری ممکن است در اثر عوامل زیر ایجاد شود:

• مصرف الکل
• استفاده از داروهایی که سبب بروز عوارض جانبی ناشی از کبد چرب می‌شوند
• دیابت
• اضافه وزن و چاقی
• سل، در واقع مصرف داروی ایزونیازید می‌تواند منجر به ابتلا به کبد چرب شود
• رژیم غذایی نامناسب و ناسالم
• کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی در بدن

روش‌های درمان بیماری کبد چرب گرید یک

خوشبختانه این بیماری قابل درمان است و با رعایت موارد زیر می‌توانید به درمان آن اقدام کنید:

• کاهش مصرف کربوهیدرات‌ها
• اجتناب از مصرف شکر و غذاهای تهیه شده با آرد سفید
• اجتناب از مصرف نوشیدنی‌های الکلی
• مصرف سبزی‌های بیشتر، پروتئین و چربی‌هایی که برای پاک‌سازی کبد مناسب هستند.
• مصرف آب سبزی خام
• استفاده از دوز مشخصی از آنتی اکسیدان ها، ویتامین‌های گروه B و آمینو اسید غنی از گوگرد

۲. کبد چرب گرید دو یا استئاتوهپاتیت غیر الکلی (NASH)

این بیماری حالت تهاجمی‌تر بیماری کبد چرب است. در اثر این بیماری کبد ملتهب می‌شود که یک واکنش درمانگر بدن برای ترمیم آسیب‌ها و زخم‌ها است. در بیماری کبد چرب گرید دو، ذخیره چربی بیشتر به صورت‌ تری گلیسیرید صورت می‌گیرد. این چربی سبب ایجاد واکسن‌هایی در سلول‌ها، جا به جایی بیشتر محتویات سلول و از کار انداختن آن‌ها می‌شود. از آنجایی که وضعیت بیماری کبد چرب گرید دو از کبد چرب گرید یک جدی‌تر است، مبتلایان به این بیماری نیازمند مراقبت‌های پزشکی هستند.

 

کبد چرب گرید دو

از جمله علائمی که در مبتلایان به بیماری کبد چرب گرید دو مشاهده می‌شود، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• احساس درد در ناحیه شکم
• بی اشتهایی
• حالت تهوع
• بروز کبودی در بدن
• بروز خونریزی خود به خودی مثل خونریزی بینی
• زرد شدن چشم‌ها و پوست
• احساس خستگی زیاد
• بروز تب
• احساس خارش پوست
• بی حالی
•  بروز چاقی در ناحیه شکم

علل ایجاد بیماری کبد چرب گرید دو

از جمله عواملی که در ایجاد این بیماری اثرگذار هستند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• استفاده از مشروبات الکلی
• دیابت
• سندرم متابولیک
• چاقی
• داروهای خاصی که سبب بروز کبد چرب می‌شوند
• اختلالات ژنتیکی مثل چربی خون بالا (کلسترول، تری گلیسیرید)

روش‌های درمان بیماری کبد چرب گرید دو

• پرهیز از مصرف الکل حتی به میزان کم
• تغییر در رژیم غذایی و پرهیز از مصرف کربوهیدرات‌های تصفیه شده
• داشتن تحرک و فعالیت بدنی
• کم کردن وزن تا پنج الی ده درصد
• مصرف گیاه خار شتر، چای سبز و علف لیمو، گیاه خار مریم، کاسنی و شاطره

۳. کبد چرب گرید سه یا فیبروز

این بیماری وخیم‌ترین نوع کبد چرب است. در این بیماری، تجمع بسیار زیاد چربی در کبد صورت گرفته و در کل کبد پخش شده است. در این مرحله التهاب کبد رخ می‌دهد و شریان‌ها و رگ‌های بدن برای پمپ کردن مواد مغذی و خارج کردن سموم تلاش می‌کنند اما بیماری وارد مرحله‌ی خطرناکی شده است.

علائم بیماری کبد چرب گرید سه

علائم مربوط به کبد چرب در این مرحله شدیدتر می‌شوند. به عنوان مثال ممکن است فرد مبتلا به این بیماری به صورت ناخودآگاه بی‌هوش شود، به کما رود یا دچار از کار افتادن کلیه شود و به دیالیز کلیه احتیاج پیدا کند.

روش‌های درمان بیماری کبد چرب گرید سه

• تغییر قابل توجه و اساسی رژیم غذایی به صورت فوری
• کاهش قابل توجه کالری دریافتی
• کاهش مصرف پروتئین
• محدود کردن مصرف نمک
• عدم مصرف الکل

علاوه بر موارد بالا که حتماً باید رعایت شوند، با رعایت موارد زیر در مراحل اولیه می‌توان از تبدیل کبد چرب به کبد چرب گرید سه خودداری کرد:

• کنترل وزن
• پیگیری بیماری دیابت
• درمان سندرم متابولیک
• کنترل کلسترول بالا
• کاهش فشار خون

نتیجه گیری

در این مطلب با بیماری کبد چرب، انواع گریدها، علائم و علل بروز این بیماری و روش‌های درمان آن آشنا شدیم. اگر مطلب را تا انتها دنبال کرده باشید حتما متوجه شدید که این بیماری خود متشکل از چند گرید و مرحله مختلف است که هر مرحله، به میزان قابل توجهی کبد را درگیر کرده و باعث ایجاد مشکل می شود. اگر هنوز در مراحل اولیه کبد چرب هستید، علاوه بر مراجعه به پزشک، از فواید بادام زمینی برای کبد چرب و خواص لبو برای کبد چرب غافل نشوید. همچنین می‌توانید دیدگاه‌ها و سوالاتتان را با ما و دیگر مخاطبان انگیزه درمیان بگذارید.