انگیزه – سلامت – به احتمال زیاد اگر فرزند شما یا فرزند دوست نزدیکتان به اوتیسم مبتلا باشد، احساس ناراحتی خواهید کرد. هرگز پذیرفتن این موضوع که یکی از عزیزانمان مشکل سلامتی جدی دارد آسان نیست؛ اما شناخت اختلال اوتیسم در کودکان، ترس و سردرگمی را کاهش میدهد. مهم نیست که سن فرزند شما چقدر است، امیدتان را از دست ندهید. درمان بیماری میتواند اثرات این اختلال را کاهش داده و کمک کند کودک شما یاد بگیرد، رشد کند و موفق شود.
اوتیسم چیست؟
اوتیسم، ناتوانی مادامالعمر و رشد یافتهای است که بر چگونگی ارتباط فرد با دیگران تأثیر میگذارد. اوتیسم در نوزادی و اوایل کودکی ظاهر شده و موجب تأخیر در بسیاری از زمینههای اساسی رشد مانند یادگیری صحبت کردن، بازی کردن و تعامل با دیگران میشود.
علائم و نشانههای اوتیسم و همچنین تأثیراتی که بر جای میگذارد، بهطور گسترده متفاوت است. برخی از کودکان مبتلا به اوتیسم، اختلالات خفیفی دارند، درحالیکه دیگران با اختلالات شدیدتری مواجه هستند. بااینحال، اوتیسم در کودکان در سه زمینه زیر با اختلالات و مشکلاتی همراه است:
- برقراری ارتباط بهصورت شفاهی و غیرشفاهی
- ارتباط با دیگران و جهان اطراف آنها
- فکر کردن و رفتار کردن
تفکرات متفاوتی بین پزشکان، والدین و متخصصان در خصوص آنچه باعث اوتیسم میشود و بهترین شیوه درمان آن وجود دارد. بااینحال، یک واقعیت وجود دارد که همه با آن موافقاند: درمان زودهنگام بسیار کمککننده است. برای کودکان در معرض خطر و کودکانی که علائم اولیه را نشان میدهند، درمان زودهنگام میتواند تفاوتهایی را ایجاد کند.
درمان زودهنگام اوتیسم، برای کودکان در معرض خطر و کودکانی که علائم اولیه را نشان میدهند، میتواند تفاوتهایی را ایجاد کند.
راه های تشخیص علائم هشدار دهنده اوتیسم در کودکان
بهعنوان پدر و مادر، شما در بهترین موقعیت برای تشخیص علائم هشدار دهنده این بیماری قرار دارید. شما کودک خود را بهتر از هرکسی میشناسید و رفتارهایی را مشاهده میکنید که ممکن است یک متخصص اطفال بعد از گذشت ۱۵ دقیقه متوجه آنها نشود. متخصص اطفال کودک شما میتواند شریک ارزشمندی باشد اما از اهمیت مشاهدات و تجربیات خود غافل نشوید. مهم است که خودتان را آموزش دهید تا ببینید کدام رفتارها طبیعی بوده و کدام رفتارها طبیعی نیستند. در ادامه به موارد زیر دقت داشته باشید.
۱. بر رشد کودک خود نظارت داشته باشید
اوتیسم در کوکان موجب تأخیر در رشد میشود، بنابراین لازم است نگاه دقیقی بر چرخه رشد او داشته باشید. با اینکه تأخیر در رشد قطعاً نشانه اوتیسم نیست، اما میتواند نشانه خطر باشد.
۲. در صورت نگرانی، اقدام کنید
هر کودک با سرعت متفاوتی رشد میکند، بنابراین اگر کودک شما کمی دیرتر شروع به صحبت کردن یا راه رفتن کرد، لازم نیست نگران شوید؛ اما اگر کودک شما مناسب سن خود به نقطه عطف نرسید یا شما مشکوک به وجود مشکلی شدید، بلافاصله نگرانیهای خود را با دکتر فرزندتان به اشتراک بگذارید و منتظر نمانید.
۳. منتظر دیدن رویکرد نباشید
بسیاری از والدین به این نکته اشاره میکنند که “نگران نباش” یا “صبر کن و ببین”؛ اما منتظر ماندن بدترین کار ممکنی است که انجام میدهید. شما در زمانی که فرزندتان بهترین فرصت برای بهبودی را دارد معطل میکنید. علاوه بر این، چه تأخیر ناشی از اوتیسم باشد یا عوامل دیگر، بعید به نظر میرسد که بچهها، بعدها به خاطر تعلل شما به سادگی از مشکلی که برایشان پیشآمده رهایی یابند.
۴. به غرایز خود اعتماد کنید
در ایدهآلترین حالت، پزشک کودک شما به طور جدی نگرانی شما را برطرف خواهد کرد و در رابطه با اوتیسم یا سایر اختلالات رشد، ارزیابی کاملی انجام خواهد داد؛ اما گاهی اوقات، حتی دکترهای به اصطلاح معروف خطا کرده یا مشکلات را دستکم میگیرند. اگر حس ششم شما میگوید چیزی غلط است، به او گوش دهید و به غرایز خود اعتماد کنید. قرار ملاقات بعدی را با دکتر تعیین کنید، به دنبال یک نظر دوم یا درخواست ارجاع به یک متخصص دیگر باشید.
علائم اوتیسم در کودکان
گرچه تشخیص اوتیسم در کودکان قبل از ۲۴ ماهگی دشوار است، اما علائم آن معمولاً بین ۱۲ تا ۱۸ ماهگی ظاهر میشوند. اگر علائم تا ۱۸ ماهگی تشخیص داده شوند، درمان شدید میتواند موجب معکوس کردن علائم شود.
نشانههای اولیه اوتیسم شامل عدم وجود رفتارهای عادی است، نه وجود رفتارهای غیرطبیعی. در برخی موارد نشانههای اولیه اوتیسم با نشانههای “کودک خوب” اشتباه گرفته میشوند، زیرا نوزاد ممکن است آرام و مستقل به نظر برسد.
نشانههای اولیه اوتیسم
اگر کودک یا نوزاد شما علائم زیر را نداشته باشد، ممکن است به اوتیسم مبتلا باشد:
- برقراری تماس چشمی، مانند نگاه کردن به شما هنگامیکه به او غذا میدهید یا لبخند زدن هنگامیکه به او لبخند میزنید
- عکسالعمل نشان دادن نسبت به اسمش یا نسبت به صدای آشنا
- دنبال کردن اشیا بهصورت بصری
- دست تکان دادن به نشانه خداحافظی یا استفاده از حرکات دیگر برای برقراری ارتباط
- جیغ کشیدن و صدا درآوردن برای جلبتوجه شما
- پاسخ دادن به نوازش
- تقلید از حرکات و حالات چهره شما
- بازی کردن با افراد دیگر
- عکسالعمل نشان دادن هنگامیکه شما به خودتان آسیب میزنید یا ناراحت هستید
نشانهها و علائم اوتیسم در کودکان بزرگتر
هر چه کودک بزرگتر میشود، نشانههای اوتیسم متنوعتر و بیشتر میشوند. نشانهها و علائم هشداردهنده بسیاری در رابطه با اوتیسم وجود دارد، اما افراد مبتلا بیشتر در معرض اختلال در مهارتهای اجتماعی، مشکلات زبان و گفتار، مشکلات انحنا ناپذیری و مشکلات ارتباطی غیرکلامی قرار دارند.
علائم مشکلات اجتماعی
- به نظر میرسد افراد از حضور افراد دیگر یا آنچه در اطرافشان اتفاق میافتد بیاطلاع هستند
- نمیدانند چگونه با دیگران ارتباط برقرار کنند، با آنها بازی کرده یا دوست پیدا کنند
- علایق خود را با دیگران به اشتراک نمیگذارند (نقاشیها، اسباببازیها)
- هنگامیکه دیگران با او صحبت میکنند، به نظر میرسد نمیشنوند
- در درک احساسات یا صحبت در مورد آنها مشکلدارند
- تعاملات اجتماعی پایه میتواند برای کودکان مبتلا به اوتیسم دشوار باشد. بسیاری از کودکان مبتلا به اوتیسم ترجیح میدهند در دنیای خود زندگی کنند و جدا از دیگران باشند.
علائم مشکلات زبان و گفتار
علائم اوتیسم به شکل مشکلات زبان و گفتار نیز خود را نشان میدهد. این علائم عبارتند از:
- حرف زدن با صدای غیرطبیعی یا ریتم عجیبوغریب (بهعنوانمثال، هر جمله را شبیه یک جمله سؤالی تمام میکند)
- تکرار کلمات یا عبارتهای یکسان بارها و بارها، اغلب بدون قصد ارتباطی
- واکنش نشان دادن به سؤالات با تکرار آن، بجای پاسخ دادن به آنها
- کاربرد نادرست زبان (اشتباهات دستوری، کلمات اشتباه) یا اشاره به خودش بجای سوم شخص
- دشوار بودن ارتباط برقرار کردن با نیازها یا خواستهها
- درک نکردن دستورالعملهای ساده، اظهارات یا سؤالات
- کودکان مبتلا به اوتیسم در صحبت کردن و زبان مشکلدارند. آنها اغلب دیر شروع به صحبت کردن میکنند
علائم اوتیسم در کودکان به شکل مشکلات ارتباطی غیرکلامی
- پرهیز از تماس چشمی
- استفاده از حالتهای چهرهای که با گفتههای او مطابقت ندارند
- استفاده از حرکات بسیار کم مانند حرکات اشارهای (ممکن است عملکردی شبیه به ربات داشته باشد)
- عکسالعمل نشان دادن غیرمعمول به بو، بافتها و صداها. ممکن است بهشدت به صدای بلند حساس باشد. همچنین میتواند به افرادی که وارد یا خارج میشوند و همچنین تلاشهای دیگران برای جذب توجه اش، پاسخگو نباشد.
- راه رفتن به شیوه غیرطبیعی (برای مثال راه رفتن روی نوک انگشتان)
علائم مر تبط با مشکلات انعطاف پذیری
پیروی از عادتهای روتین (برای مثال، اصرار دارد همیشه از مسیر خاصی به مدرسه برود)
ناسازگاری با تغییر در برنامه یا محیط اطرافش (برای مثال، اگر مبلمان جابجا شوند اوقاتتلخی میکند)
دلبستگیهای غیرعادی به اسباببازیها یا اشیاء عجیب مانند کلیدها، تغییرات نور یا نوارهای لاستیکی
تکرار حرکات یکسان بارها و بارها مانند دست زدن و چرخیدن. برخی از محققان و پزشکان بر این باورند که این رفتارها ممکن است کودکانی که مبتلا به اوتیسم هستند را خشنتر کند
زمانهای طولانی را صرف تماشای اشیاء متحرک مانند پنکه سقفی یا تمرکز بر قسمت خاصی از یک شی ازجمله چرخهای یک ماشین اسباببازی میکند.
علت ابتلا به اوتیسم در کودکان چیست؟
تا مدتها قبل، اکثر دانشمندان معتقد بودند اوتیسم توسط عوامل ژنتیکی ایجاد میشود؛ اما تحقیقات جدید نشان میدهد که عوامل محیطی نیز ممکن است در ابتلا به اوتیسم نقش داشته باشند. منظور از عوامل محیطی فعالیتهایی است که در خارج از بدن اتفاق میافتد و محدود به مواردی مانند آلودگی یا سموم موجود در جو نمیشود. درواقع یکی از مهمترین محیطها، محیط پریناتال است.
عوامل پریناتالی که ممکن است منجر به ابتلا به اوتیسم شود
- مصرف داروهای ضدافسردگی در دوران بارداری، بهویژه در سهماهه نخست
- کمبود تغذیهای در اوایل بارداری، بهویژه کمبود اسید فولیک
- سن مادر و پدر
- مشکلات تولد یا مدتزمان کوتاهی پس از تولد، ازجمله وزن کم هنگام تولد و کمخونی نوزاد
- عفونت مادر در دوران بارداری
- قرار گرفتن در معرض آلودگیهای شیمیایی، مانند فلزات و آفتکشها هنگام بارداری
تحقیقات بیشتری در مورد عوامل پریناتالی لازم است، اما اگر باردار هستید برای جلوگیری از خطر ابتلای کودک به اوتیسم، موارد بالا را رعایت کنید.
اوتیسم و واکسیناسیون
با جود اینکه شما نمیتوانید ژنهای فرزندتان را به ارث برده یا او را از هر خطر زیستمحیطی محافظت کنید، اما یک کار بسیار مهم هست که میتوانید برای محافظت از سلامت کودک خود انجام دهید: او را بر اساس برنامهاش واکسینه کنید.
علیرغم بحثهای زیاد در مورد این موضوع، تحقیقات علمی این نظریه را پشتیبانی نمیکنند که واکسیناسیون یا مشتقات آن موجب اوتیسم میشوند. پنج مطالعه اپیدمیولوژیک انجامشده در ایالاتمتحده آمریکا، بریتانیا، سوئد و دانمارک نشان داد که کودکانی که واکسیناسیون شده بودند کمتر به اوتیسم مبتلا میشدند. علاوه بر این، تیم موسسه پزشکی، موفق به پیدا کردن هیچ شواهدی مبنی بر پشتیبانی از رابطه بین اوتیسم و واکسیناسیون نشدند. دیگر سازمانهایی که به این نتیجه رسیدند واکسیناسیون هیچ ارتباطی با اوتیسم ندارد عبارتاند از مراکز کنترل و پیشگیری از بیماریها (CDC)، سازمان غذا و داروی ایالت متحده (FDA)، آکادمی اطفال آمریکا و سازمان بهداشت جهانی (WHO).
فرضیهها و نتایجی درباره واکسیناسیون دوران کودکی
فرضیه: واکسیناسیون لازم نیست.
نتیجهگیری: واکسنها از کودک شما در برابر بسیاری از بیماریهای جدی مرگبار محافظت میکنند، بیماریهایی ازجمله: سرخک، مننژیت، فلج اطفال، دیفتری و سرفه. امروزه این بیماریها شایع نیستند، زیرا واکسنها کار خود را انجام میدهند؛ اما باکتریها و ویروسهایی که این بیماریها را ایجاد میکنند هنوز وجود دارند و میتوانند به بچههایی که ایمنی نشدهاند منتقل شوند.
فرضیه: واکسیناسیون باعث ایجاد اوتیسم در کودکان میشود.
نتیجهگیری: علیرغم تحقیقات گسترده، دانشمندان و پزشکان هیچ ارتباطی را بین واکسیناسیون و اوتیسم در کودکان پیدا نکردهاند؛ اما کودکانی که واکسینه نمیشوند بیشتر در معرض ابتلا به اوتیسم قرار دارند.
فرضیه: واکسنها خیلی زود ارائه میشوند.
نتیجهگیری: واکسیناسیون زودهنگام کودک را در برابر بیماریهای جدی محافظت میکند. منتظر ماندن برای ایمنسازی کودک شما، او را در معرض خطر قرار میدهد.
فرضیه: واکسنهای بیشازحد بهیکباره داده میشود.
نتیجهگیری: شما ممکن است نظریههایی را بشنوید مبنی بر اینکه برنامه واکسیناسیون توصیهشده برای سیستم ایمنی کودکان زیادی است و ممکن است موجب اوتیسم شود؛ اما تحقیقات متعدد نشان داده که واکسیناسیون تنها در برابر بیماریهای کشنده از کودکان محافظت میکند و هیچ ارتباطی به اوتیسم ندارد.
در صورت نگرانی چه اقداماتی باید انجام داد؟
اگر رشد فرزند شما به تأخیر افتاده یا علائم دیگری را در رابطه با اوتیسم در او مشاهده کردهاید، با یک پزشک متخصص اطفال قرار ملاقاتی را ترتیب دهید. درواقع، ایده خوبی است که فرزندتان توسط پزشک معاینه شود، حتی اگر او بر اساس برنامه رشدش در حال پیشرفت است. آکادمی آمریکایی اطفال توصیه میکند که همه کودکان باید معاینات رشد و همچنین معاینات خاصی را برای اوتیسم در سنین ۹، ۱۸ و ۳۰ ماهگی انجام دهند.
برنامهریزی کردن برای معاینات اوتیسم
امروزه معاینات تخصصی وجود دارد که برای شناسایی اوتیسم در کودکان انجام میشود. اکثر این ابزارهای معایناتی سریع و ساده بوده و شامل پرسشهای بله و خیر یا چکلیستی از علائم هستند. متخصصین اطفال باید نظرات شما را در رابطه با رفتارهای فرزندتان در نظر بگیرند.
مراجعه به متخصص رشد
اگر پزشک متخصص اطفال حین انجام معاینات علائم احتمالی اوتیسم را تشخیص دهد، کودک شما باید برای ارزیابی جامع تشخیصی به متخصص رشد مراجعه کند. ابزار معایناتی نمیتواند برای تشخیص استفاده شود، به همین دلیل ارزیابی بیشتری موردنیاز است. متخصص رشد میتواند برای اطمینان از اینکه آیا کودک شما به اوتیسم مبتلا است یا خیر، آزمایشهای متعددی انجام دهد. گرچه بسیاری از پزشکان قادر به تشخیص اوتیسم در کودکان تا سن ۳۰ ماهگی نیستند، بااینحال برای تشخیص زمانی که خوشهای از علائم مرتبط با اوتیسم وجود دارد، قادر به استفاده از تکنیکهای معایناتی مختلفی خواهند بود.
جستجوی خدمات مداخله زودهنگام
فرآیند تشخیص اوتیسم مشکل است و گاهی اوقات ممکن است طول بکشد؛ اما بهمحض اینکه مشکوک شدید در رشد کودکتان مشکلی وجود دارد، میتوانید از روشهای درمانی استفاده کنید. از دکتر خود بخواهید تا شما را به خدمات مداخله زودهنگام ارجاع دهد. مداخله زودهنگام خدماتی است که به کودکان و نوزادان تازه متولد شده دارای معلولیت داده میشود. کودکانی که علائم هشداردهنده اولیه را نشان میدهند، ممکن است رشدشان با تأخیر مواجه باشد. آنها چه به معیارهای کامل برای اختلال طیف اوتیسم پاسخ بدهند یا خیر، از مداخله زودهنگام بهرهمند خواهند شد. بهعبارتدیگر، بهتر است از خدمات مداخله زودهنگام استفاده کنید تا اینکه منتظر بروز علائم اوتیسم بمانید.
برگرفته از: helpguide