شربت سالبوتامول (Salbutamol) یک داروی تسکین دهنده سریع است که برای جلوگیری و درمان خس خس سینه و تنگی نفس ناشی از مشکلات تنفسی (مانند آسم، بیماری انسدادی مزمن ریوی) استفاده می‌شود. این دارو در مجاری هوایی با شل و گشاد کردن معابر تنفسی و شل کردن عضلات فعالیت می‌کند. سالبوتامول به اشکال شربت، قرص، اسپری و محلول استنشاقی در بازار موجود است.
در این مطلب با موارد مصرف این شربت، مقدار و نحوه مصرف و همچنین تداخلات دارویی آن آشنا خواهیم شد.
معرفی شربت سالبوتامول
سالبوتامول متعلق به گروه دارو‌هایی است که به عنوان برونکودیلاتاتور شناخته می‌شوند؛ یعنی یک مقلد سمپاتیکی با اثر مستقیم است که مشکلات تنفسی را کنترل می‌کند. این دارو ممکن است تحت چندین نام تجاری و یا به چندین شکل مختلف موجود باشد.
نام‌های دیگر
- ونتولین Ventolin
- Proventil
موارد مصرف سالبوتامول
- درمان آسم
- برونشیت مزمن
- اختلال انسداد مزمن ریوی
- پیشگیری کننده آسم ناشی از ورزش
- کنترل درد زایمان زودرس
هشدار‌های احتیاطی مهم قبل از مصرف سالبوتامول
۱) اگر دیابتی هستید، قبل از مصرف حتما به پزشک خود اطلاع دهید؛ زیرا این دارو ممکن است باعث افزایش قند خون شود.
۲) مصرف همزمان با دارو‌های کورتیکواستروئید‌ها (کورتون) ممکن است با ضربان قلب نامنظم مواجه شوید.
۳) قبل از مصرف باید سطح پتاسیم شما توسط پزشک کنترل شود.
۴) اگر دچار بیماری‌های قلبی و پرکاری تیروئید هستید، پزشک معالج را در جریان قرار دهید.
مقدار مصرف شربت سالبوتامول برای سنین مختلف
با وجود اینکه باید میزان دوز مصرفی مورد تایید پزشک را استفاده کنید، اما اگر بخواهیم میزان مصرف سالبوتامول را به طور کلی شرح دهیم به صورت زیر است:
| خوراکی | |
| رده سنی | مقدار مصرف |
| کودکان تا ۲ سال |
۱۰۰ میلی‌گرم – حدود ۴ بار در روز |
| کودکان از سن ۲ سالگی تا ۶ سالگی | ۱ الی ۲ میلی‌گرم – ۳ الی ۴ بار در روز |
| کودکان از سن ۶ تا ۱۲ سالگی | ۲ میلی‌گرم – ۳ الی ۴ بار در روز |
| بزرگسالان و نوجوانان بزرگتر از ۱۲ سال | ۴ میلی‌گرم – ۳ الی ۴ بار در روز |
| محلول استنشاقی | |
| کودکان | ۱۰۰ میکروگرم (یک پاف) درصورت لزوم تا ۲۰۰ میکروگرم (دو پاف) |
| بزرگسالان | ۱۰۰ میکروگرم ۲ یا ۱ پاف تا حداکثر ۴ ـ ۳ بار در روز |
| تزریقی | |
| زیر جلدی یا داخل عضلانی | ۵۰۰ میکروگرم – هر ۴ ساعت یکبار |
| آهسته وریدی | ۲۵۰ میکروگرم – در صورت لزوم قابل تکرار در روز |
نحوه مصرف شربت سالبوتامول
این دارو را می‌توانید با غذا یا معده خالی میل کنید. اگر دارای مشکلات معده هستید، حتما با غذا استفاده کنید. همچنین بعد از مصرف یک لیوان آب کامل مصرف کنید. بدانید که بعد از استفاده از قرص یا شربت ۳۰ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشد تا دارو اثر کند، اما استنشاق کننده و اسپری تنها ۱۵ دقیقه برای اثر گذاری زمان می‌برد.
مصرف سالبوتامول در بارداری
عوارض مصرف این دارو در دوران بارداری روی جنین به صورت کامل مشخص نبوده و مصرف این دارو در دوران حاملگی بدون تجویز پزشک ممنوع است.
مصرف سالبوتامول در شیردهی
بی ضرر بودن این دارو در دوران شیردهی ثابت نشده است؛ پس بهتر است در دوران شیردهی یا از مصرف این دارو اجتناب کنید یا قبل از مصرف با پزشک مشورت کنید.
موارد منع مصرف شربت سالبوتامول
اگر به بیماری‌های زیر مبتلا هستید، حتما پزشک خود را در جریان قرار دهید و از مصرف شربت و قرص سالبوتامول بپرهیزید.
- بیماران قلبی عروقی
- فشار خون
- پرکاری تیروئید
- بیماران دیابتی
- طولانی شدن فاصله QT (سندرم QT نوعی بیماری قلبی است که ممکن است ارثی باشد و یا بر اثر شرایطی مانند انواع داروها به وجود آید.)
- واکنش‌های آلرژیک
عوارض جانبی شربت سالبوتامول
در صورت بروز هر یک از عوارض جانبی زیر که ممکن است با مصرف این دارو ظاهر شوند، به پزشک مراجعه کنید. تمام این عوارض ممکن است رخ ندهد یا خیلی نادر باشند، اما به هرحال جدی هستند.
موارد شایع
- عصبی شدن
- سرگیجه و سر درد
- هیجان پذیری
- سرفه
- خونریزی بینی
- گر گرفتگی
- تغییر اشتها یا ناراحتی معده
- خشکی دهان
- استفراغ
- سوزش حلق
- تپش قلب
موارد نادر
- لرزش خفیف (معمولاً در دستها)
- فشار عصبی
- افزایش فشار خون
- گشادی عروق محیطی
- تاکیکاردی
- بندرت کرامپ عضلانی
- کاهش پتاسیم سرم متعاقب تجویز مقادیر زیاد
- واکنش‌های حساسیت مفرط شامل اسپاسم نایژه‌ای پارادوکسیمال
- کهیر و آنژیوادم
- درد قفسه سینه
توجه داشته باشید که این دارو خطر ایست قلبی دارد؛ پس اگر با مصرف این دارو احساس میکنید قلب شما سریعتر یا قوی‌تر از حد معمول می‌زند، سریعاً به اورژانس مراجعه کنید.
دیگران چه می‌خوانند؟
تداخل دارویی شربت سالبوتامول
از مصرف این دارو با موارد زیر اجتناب کنید:
- الکل
- مهارکننده‌های مونو آمین اکسیداز و دارو‌های ضد افسردگی سه حلقه‌ای
- اپی نفرین و دیگر آمین‌های مقلد سمپاتیک
- پروپرانولول و بتابلوکر‌ها
- گلیکوزید‌های دیژیتال
- مسدد‌های بتا
- کاکوئین
نحوه نگهداری شربت سالبوتامول
- در دمای کمتر از ۳۰ درجه سانتیگراد و دور از نور نگهداری شود.
- از یخ زدگی دارو محافظت شود.
- از دسترس کودکان دور نگه دارید.
- پس از هر بار مصرف در شیشه را محکم ببندید.
- از سالبوتامول پس از تاریخ انقضایی که روی کارتن آن ذکر شده است، استفاده نکنید.
توصیه‌های کلی درباره شربت سالبوتامول
۱. توجه داشته باشید اگر هر یک از عوارض جانبی طول کشید لطفاً به پزشک یا داروساز خود مراجعه کنید.
۲. اگر یک وعده مصرف این دارو را فراموش کردید به محض یادآوری آن را مصرف کنید، اما برای جبران دوز فراموش شده هرگز در یک وعده دو برابر استفاده نکنید.
۳. پس از یک هفته تا ۱۰ روز استفاده از دارو، اگر همچنان تنگی نفس ادامه داشت به پزشک مراجعه کنید.
۴. پس از مصرف تا چند ساعت رانندگی و یا استفاده از وسایل خطرناک، چون چاقو را کنار بگذارید و فقط استراحت کنید.
۵. ممکن است بعد از استفاده از اسپری احساس خشکی گلو و دهان داشته باشید که این مشکل با شستشوی دهان با آب و مصرف آب رفع می‌شود.
۶. قبل از استفاده از اسپری یا محلول به خوبی آن را تکان دهید.
در آخر
با خواندن این مطلب به طور مفصل با شربت سالبوتامول آشنا شدید. حتی اگر علائم مشابهی دارید، این دارو را سرخود و بدون تجویز پزشک مصرف نکنید. همچنین این دارو را به شخص دیگری ندهید، حتی اگر علائمی مشابه شما داشته باشد؛ استفاده بدون تجویز پزشک می‌تواند برای افراد مضر باشد.
امیدواریم از این مطلب استفاده کافی را برده باشید. شما می‌توانید با شربت کتوتیفن و همچنین شربت تئوفیلین (موارد مصرف، عوارض و تداخلات دارویی آن‌ها) نیز در انگیزه آشنا شوید.