با رسیدن به فصول سرد سرماخوردگی‌ها و به دنبال آن سرفه و گلو درد هم افزایش می‌یابد. دکسترومتورفان (Dextromethorphan) نوعی داروی سرکوب کننده سرفه‌های خشک و بدون خلط ناشی از سرماخوردگی و آنفولانزاست که به صورت قرص، شربت و قطره تولید می‌شود، اما شربت دکسترومتورفان مصرف بیشتری دارد. این دارو هم مناسب بزرگسالان و هم کودکان است.
در این مطلب با موارد مصرف این شربت، مقدار و نحوه مصرف و همچنین تداخلات دارویی آن آشنا خواهیم شد.
شربت دکسترومتورفان نوعی سرکوبگر سرفه
دکسترومتورفان نوعی داروی ضد سرفه است که با اثر گذاری روی سیگنال‌های مغز، از سرفه کردن جلوگیری می‌کند. البته باید بدانید که منظور سرفه‌های ناشی از سیگار کشیدن، قلیان، پیپ، آسم و آمفیزم نیست. بلکه این دارو به منظور درمان سرفه‌های بدون خلط ناشی از سرماخوردگی و آنفولانزا مورد استفاده قرار می‌گیرد.
دارو‌های هم گروه دکسترومتورفان
- دکسترومتورفان پی
- بنزوناتات
- کلوبوتینول
موارد مصرف شربت دکسترومتورفان
- تسکین علامتی سرفه‌هایِ خشکِ ناشی از سرماخوردگی و آنفولانزا
- رفع حالات التهابی دستگاه فوقانی از جمله رینیت آلرژیک، التهاب حاد یا تحتِحاد سینوس‌ها و خروسک
- درمان اعتیاد به هروئین و الکل
- مقابله با بیماری‌های مزمن نوروژنیک
- درمان عقب ماندگی ذهنی
- کاهش بیماری پارکینسون
- درمان مشکلات ریه
مقدار مصرف شربت دکسترومتورفان
اگرچه بهتر است دوز مصرفی به صورت دقیق توسط پزشک تعیین شود، اما به صورت کلی مصرف آن به شرح زیر است:
| رده سنی | مقدار مصرف |
| کودکان ۴ تا ۶ سال | ۲٫۵ تا ۵ میلی‌گرم هر ۴ ساعت یا ۷٫۵ میلی‌گرم هر ۶ تا ۸ ساعت |
| کودکان ۶ تا ۱۲ سال | ۵ تا ۱۰ میلی‌گرم هر ۴ ساعت یا ۱۵ میلی‌گرم هر ۶ تا ۸ ساعت |
| نوجوانان بالای ۱۲ سال و بزرگسالان | ۱۰ تا ۲۰ میلی‌گرم هر ۴ ساعت یا ۳۰ میلی‌گرم هر ۶ تا ۸ ساعت |
مصرف دکسترومتورفان در بارداری
عوارض مصرف این دارو در دوران بارداری روی جنین به صورت کامل مشخص نبوده و مصرف این دارو در دوران حاملگی بدون تجویز پزشک ممنوع است.
مصرف دکسترومتورفان در شیردهی
این دارو از طریق شیر مادر به بدن نوزاد منتقل می‌شود؛ پس در دوران شیردهی قبل از مصرف دکسترومتورفان با پزشک مشورت کنید.
نحوه کلی مصرف
توجه داشته باشید پس از خوردن این دارو، باید یک لیوان آب نوشیده شود. معمولا سرفه در عرض ۲۰ تا ۳۰ دقیقه پس از مصرف دارو قطع می‌شود و اثر آن برای ۶ ساعت باقی می‌ماند. از جویدن قرص و محتویاتش خودداری کنید. این شربت را می‌توان بدون توجه به غذا مصرف کرد، اما در صورت بروز مشکلات گوارشی، آن را همراه غذا مصرف کنید. همچنین مطمئن باشید که متخصصتان از رژیم غذایی، کمبود سدیم و کمبود قند خون شما آگاهی دارد.
موارد منع مصرف شربت دکسترومتورفان
از این شربت در موارد زیر یا نباید استفاده کنید و یا باید طبق تجویز و نظر پزشک متخصص باشد.
- آسم
- دیابت
- بیماری‌های کبدی
- برونشیت مزمن
- آمفیزم ریوی
- سرفه همراه با خلط
- تنفس آهسته
- سابقه حساسیت
- ترکیب با دارو‌های ضد افسردگی
عوارض جانبی شربت دکسترومتورفان
در زیر لیستی از عوارض جانبی که ممکن است از تمام ترکیبات تشکیل دهنده دکسترومتورفان به وجود آید، ذکر شده است. تمام این عوارض ممکن است رخ ندهد یا خیلی نادر باشند، اما به هرحال جدی هستند. در صورت بروز هر یک از عوارض جانبی زیر، حتما با پزشک خود مشورت کنید.
نشانه‌های رایج
- اسهال یا یبوست
- مشکل در دفع ادرار
- خواب آلودگی یا سرگیجه
- تهوع یا استفراغ
- لرزش و مشکل در راه رفتن
- تنفس کند
- هیجان غیر معمول، نگرانی، بی حوصلگی یا تحریک پذیری (شدید)
عوارض نادر یا کمتر مشاهده شده
- تاری دید
- سردرد‌های مداوم
- درد مثانه
- دل درد
- خارش
- توهم دیداری
- تعرق و تب غیرعادی
- تغییرات فشارخون
این اثرات ممکن است در طول درمان از بین بروند؛ زیرا بدن به دارو عادت می‌کند. بهتر است با پزشک متخصص خود درباره راه‌های پیشگیری یا کاهش این عوارض صحبت کنید. اگر عوارض جانبی همچنان ادامه‌دار و یا آزار دهنده بود، به پزشک مراجعه کنید.
تداخلات دارویی شربت دکسترومتورفان
مصرف این دارو همراه با دارو‌های زیر، احتمال ایجاد تداخل دارویی را به وجود می‌آورد.
- فرآورده‌های حاوی الکل و تنباکو
- دارو‌های کاهنده فشار خون با اثر مضعف CNS مانند کلونیدین و متیل دوپا
- دارو‌های مضعف CNS بویژه بیهوش کننده‌ها، باربیتورات‌ها
- دارو‌های مخدر شبه تریاک یا ضد افسردگی‌های سه حلقه‌ای مانند آمی تریپتیلین، بوپروپیون، ایمی پرامین، امپرازول و …
- دارو‌های درمان فشارخون بالا مانند کاپتوپریل، آتنولول و …
- مصرف همزمان مهار کننده‌های مونوآمین اکسیداز (MAO) از جمله فورازولیدون و پروکاربازین
نحوه نگهداری دکسترومتورفان
- دارو را در مخزن بسته و در دمای اتاق نگهداری کنید.
- دارو را از حرارت، رطوبت، نور و یخ‌زدگی دور نگه دارید.
- دارو باید دور از دسترس اطفال نگهداری شود.
- دارو‌های تاریخ گذشته یا بی‌مصرف را دور بیاندازید.
توصیه‌های کلی درباره شربت دکسترومتورفان
۱) در صورت تشدید یا تغییر نوع سرفه‌ها، حتماً به پزشک یا داروساز مراجعه کنید.
۲) در صورتی که تا ۷ روز پس از مصرف دارو سرفه ادامه داشت، حتما به پزشک مراجعه کنید.
۳) اگر بعد از مصرف این فردی دچار اوور دوز شده و علائم وخیمی مثل غش کردن و مشکل تنفسی دارد با اورژانس ۱۱۵ تماس بگیرید.
۴) به علت ایجاد وابستگی و اعتیاد، شربت دکسترومتورفان را بیش از میزان تجویز شده مصرف نکنید. بدانید که افزایش دوز دارو میزان تاثیر آن را زیاد نمی‌کند.
۵) دکسترومتورفان می‌تواند هوشیاری شما را تحت تاثیر قرار دهد؛ در هنگام رانندگی و کار‌هایی که نیاز به هوشیاری دارند، بیشتر احتیاط کنید.
۶) در صورت فراموشی یک نوبت مصرف دارو، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. نوبت بعدی را طبق روال سابق مصرف کنید، اما از دو برابر کردن مقدار مصرف در یک نوبت بپرهیزید.
۷) در صورت بروز گرفتگی عضلات ناحیه سر و گردن یا بدن، پزشک را مطلع کنید.
سخن آخر
با خواندن این مطلب به طور مفصل با شربت دکسترومتورفان آشنا شدید. به این نکته مهم توجه کنید که درست است که می‌توانید این دارو را بدون نسخه تهیه کنید، اما استفاده هر دارویی بدون تجویز دکتر کار اشتباهی است. پس قبل از هر چیز خوب است ابتدا برای تشخیص بیماری خود به پزشک مراجعه کنید.
شما همچنین می‌توانید با شربت کوفکس و همچنین شربت اکسپکتورانت (موارد مصرف، عوارض و تداخلات دارویی آن‌ها) نیز در انگیزه آشنا شوید.