قارچ‌ها معمولاً بصورت بالقوه در بدن و در کنار باکتری‌های مختلف وجود دارند. اما زمانی که شرایط برای رشد قارچ فراهم باشد و شروع به رشد کردن بکند، به عفونت تبدیل می‌شود. اونیکو مایکوزیس، که به آن تاینی اونیگوم نیز گفته می شود، یک نوع عفونت قارچی است که ناخن‌ها و بیشتر ناخن پا را تحت تاثیر خود قرار می دهد. این قارچ‌ها به مرور زمان رشد می‌کنند و ممکن است در ابتدا آنقدر کوچک باشند که متوجه حضورشان نشوید و بعد از وخیم شدن شرایط، تازه متوجه عفونت قارچ ناخن شوید.
قارچ ناخن با چه بیماری‌هایی اشتباه گرفته می‌شود؟
۱. رگه‌رگه شدن ناخن‌ها
در بعضی افراد به دلیل کمبود برخی مواد معدنی مانند کلسیم روی ناخن‌ها رگه‌های نازکی ایجاد می‌شود، که در دوران بارداری نیز بیشتر می‌شوند. همچنین عادت‌هایی مثل جویدن ناخن یا ضعیف شدن ناخن‌ها به دلیل شیمی درمانی نیز ممکن است این بیماری را به وجود بیاورند.
۲. پیری ناخن
گاهی شکننده شدن و ایجاد شیار روی ناخن‌ها، تنها به علت بالا رفتن سن هست و زیبایی ناخن را نیز از بین می‌برد. در سنین بالا سیستم ایمنی بدن ضعیف شده و روی ناخن‌ها نیز تاثیر می‌گذارند. در این سنین باید رژیم غذایی مناسب را در کنار بهداشت فردی رعایت کنید و از زیاد شستن دست و پا نیز خودداری کنید.
۳. زردی یا سفیدی ناخن
در بعضی مواقع فرد بر اثر ضربه یا موارد دیگر دچار جدا شدگی ناخن از بستر می‌شود که به آن اونیکولیسیز نیز می‌گویند. در این حالت، رنگ ناخن سفید یا زرد می‌شود که به دلیل افزایش جریان هوا به زیر ناخن است. کوتاه کردن به موقع ناخن‌ها می‌تواند به درمان این عارضه کمک کند و با رشد ناخن جدید این عارضه را ازبین ببرد. در صورت ادامه پیدا کردن این حالت بیشتر از ۲ الی ۳ ماه ممکن است به قارچ دچار شده باشید و باید به پزشک مراجعه کنید.
۴. قرمزی یا سیاهی ناخن
قرمزی یا سیاهی ناخن که به دلیل جمع شدن خون زیر بستر ناخن است معمولا بر اثر ضربه‌های ناگهانی مانند محکم بسته شدن درب ایجاد می‌شود و با رشد ناخن بهبود پیدا می‌کند. در غیر این صورت لکه قرمز یا سیاه زیر ناخن می‌تواند هشداری برای ملانوما (نوعی سرطان پوست) باشد. اما به هیچ وجه سیاه شدن ناخن پا یا دست از علائم قارچ ناخن نیست. بهتر است در این موارد از روش‌های حفظ سلامت پوست استفاده کنید.
۵. سبز شدن ناخن
بعضی وقت‌ها به دلیل عدم رعایت بهداشت فردی نوعی باکتری به نام سودومونا در ناخن رشد می‌کند، که باعث سبز شدن بستر ناخن می‌شود. همچنین بوی پای بدی ایجاد می‌کند. برای درمان سریع‌تر باید ۴ هفته یک مرتبه ناخنهایتان را کوتاه کنید و بهتر است با وسایل نوک تیز بصورت عمیق زیر آن‌ها را تمیز نکنید. به علاوه، به هیچ وجه دست و پایتان را به آب نزنید. فقط برای حمام، آن هم بلافاصله بعد از حمام کاملا خشکش کنید. اگر بعد از ۲ الی ۳ ماه با رشد ناخن جدید همچنان این عارضه در ناخن جدید نیز مشاهده شد باید به پزشک مراجعه کنید.
۶. وجود سوراخ یا حفره در ناخن
بیماری پسوریازیس ناخن که باعث ایجاد التهابات پوستی شدید می‌شود، می‌تواند عامل ایجاد حفره در ناخن‌ها باشد. این بیماری همچنین می‌تواند منجر به تغییر رنگ ناخن از حالت طبیعی به رنگ قهوه‌ای یا زرد شده و نباید با قارچ ناخن اشتباه گرفته شود.
۷. قرمزی پوست اطراف ناخن و تورم
این علائم به دلیل ایجاد عفونت در قسمت دیگری از ناخن به نام کوتیکول است که ارتباطی با قارچ ناخن ندارد. نام این عارضه عقربک یا پارونیشیا است و به دلیل وجود انواع میکروب‌های محیطی که با آن سر و کار دارید اتفاق می‌افتد و می‌تواند حاد باشد. بهتر است در این موارد قبل از خود درمانی ابتدا به پزشک مراجعه کنید. در کنار آن استفاده از آب گرم نیز می‌تواند به تخلیه و خوب شدن ناخن کمک کند.
۸. ترومای مزمن ناخن
اگر شما در حال انجام یک ورزش به صورت حرفه‌ای هستید یا کارهایی مثل نجاری انجام می‌دهید که ناخنهایتان دائما در خطر ضربه‌های مختلف است، این ضربات می‌تواند حالت‌های شکنندگی یا پوسته پوسته شدن را در ناخن ایجاد کنند و نباید با قارچ اشتباه گرفته شود.
علائم ایجاد قارچ ناخن چیست؟
به طور کلی عفونت قارچ ناخن ممکن است بخشی از یک ناخن، کل یک ناخن و یا چند ناخن را همراه با هم درگیر کند. در زیر شایع‌ترین علائم قارچ ناخن آمده است:
- زمانی که مشاهده کنید یک ناخن از بستر خود کوچک‌تر شده و حالت ناخن‌های کشیده شده را دارد.
- یکی از ناخن‌ها یا چند ناخن بصورت غیر عادی بوی بدی بدهند.
- ناخن به شکل غیر عادی شکننده یا ضخیم شده باشد.
- روی ناخن خط‌‌های نازک رده رده کنار هم ایجاد شده باشد.
قارچ ناخن چگونه پیشرفت می‌کند؟
زمانی که قسمتی از ناخن دچار قارچ ناخن می‌شود، ادامه رشد آن و بیشتر شدنش به شرایط محیطی و نحوه مراقبت از آن بستگی دارد. زمانی که تحت محیط مرطوب مثل عرق پا و عدم رعایت بهداشت فردی رشد این قارچ زیاد شود، به عفونت تبدیل می‌شود. قارچ‌هایی که علائمی مانند خارش در ورزشکاران و یا کرم حلقه را ایجاد می‌کنند، نیز می‌توانند باعث عفونت در ناخن‌ها شوند.
ممکن است برخی قارچ‌ها از قبل در بدن شما وجود داشته باشد و تحت شرایط مناسب رشد کرده و به عفونت تبدیل شوند. در قسمت‌های زیر انگشتان پا که محیطی گرم‌تر و مرطوب‌تر وجود دارد، سرعت رشد این قارچ ها نیز بیشتر است.
چگونه بفهمیم دچار عفونت قارچ ناخن شده‌ایم؟
از آن جایی که عفونت‌ها و بیماری‌های دیگر نیز می‌تواند ناخن‌ها را تحت تاثیر خود قرار دهد و در آن‌ها علائمی مثل سفیدی، پوسته شدن و … ایجاد کند، تنها راه تایید وجود عفونت قارچی در ناخن، مراجعه به پزشک است. پزشک بخشی از عفونت را بعنوان نمونه برداشته، ابتدا با نگاه به آن در زیر میکروسکوپ علائم قارچ را در آن بررسی می‌کند و بعد از تایید در بعضی موارد نمونه را برای درمان بهتر و تشخیص جزئی‌تر به آزمایشگاه می‌فرستد.
انواع متداول قارچ ناخن
۱. عفونت زیرزمینی دیستال
عفونت‌های زیرزمینی دیستال شایع‌ترین نوع عفونت قارچی ناخن هستند و می‌توانند هم در ناخن‌های دست و هم ناخن‌های پا ایجاد شوند. در صورت مبتلا شدن به این عفونت لبه بیرونی ناخن دچار احساس فشار زیاد شده و رگه‌های سفید یا زرد روی ناخن مشاهده می‌شود. در این حالت عفونت به بستر ناخن و قسمت‌های زیرین ناخن حمله می‌کند.
۲. عفونت سطحی سفید رنگ
این نوع عفونت‌ها، بیشتر ناخن‌های پا را تحت تاثیر خود قرار می‌دهند. در این حالت نوع خاصی از قارچ‌ها به لایه‌های بالایی ناخن حمله کره و لکه های سفید رنگ مشخصی را در چند نقطه از بستر ناخن مشخص می‌کند. با رشد بیشتر قارچ‌ها، این لکه‌ها بیشتر شده و در نهایت کل ناخن را می‌پوشانند. در این حالت ناخن نرم و نازک شده و با کوچک‌ترین ضربه کاملا خرد می‌شود. در بعضی مواقع به جای خرد شدن، ناخن حالت پوسته پوسته شدید پیدا می‌کند.
۳. عفونت زیرین پروگزیمال
این نوع عفونت‌ها نادر است، اما می‌تواند هم در ناخن دست و هم در ناخن پا ایجاد شود. در صورت ابتلا به این عفونت لکه‌های زردرنگی در قائده ناخن مشخص می‌شوند، زیرا عفونت به سمت بالای ناخن رشد می‌کند. افرادی که بدنشان دارای سیستم ایمنی ضعیفی است بیشتر در خطر ابتلا به این نوع عفونت هستند.
۴. عفونت کاندیدا
این نوع عفونت ناشی از مخمرهای کاندیدا بوده که بیشتر به ناخن‌های آسیب دیده در اثر ابتلا به عفونت‌های قبلی، حمله می‌کنند. هرچند آن ناخن‌ها درمان شده باشند اما بیشتر مستعد هستند. این عفونت همچنین در افرادی که دچار بیماری وسواس هستند و مدام دست و پای خود را شست و شو می‌دهند و آن‌ها را مرطوب می‌کنند، بیشتر اتفاق می‌افتد.
این عارضه، معمولا در کوتیکول اطراف ناخن شروع می‌شود و علائم شایع آن، تورم، قرمزی و زبر شدن است. در بعضی مواقع نیز ناخن کمی از بسترش فاصله گرفته یا بیش از اندازه در بستر فرو می‌رود.
چه افرادی بیشتر در معرض خطر قارچ ناخن هستند؟
دلایل مختلف زیادی برای ایجاد انواع عفونت قارچی وجود دارد. اگرچه اکثر این دلایل با مراقبت و رعایت بهداشت فردی، به راحتی قابل جلوگیری هستند، اما برخی بیماری‌ها و عوامل موجود می‌توانند خطر ابتلا به این قارچ‌ها و عفونت‌ها را افزایش دهند. از مهم‌ترین این زمینه‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ابتلا به بیماری دیابت
- گردش خون ضعیف در بدن
- داشتن سن بالای ۶۵ سال
- کاشت ناخن مصنوعی
- شنا در استخرهای عمومی
- شکستگی‌ها و عارضه‌های ایجاد شده در ناخن‌ها
- آسیب دیدن پوست اطراف ناخن به هر دلیلی
- داشتن سیستم ایمنی ضعیف
- پوشیدن برخی کفش‌ها مانند کفش تنیس و انداع چکمه‌ها
آیا قارچ ناخن قابل سرایت به دیگران است؟
قارچ ناخن با افزایش رشدش به عفونت تبدیل می‌شود و اکثریت انواع عفونت‌ها به راحتی با تماس لمسی به دیگران انتقال پیدا می‌کنند. وقتی فردی در یک خانواده دچار عفونت قارچ ناخن شده است، اگر کاملا نکات بهداشتی و مراقبتی را رعایت نکند، به راحتی اعضای دیگر خانوده را نیز مبتلا می‌کند؛ پس قارچ ناخن یک عارضه مسری است!
درمان‌های پزشکی قارچ ناخن
محصولات بدون نسخه معمولاً برای درمان عفونت‌های ناخن توصیه نمی‌شوند، زیرا نتایج قابل اطمینانی را ایجاد نمی‌کنند. درعوض، پزشک ممکن است داروی ضد قارچ خوراکی مانند داروهای زیر را تجویز کند:
۱. تربینافین (لامیسیل)
مصرف این دارو به صورت روزانه است و طول درمان برای ناخن‌های دست حدود ۶ هفته و برای ناخن‌های پا حدود ۱۲ هفته است. افرادی که دارای بیماری کبدی هستند، حتما باید قبل از مصرف این دارو در مورد بیماری خود با پزشکشان صحبت کنند.
۲. ایتراکونازول (اسپورانوکس)
مصرف این دارو به صورت منظم نیست و ممکن است فقط یک هفته در ماه و حدود ۲ الی ۳ ماه نیاز به مصرف این دارو باشد. میزان مصرف این دارو به شدت رشد قارچ بستگی دارد. در صورت تجویز این دارو اگر دچار آسم یا در حال مصرف انواع آنتی‌بیوتیک‌ها هستید، قبل از مصرف کاملا موارد را با پزشکتان در میان بگذارید.
۳. فلوکونازول (دیفلوکان)
مصرف این دارو بصورت هفته‌ای یک مرتبه است و ممکن است چندین ماه نیاز به مصرف آن باشد. اما در صورتی که دارای بیماری خاص بخصوص بیماری‌های کبدی هستید، قبل از مصرف این موضوع را با پزشکتان در میان بگذارید.
۴. گریسوفولوین (Gris-PEG)
این دارو، از داروهای اولیه برای درمان قارچ ناخن بوده و امروزه نیز بسیار متداول است. اما دانشمندان به این نتیجه رسیده‌اند که داروهای بهتر با اثر بخشی بیشتری مانند داروهای بالا می‌توانند جایگزین کنند.
داروهای موضعی برای درمان قارچ ناخن
۱. محلول موضعی سیکلوپیروکس (پنلاک) ۸ درصد
دیگران چه می‌خوانند؟این محلول بیشتر برای پیشگیری از حاد شدن قارچ ناخن و یا برگشت آن پس از درمان استفاده می‌شود. همچنین در درمان قارچ برای افرادی که مشکل خاصی ندارند و از سیستم ایمنی خوبی نیز برخوردار هستند جوابگو است. طول دوره درمان با این دارو طولانی و در حدود یک سال یا بیشتر است. برای پاک کردن این محلول نیز می‌توانید از الکل ساده استفاده کنید.
۲. افینوکونازول (جوبلیا)
این دارو به صورت موضعی روی پوست استفاده می‌شود و برای درمان رایج‌ترین عفونت‌های قارچی یعنی تریکوفیتون روبروم و تریکوفیتون منتاگروفیتس استفاده می‌شود. مصرف آن به این صورت است که روزی یک مرتبه روی قسمت مبتلا به قارچ زده می‌شود. معمولا طول درمان قارچ با این پماد حدود یک سال است. همچنین عوارضی مانند درد همراه با درماتیت را ایجاد می‌کند.
۳. تاوابورول (کریدین)
این دارو از داروهای جدید تولید شده برای درمان قارچ ناخن است که مصرف و طول درمانش کاملا مشابه افینوکونازول است و همان عوارض را نیز ایجاد می کند.
درمان خانگی قارچ ناخن
درمان‌های خانگی بسیار زیادی برای قارچ ناخن توصیه شده است. اما از نظر علمی، این داروها نمی‌توانند بصورت تضمینی قارچ ناخن را درمان کنند و بیشتر نقش تسکین‌دهنده و کمک‌دهنده در درمان قارچ ناخن را دارند. از جمله درمان‌های خانگی برای قارچ ناخن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- روغن درخت چای
- روغن اورگانو یا روغن پرتقال که دارای ماده ضد قارچ تیمول هستند.
- عصاره برگ زیتون با تقویت سیستم ایمنی بدن به درمان قارچ کمک می‌کند.
- روغن‌های اوزونیزه که شامل مجموعه‌ای از روغن‌ها مانند روغن زیتون و روغن آفتابگردان هستند که گاز اوزون به آن‌ها تزریق می‌شود.
- سرکه بخصوص سرکه سیب که معروف‌ترین نوع درمان خانگی برای عفونت قارچ ناخن است.
- لیسترین که حاوی موادی مانند منتول، تیمول و اکالیپتوس است که دارای خاصیت ضد باکتری و ضدقارچی است.
- سیر!
- داشتن یک رژیم غذایی سالم شامل موادی مانند ماست پروبیوتیک، مواد پروتئینی، مواد دارای آهن برای جلوگیری از شکستن ناخن، اسیدهای چرب ضروری.
روش‌های جلوگیری از قارچ ناخن
ایجاد چند تغییر ساده و راحت در شیوه زندگی می‌تواند به جلوگیری از عفونت قارچی ناخن‌ها کمک کند. یکی از بهترین کارها برای جلوگیری از این عفونت‌ها تمیز نگه داشتن و تمیز کردن مرتب ناخن با وسایل استریل است. همچنین مراقب پوست اطراف ناخنهایتان باشید. اگر فعالیتی انجام می‌دهید که دائما دستتان مرطوب است یا پوست اطراف ناخنتان در معرض آسیب است، حتما از دستکش‌های لاستیکی یک بار مصرف استفاده کنید.
در زیر نیز نکات ضروری دیگری که برای جلوگیری از عفونت‌های قارچی ناخن‌ها لازم است را برایتان آورده‌ایم که عبارت هستند از:
- بعد از تمیز کردن ناخنهایتان، حتما دست‌هایتان را با آب و صابون بشویید.
- بعد از دوش گرفتن و شست و شوی دست‌ها، اطراف ناخن‌های پا و دست را کاملا خشک کنید.
- خدمات کاشت ناخن، مانیکور و پدیکور را در سالن‌های معتبر انجام دهید.
- در اماکن عمومی که احتمال انواع آلودگی‌ها وجود دارد به هیچ وجه پا برهنه نروید.
- استفاده از ناخن‌های مصنوعی و لاک ناخن را کاهش دهید.
عوارض ایجاد قارچ ناخن
زمانی که قارچ‌ها رشد کرده و عفونت ناشی از آن بیشتر شود، احساس درد شدیدی را در فرد ایجاد می‌کند. همچنین ممکن است آسیبش آن قدر جدی و زیاد باشد که ناخن دیگر به حالت اول خود برنگردد. اگر بدن فرد مستعد باشد مثلا بیماری دیابت داشته باشد یا سیستم ایمنی بدنش ضعیف باشد، عفونت قارچ ناخ منجر به سایر عفونت‌های جدی شده و یا عفونت در بدن پخش می‌شود. بنابراین در صورت جدی نگرفتن و عدم درمان به موقع هرگونه آسیب یا عفونت نسبتا جزئی نیز می‌تواند منجر به یک عارضه خطرناک شود.
سخن آخر
همانطور که گفتیم قارچ ناخن و عفونت ناشی از آن عارضه‌ای است که با رعایت اصول ساده و داشتن عادت‌های صحیح در شیوه زندگی، به راحتی قابل پیشگیری است. همچنین در صورت ابتلا به آن درمان سختی ندارد، اما برای پیشگیری از موارد حاد باید به موقع و صحیح تحت درمان قرار بگیرد.
برای ما در پایین همین صفحه بنویسید که آیا شما تا به حال تجربه قارچ ناخن را داشته‌اید و چگونه آن را درمان کردید؟ منتظر نظرات و پیشنهادات عالی شما عزیزان هستیم.
همچنین پیشنهاد می‌کنیم حتما مطلب آموزش مانیکور ناخن را در انگزه بخوانید و سعی کنید برای اینکار کمتر به سالن‌های آرایشی مراجعه کنید!