دوازده راهکار برای افزایش روحیه انتقاد پذیری

انسان موجوی اجتماعی است که زندگی او به همکاری با دیگر همنوعانش گره خورده است. در این میان تفاوت سلایق و دیدگاه ها می‌تواند مشکل‌ساز باشد. البته گاهی حق با ما و گاهی حق با طرف مقابل است. با افزایش روحیه انتقاد پذیری در ابتدا می توانیم نتیجه بگیریم کدام یک از طرفین درست می‌گوید و در نهایت اگر اشتباه از سوی ما بود آن را بپذیریم و سعی کنیم ایرادمان را برطرف نماییم. با ما همراه باشید تا راهکارهایی برای افزایش روحیه انتقاد پذیری را به شما آموزش دهیم.

 

تکنیک های افزایش روحیه انتقاد پذیری

۱) خشم خود را کنترل کنید

معمولا وقتی کسی از ما انتقادی می کند، واکنش اولیه ما خشم و ناراحتی است که البته همین خشم نیز دلایلی دارد که اشاره به آن‌ها در حوصله ی این بحث نمی گنجد؛ اما نکته ی مهم اینجاست که در هنگام مواجهه با انتقاد، آرامش خود را حفظ کرده و از رفتارهای احساسی و عجولانه خودداری کنیم. با آموختن راه‌ های کنترل خشم می‌توانیم بر احساسات خود در این مواقع غلبه کنیم.

۲) سکوت کنید

لحظه ای که ما مورد انتقاد قرار می‌گیریم، تمایلی در درونمان احساس می‌کنیم که باید در همان لحظه پاسخ طرف مقابل را بدهیم و از حقی که ازدیدگاه خودمان پایمال شده دفاع کنیم. غافل از آن‌که چنین رفتاری از بزرگترین موانع افزایش روحیه انتقاد پذیری است. پس سعی کنید در لحظه آرامش خود را حفظ کرده، مقداری تامل کنید و از طرف مقابل بخواهید کمی واضح تر منظورش را بیان کند. خواهید دید که چه سوءتفاهم های بزرگی با همین واکنش ساده حل می‌شوند!

۳) منطقی فکر کنید

نگذارید احساسات بر شما مسلط شوند. خود را کنترل کنید و از عقل و منطق کمک بگیرید. رفتار خود و طرف مقابل را به خوبی بسنجید و اگر می توانید پس از تامل کافی،  برای دفاع از خودتان با آرامش دلایل منطقی ارائه کنید.

۴) همیشه خود را در جایگاه طرف مقابل قرار دهید

یک طرفه قضاوت کردن ایراد بزرگی است که اکثر ما دچارش هستیم! قطعا اگر تنها از دیدگاه خودمان به مسایل نگاه کنیم، حق را به خودمان می‌دهیم و به طرف مقابل برچسب هایی مانند حسود و… می چسبانیم؛ اما انصاف حکم می‌کند که پیش از تصمیم‌گیری ابتدا خود را در جایگاه طرف مقابل قرار داده و سپس نتیجه‌گیری کنیم.

۵) بیشتر از عیوب دیگران به جستجوی ایرادهای خود مشغول باشید

برخی از ما انتقاد را به مثابه ی یک اعلام جنگ می‌پنداریم. در صورتی که انسان‌های خردمند به انتقاد به چشم یک «فرصت» نگاه می‌کنند. فرصتی برای یافتن و اصلاح ایرادات خود؛ مسایلی که ممکن است از چشم خودمان پنهان مانده باشند. بر عکس دسته ای هستند که همیشه خود را حق به جانب می‌پندارند و به محض اینکه مورد انتقاد قرار گیرند به سرعت به دنبال یافتن عیوب عجیب و غریب از طرف مقابلشان هستند تا به اصطلاح کم نیاورند!

۶) به انتقاد به چشم توهین نگاه نکنید

هر چند هستند افرادی که هدفشان از انتقاد، چوب لای چرخ گذاشتن و تضعیف طرف مقابل است و البته کم هم نیستند، اما در بسیاری از موارد هم هدف نقد، اصلاح یک مشکل است. پس برای افزایش روحیه انتقاد پذیری آن را همانطور که قبلا هم اشاره کردیم مانند فرصتی در نظر بگیرید برای اصلاح ایراداتی که از چشم خودتان پنهان مانده اند.

۷) تنها به نظر یک نفر بسنده نکنید

اگر کسی از شما انتقاد کرد تنها به نظر او بسنده نکنید، بلکه سعی کنید آن ایراد را با دیگر افرادی که از شما شناخت کافی دارند نیز در میان بگذارید و نظر آن ها را هم جویا شوید. در این فرایند ممکن است حتی به این نتیجه برسید که چنین ایرادی اصلا در شما وجود ندارد و طرف مقابل تنها نظر شخصی‌اش را بیان کرده و یا بر عکس؛ متوجه شوید که چنین انتقادی نه تنها به‌جا بوده، بلکه افراد دیگری را نیز آزار می‌داده که پیش از این، آن را با شما در میان نگذاشته بودند.

۸) همیشه ابتدا حق را به دیگران بدهید

برای افزایش روحیه انتقاد پذیری نباید خود را بالاتر و برتر از دیگران بدانید. شما هم مانند تمام آدم های دیگر ممکن است دچار خطاهایی در کارهایتان شوید، که دیگران را آزار دهند، پس سعی کنید در ابتدا حق را به طرف مقابل دهید. همین رفتار ساده باعث می‌شود جبهه گیری میان طرفین ایجاد نشود و فضا برای قضاوتی منصفانه‌تر فراهم گردد.

۹) پیش از آنکه کسی به شما تذکر دهد در پی ارزیابی خود باشید

نباید منتظر باشید تا دیگران از شما انتقاد کنند! اخلاق پسندیده در این مورد آن است که انسان هر از گاهی خود به ارزیابی اعمال و رفتارش بپردازد. (مسئله ای که در دین ما نیز به آن بسیار سفارش شده است. همانگونه که پیامبر اکرم (ص) می‌فرمایند: “به حساب خود برسید پیش از آنکه به حسابتان برسند.”) از اشکالات بزرگی که عدم ارزیابی برایتان به وجود می‌آورد این است که پس از مدتی ممکن است خود را عاری از هرگونه عیب و ایراد ببینید و یا آنقدر با عیوبتان خو بگیرید که اصلاح آن‌ها برایتان تبدیل به امری غیر ممکن شود!

۱۰) اگر مورد انتقاد قرار گرفتید به دنبال انتقام نباشید

بعضی از ما زمانی که مورد انتقاد قرار می‌گیریم به آن مانند یک توهین نگاه می‌کنیم و در پی انتقام بر می‌آییم؛ در صورتی که بهترین دوستان شما همان‌هایی هستند که از شما انتقاد می‌کنند! این عمل آن‌ها نشان می‌دهد برایتان ارزش قائلند و به شما اهمیت می‌دهند. پس به دنبال انتقام و عیب‌جویی از طرف مقابل نباشید زیرا در چنین نبردی تنها کسی که آسیب می‌بیند خود شما خواهید بود.

۱۱) احساس ضعف نکنید

یکی از عواملی که می‌تواند موجب انتقاد گریزی شما شود، این است که در هنگام نقد شدن احساس ضعف کنید. در صورتی که نه شما و نه کسی که نقدتان می‌کند هیچکدام بی نقص نیستید و در زندگی با ایرادات بسیاری دست و پنجه نرم می‌کنید و زمانی که مورد انتقاد قرار می‌گیرید نه تنها نباید احساس ضعف کنید، بلکه باید بدانید یک قدم از دیگران جلو افتاده اید، زیرا اکنون از یکی دیگر از عیوبتان با خبر شده اید و می‌توانید هر چه زودتر برای اصلاح آن دست به کار شوید.

۱۲) قدردان منتقد خود باشید

شاید بتوان گفت اگر همین یک مورد را رعایت کنید، شصت درصد فرایند افزایش روحیه انتقاد پذیری را جلو برده اید؛ زیرا نه تنها نفس خود را زیر پا می‌گذارید و غرور و خود پسندی را از بین می‌برید، بلکه دید منفی نسبت به انتقاد را نیز کاهش خواهید داد و آن را به عنوان یک فرصت در نظر می‌گیرید.

سرانجام

انتقاد پذیر بودن نشانه بلوغ فکری و رشد اخلاقی هر انسان است. بسیاری از انتقادات سازنده هستند و توجه و پذیرش آن‌ها ما را در جهت بهتر شدن و تکامل انسانی یاری می‌دهد. حدیثی از امام موسی کاظم (ع) هست که می‌فرمایند: “زمانی را اختصاص دهید برای معاشرت با برادران دینی و مورد اعتمادی که شما را از عیوبتان آگاه می کنند و در باطن برای شما اخلاص می‌ورزند.”

امیدواریم که از راهکارهای بالا بهره ببرید و البته فراموش نکنید که نظرات خود را نیز با ما به اشتراک بگذارید. در پایان توصیه می‌کنیم اگر با شنیدن هر انتقادی افکار منفی زیادی سراغتان می‌آید، «علت افکار منفی و راهکارهای قدرتمند برای توقف آن» را نیز در مجله انگیزه بخوانید.