منظومه شمسی و یا سامانه خورشیدی، شامل ستاره بزرگی به نام خورشید و تعداد زیادی اجرام آسمانی است. این جرمهای آسمانی در مدارهای مستقیم و یا غیر مستقیم به دور خورشید میگردند. منظومه شمسی حجم زیادی از فضا را اشغال کرده و جولانگاه سنگهای آسمانی و ستارههای دنباله دار است. این منظومه بخشی از کهکشان راه شیری است و ما در ادامه قصد داریم به تحقیق در مورد منظومه شمسی بپردازیم.
خورشید قلب منظومه شمسی ما است و تمام اجرام آسمانی، سیارات، ستاره های دنباله دار و سیارکها به دور آن میچرخند. منظومه شمسی از خورشید، هشت سیاره و قمرهای آن تشکیل شده است؛ البته دانشمندان تاکنون قمرها و سیارههای بیشتری کشف کردند.
هنگامی که شب هنگام به آسمان چشم میدوزیم، ممکن است نقاط نورانی زیادی را بین ستارگان در آسمان ببینیم. این نقاط همان سیارهها هستند که به آنها ستارهی سرگردان میگوییم. تاریخچه پیدایش منظومه شمسی به ۴ میلیارد و ۶۰۰ سال قبل باز میگردد. نظریه دانشمندان درباره پیدایش منظومه شمسی مبنی بر این است که منظومه شمسی سالها قبل در اثر یک آشفتگی و بینظمی ناشی از ابرهایی از غبار و گاز حاصل از یک ابر نو اختر و یا انفجار یک ستاره نزدیک ایجاد شده، به وجود آمده است.
به سبب نیروی گرانش گاز و غبار نزدیک هم شده و متراکم شدند. پس از آن سحاب ایجاد شده چرخیده و متراکم شده و مرکز آن بسیار داغ گردیده است. این سحاب آن قدر چرخیده که به صفحهای دایرهای شکل تبدیل شده و کنارههای آن سرد و مرکز آن بسیار گرم بوده است.
همزمان که این صفحه دایرهای شکل نازکتر شده، ذرات و اجسام به هم میچسبیدند و سیارهها و اقمار آن ها را تشکیل میدادند. مرکز این صفحه که بسیار داغ بوده و دمای بالایی داشته، به ستارهای به نام خورشید تبدیل شده است. مثلا سیاره زمین در نزدیکی مرکز این صفحه به وجود آمده و سیاره مشتری کمی دورتر از خورشید قرار گرفته است. علت اینکه سیاره مشتری حاوی مواد یخی است، قرار گیری آن در نواحی بیرونی نسبت به خورشید است.
حال که متوجه شدیم منظومه شمسی چگونه به وجود آمده است، برای شما مخاطبان عزیز اطلاعات بیشتری در خصوص تحقیق در مورد منظومه شمسی ارائه خواهیم کرد.
منظومه شمسی از چه ساخته شده است؟
بخش مهمی از منظومه شمسی را خورشید تشکیل میدهد. این ستاره جرم زیادی داشته و چیزی حدود ۸۶/۹۹ درصد از جرم منظومه را شامل میشود. خورشید از هیدروژن و هلیوم به وجود آمده است و نام دیگر آن ستاره توالی اصلی نوع جی میباشد. پس از خورشید، دو سیاره مشتری و زحل جرم منظومه شمسی را تشکیل میدهند. به جز مشتری و زحل که از هیدرژن و هلیوم به وجود آمدهاند، دیگر اجرام منظومه شمسی به طور عمده از آهن و نیکل تشکیل شدهاند. همچنین یخهایی از آمونیاک و آب، متان، سولفید هیدرژن و دی اکسید کربن در دیگر نقاط منظومه شمسی یافت میشوند.
چهار سیاره نزدیک به خورشید به نام های بهرام، زمین، ناهید و تیر سیارههای نزدیک به خورشید هستند که به آن ها سیارات خاکی میگویند. این سیارهها از سنگ و فلز به وجود آمدند و سطح آنها از جنس سنگ میباشد. پس از بهرام، چهار سیاره بزرگ بر روی مدارها قرار گرفتهاند که به آنها غولهای گازی میگویند (دو سیاره مشتری و زحل جزو همین دسته هستند.)
دو سیاره دورتر از همه غولهای یخی نامیده شدند که شامل اورانوس و نپتون میشوند. منظومه شمسی دارای ۲۰۰ میلیارد سیاره است که قسمتی از آنها ستارههای دنبالهدار، سیارههای کوتوله و غبارهای بین سیارهای هستند. در ادامه تحقیق در مورد منظومه شمسی، منظومه شمسی را به دو بخش درونی و بیرونی تقسیم خواهیم کرد و به توضیح در مورد آن خواهیم پرداخت.
منظومه شمسی درونی
۱. تیر (عطارد): تیر بسیار به خورشید نردیک بوده و جزو کوچکترین سیارههای منظومه شمسی به شمار میرود. سطح این سیاره پر از حفره بوده و به همین دلیل، بسیار آن را به مانند ماه میدانند. علت وجود حفره بر روی عطارد، بمباران شهاب سنگها و سیارکها به این سیاره، به هنگام تشکیل آن است. هنگامی که عطارد رو به روی خورشید قرار میگیرد، بسیار گرم (۵۱۰ درجه سلسیوس) و هنگامی که به پشت خورشید قرار می گیرد، بسیار سرد (منفی ۲۱۰ درجه سلسیوس) میشود.
۲. ناهید (زهره): دومین سیاره نزدیک به خورشید ناهید نام دارد که به دلیل شباهت چگالی و جرم، آن را با زمین دوقلو میدانند. البته این سیاره بسیار گرم و خشک بوده و بر روی آن هزاران آتشفشان قرار دارد. گرمای این سیاره به قدری زیاد است که میتواند سرب را ذوب کند؛ به همین دلیل، آن را داغ ترین سیاره در منظومه شمسی مینامند.
۳. زمین: زمین سومین سیاره نزدیک به خورشید است و از لحاظ بزرگی بین ۸ سیاره منظومه شمسی، رتبه پنجم را دارد. زمین حدود ۴ میلیارد و ۵۰۰ سال پیش به وجود آمده و آن را سیاره اقیانوسی مینامند. علت آن این است که زمین تنها سیاره منظومه شمسی است که در سطح آن آب به صورت مایع وجود دارد. زمین تنها سیاره درونی است که یک قمر به نام ماه دارد، بر روی آن حیات وجود دارد و حدود ۲۱ درصد از سطح آن اکسیژن است.
۴. بهرام (مریخ): بهرام یا مریخ دومین سیاره کوچک منظومه شمسی است. سطح این سیاره، قرمز رنگ است که علت آن وجود مقادیر زیادی آهن در این سیاره است که به دلیل آب و هوای موجود، دچار زنگ زدگی شده است.
منظومه شمسی بیرونی
در منظومه شمسی بیرونی، غول های گازی و قمرهای آن وجود دارد. این ناحیه از خورشید دورتر است و از متان و آب و آمونیاک به وجود آمده است.
۱. برجیس (مشتری): بزرگترین سیاره در منظومه خورشید، مشتری نام دارد. این سیاره دارای دهها قمر میباشد و اتمسفر آن حاوی مقادیر زیادی هلیوم و هیدروژن است. این سیاره از زمین محافظت میکند؛ به این صورت که یا ستارههای دنباله دار را به سمت خورشید منحرف کرده و یا آنها را به بیرون منظومه شمسی میکشاند و همین باعث میشود این ستارهها به زمین برخورد نکنند.
۲. کیوان (زحل): این سیاره بعد از مشتری، دومین سیاره بزرگ منظومه شمسی است. در اطراف زحل، حلقههای بزرگی وجود دارد که از جنس یخ هستند. این یخها ممکن است به اندازه کف دست و یا صخره ای بزرگ باشند.
۳. اورانوس: اورانوس سومین سیاره بزرگ منظومه شمسی است و به علت گاز متان زیادی که در این سیاره وجود دارد، به رنگ سبز-آبی است. اورانوس دو حلقه به دور خود دارد که یکی از آنها به رنگ تیره و دیگری قرمز رنگ میباشد. نکته قابل توجه در رابطه با این سیاره، نحوه چرخش آن به دور خورشید است. این سیاره تمایل دارد از سمت کنار خود به دور خورشید بچرخد.
۴. نپتون: این سیاره بسیار سرد و تاریک بوده و بادهایی با سرعت مافوق صوت در آن میوزد. نپتون سه حلقه اصلی و غیر عادی با انبوهی از غبارهای روشن دارد.
۵. پلوتو: یکی از سردترین سیاره های منظومه شمسی پلوتو نام گرفته و این سیاره در کمربند کوپیتر قرار دارد. در ابتدا این سیاره به عنوان سیاره اصلی شناخته میشد، اما پس از تحقیقات در سال ۲۰۰۶ به عنوان یک سیاره کوتوله شناخته شد.
قمرها و سایر اجسام
تاکنون بیش از ۱۴۰ قمر شناخته شده که اندازه متفاوتی دارند. قمرها ممکن است بسیار بزرگ (به اندازه سیاره عطارد) و یا بسیار کوچک (به اندازه خرده سنگ) باشند. یکی از این قمرها، ماه است که تنها قمری است که انسان بر روی آن پا گذاشته است. دانشمندان معتقدند که به علت ضربه وارده بر زمین حدود ۱۰ درصد از جرم آن جدا شده و ماه به وجود آمده است. سطح ماه از جنس سنگ و پر از حفره میباشد؛ علت آن هم برخورد شهاب سنگ هاست که میلیونها سال قبل به آن برخورد کرده است.
ستاره های دنباله دار
ستارههای دنبالهدار، از اجسام درخشانی است که از غبار و یخ تشکیل شدهاند. محل قرار گیری آنها در کمربندی کوپیتر و سحاب میباشد. هنگامی که دو ستاره دنباله دار به هم برخورد میکنند، مسیر آنها عوض شده و میتواند به طور اتفاقی وارد منظومه شمسی شوند. به علت گرمتر بودن منظومه شمسی درونی، شروع به ذوب شدن میکنند و دنبالههایی از خود به جای میگذارند. این ستارهها پس از هزاران سال، دوباره به یخ و غبار تبدیل می شوند.
آینده منظومه شمسی
منظومه شمسی آن قدر بزرگ است که به احتمال بسیار زیاد، ما فقط بخش کوچکی از این موجودیت هستیم. به تازگی دانشمندان سیارهای را در فاصله ۳۰۰ سال نوری از زمین شناسایی کردند که بزرگی آن به اندازه ۵ برابر برجیس است. این سیاره بسیار داغ بوده و با غبار و گاز احاطه شده است. کسی چه میداند که ممکن است چه تعداد سیارههای دیگر در منظومه شمسی وجود داشته و کشف نشده باشند؟ کسی چه میداند که آیا موجودیت فقط محدود به سیاره زمین است یا نه… آینده حد و مرزی ندارد و دانشمندان به دنبال سیارههای بیشتر در حال کاوش هستند.