مکمل یعنی تکمیل کننده فاصله مقدار مورد نیاز بدن به مواد مغذی با مقدار مصرفی؛ اگر فردی بیش از نیاز بدنش مواد مغذی مصرف کرده باشد، به هیچ عنوان نباید از مکمل ها استفاده کند. نکته قابل توجه در رابطه با مکمل ها این است که تعیین مقدار مورد نیاز بدن به مواد مغذی توسط خود فرد عملی نیست و تنها افراد متخصص می توانند تعیین کنند که هر فردی به چه مقدار مکمل نیاز دارد. از این رو قصد داریم در ادامه به این موضوع و عوارض مکمل های بدنسازی بپردازیم، با ما همراه باشید.
مکمل چیست و برای مصرف آن به چه نکاتی باید توجه کرد؟
مکمل‌ها در واقع وسیله‌ای هستند که می‌توان از آن‌ها برای افزایش توانایی ساختن ماهیچه در بدن ورزشکار استفاده کرد؛ اما باید توجه کنیم که پیش از استفاده از آن ها چند نکته را در نظر بگیریم.
نکته اول این که مدت زمان مصرف مکمل محدود می‌باشد؛ یعنی تا مدت زمان خاصی که جبران کمبود بدن شود، باید مصرف شود. این گونه نیست که بتوانیم از آن به صورت مادام العمر استفاده کنیم.
نکته بعدی که باید به آن توجه کرد این است که اکثر مکمل‌های موجود در بازار شامل مواد غیر طبیعی هستند که این مواد اگر مورد نیاز بدن نباشد، ضررهای جبران ناپذیری را به بدن می‌رساند. لازم به ذکر است که اگر می خواهید برای تقویت قوای جسمی تان از مکمل های ورزشی استفاده کنید، باید بهترین نوع ممکن، مخصوص تمرینی که انجام می دهید، را انتخاب کنید. مثلا ورزشکاران استقامتی ساعت ها زمان صرف تمرینات طولانی می کنند. به طور مثال ۵۰ تا ۶۰ مایل دویدن در هفته و یا ۲۰۰ مایل دوچرخه سواری و صدها دور شنا در استخر از تمرینات این ورزشکاران است که فشار مضاعفی را به بدن آن ها وارد می کنند. به همین دلیل این گروه جایز هستند که از این مکمل ها استفاده کنند. ولی با این حال باید با عوارض مکمل های بدنسازی نیر آشنا شوید که در ادمه به آن خواهیم پرداخت.
حال در ادامه برای اطلاعات بیش تر شما، مطالبی را قرار دادیم؛ که امیدواریم کارآمد باشد.
انواع مکمل ها
- مکمل های مواد غذایی: این مکمل ها با هدف افزایش توده عضلانی، قدرت عضلات و افزایش و کاهش وزن مورد استفاده قرار می‌گیرند. از جمله این مکمل‌ها می توان به پروتئین‌ها، آمینو اسیدها و فرآورده‌های غذایی جایگزین غذا اشاره کرد. در صورت نحوه صحیح مصرف این مکمل‌ها، جزو بی‌عارضه ترین مکمل‌های غذایی برای ورزشکاران هستند.
- پیش ساز هورمون ها: از دیگر مکمل‌های بدنسازی است و شامل استروئیدهای آنابولیک و آندروژنیک (این مکمل ها برای افزایش توده و قدرت عضلانی به کار می رود)، متیل تستوسترون، گزاندرولون، اکساآنزیم، اکسی متولون و آنادرول می‌شود. اکثر این مکمل‌ها دارای هورمون تستوسترون یا هورمون جنسی مردان هستند و اثرات جانبی زیادی دارند.
- مکمل های نیروزا: از این مکمل ها به عنوان محرک استفاده می‌شود. وظیفه این مکمل ها تحریک دستگاه عصبی مرکزی است. این مکمل ها به هیچ وجه مورد تایید نیستند.
- مکمل های پروتئینی
- مکمل های تستوسترون
- کراتین
عوارض مکمل های پروتئینی
۱. به هم ریختن سیستم گوارشی در بدن
از مکمل های بدنسازی می توان به پروتئین وی، پروتئین کازئین، پروتئین تخم مرغ و برنج و سویا و شاهدانه و … اشاره کرد. اما مشهور ترین آن ها، همان پروتئین وی و کازئین می‌باشند. این پروتئین ها مشتق گرفته از شیر می باشد و در آن مقدار زیادی لاکتوز و قند طبیعی وجود دارد. البته همان طور که می دانید بعضی از افراد هستند که معده آن ها با لاکتوز به هم می ریزد. بنابراین در صورت استفاده از این مکمل ها دچار درد شکم، نفخ معده، نفخ شکم و اسهال و استفراغ خواهند شد.
۲. افزایش وزن غیر سالم
اگر از این مکمل ها را بیش از اندازه مصرف کنید، وزن شما افزایش یافته و دچار چاقی مفرط می‌شوید. چرا که این افزایش وزن ناشی از افزایش حجم ماهیچه نیست، بلکه ناشی از افزایش حجم چربی است. هیچ کسی دوست ندارد که به جای افزایش ماهیچه، شکمش بزرگ شده و چاق شود.
۳. به هم ریختن میزان قند خون
پودرهای خوراکی پروتئینی، به دلیل طعم دهنده ها و اسانس های وانیلی و شکلاتی قابل خوردن هستند. این طعم دهنده‌ها دارای مقادیر زیادی قند مصنوعی هستند و به همین علت، استفاده از این مکمل ها باعث افزایش قند خون می شود. البته پروتئین وی موجب کاهش سطح قند خون و فشار خون سیستولیک می شود. بنابراین برای افراد مبتلا به فشار خون و دیابت مناسب نیست.
۴. معضلات کلیوی
یکی دیگر از عوارض مکمل های بدنسازی، ابتلا به معضلات کلیوی است؛ پس از مصرف پروتئین ها، این مکمل ها دچار واکنش شده و آمونیاک را به وجود می‌آورند. پس از مدتی آمونیاک ایجاد شده به اوره تبدیل شده و این ماده باید از طریق کلیه و ادرار کردن از بدن خارج شود. هنگامی که پروتئین زیادی مصرف شود، اوره زیادی تولید شده و کلیه قادر به خارج کردن این مقدار زیاد از اوره نیست. بنابراین موجب به وجود آمدن سنگ کلیه، از کار افتادن کلیه و مشکلات دیگر می‌شود. از طرفی کلیه‌ها برای دفع اوره نیاز به مقادیر زیادی آب دارند؛ بنابراین بدن دچار کمبود آب شدید می شود.
۵. تحلیل استخوان ها
پروتئین ها به دو گونه پروتئین گیاهی و پروتئین حیوانی تقسیم می‌شوند. هنگامی که شما پروتئین حیوانی (مثل تخم مرغ و گوشت) مصرف می‌کنید، خون انسان خاصیت اسیدی پیدا می‌کند و بدن برای مقابله با آن کلسیم و فسفات را وارد خون می‌کند. این کلسیم از استخوان بدن استخراج می‌شود. اگر در زمان طولانی و به مقدار زیاد مکمل های پروتئینی را مصرف کنید، دچار تحلیل استخوان خواهید شد. این تحلیل موجب پوکی استخوان و ترد شدن آن (این ترد شدن شکستگی های زیادی را در پی دارد) می‌شود.
۶. ریزش مو
از دیگر عوارض مکمل های بدنسازی ریزش مو د آقایان است. ماده اصلی ساخت مو از کراتین است که این ماده نوعی دیگر از پروتئین‌هاست. هنگامی که شما فقط از مکمل های پروتئینی استفاده کرده و از کربوهیدارت، چربی و ویتامین استفاده نکنید؛ بدن دچار اشباع پروتئین می شود و به همین علت ریزش مو و طاسی را در پی دارد.
۷. آسیب به کبد
رژیمی که در آن صرفا از پروتئین استفاده شود، می‌تواند بدن را دچار مشکلاتی کند. یکی از این مشکلات قرار گرفتن بدن در وضعیت کتوز است. در این وضعیت بدن برای تامین منبع انرژی از چربی استفاده کرده و خون را دارای خاصیت اسیدی می کند. به همین سبب اگر خون به طور پیوسته اسیدی باشد، می تواند آسیب‌هایی را به کبد وارد کند.
۸.مسمومیت با فلزهای سنگین
طبق تحقیقات انجام شده، محققان دریافتند که برای ساخت این مکمل ها از مقادیر زیادی جیوه، آرسنیک و کادمیوم استفاده شده است. بنابراین یکی دیگر از عوارض مکمل های بدنسازی و استفاده بیش از حد از این مکمل‌ها، خستگی و تپش عضلانی، درد مفاصل و مشکلات گوارشی است.
عوارض مکمل های تستوسترونی
- ریزش مو: استفاده بیش از حد از این مکمل‌ها، باعث کم شدن ضخامت مو و ریزش مو می‌شود.
- افزایش سایز پروستات: ممکن است به مرور زمان شخص دچار سرطان پروستات شود.
- جوش زدن صورت: استفاده بیش از حد از این محصول، موجب پدید آمدن جوش‌های بزرگی روی بدن می‌شود.
- افزایش سطح استروژن: با زیاد شدن سطح استروژن، سینه ها نیز بزرگ می‌شوند.
عوارض استروییدهای آنابولیک
اگر بیش تر از مقدار مصرف شده از این مکمل ها استفاده کنید، سبب ایجاد عوارض زیر می شود:
در آقایان باعث:
- بزرگی سینه‌ها
- طاسی
- کوچک شدن بیضه ها
- کلفتی شدید صدا و ناباروری می‌شود.
در بانوان سبب
- کلفتی صدا
- بزرگی ناحیه تناسلی
- افزایش موهای بدن
- طاسی و افزایش اشتها می شود.
البته بعضی از عوارض مثل آکنه، تومورهای کبدی، افزایش کلسترول بد و کاهش کلسترول خوب، رفتارهای تهاجمی، خشونت و عصبانیت، اختلال هایی مثل افسردگی و وابستگی دارویی از دیگر عوارض مکمل های بدنسازی است که بین دو گروه مشترک است. نکته قابل توجه در رابطه با این مکمل ها، این است که شخص نباید خود این دارو را تزریق کند؛ چرا که ممکن است سرنگ آلوده بوده و امکان ابتلا به عفونت، هپاتیت و ایدز را بالا ببرد.
دیگران چه می‌خوانند؟
عوارض آندروستن دیون
نام دیگر این دارو آندرو است. در ابتدا تولید کنندگان این دارو، برای افزایش مقدار فروش آن، مدعی شدند که با مصرف این دارو تحمل ورزشکار برای انجام تمرین های سخت و طاقت فرسا بالا می رود و اگر آسیبی به بدن وارد شود، بدن سریع تر بهبود می‌یابد. اما پس از تحقیقات، محققان متوجه شدند که این ادعا کذب بوده و موجب ایجاد عوارضی می شود که در زن و مرد متفاوت بوده؛ از این عوارض می توان به موارد زیر اشاره کرد:
برای آقایان کاهش تولید تستوسترون، افزایش تولید استروژن، کاهش تولید اسپرم، کوچک شدن بیضه و بزرگی سینه و برای بانوان آکنه، عضلانی شدن، طاسی مدل مردانه و کلفتی صدا را در پی دارد. استفاده بیش از حد از این دارو، ریسک ابتدا به بیماری ها و حملات قلبی و مغزی را بالا می برد.
عوارض کراتین
اما مرسوم ترین مکملی که اکثر ورزشکاران و بدنسازان از آن استفاده می‌کنند، کراتین است. کاهش اسید لاکتیک بدن، خستگی مفرط، درد های پیچشی معده، تهوع، اسهال و استفراغ، افزایش وزن و کم آبی، آسیب به کلیه و کبد و قلب از عوارض کراتین خواهد بود.
عوارض محرک ها
بی اشتهایی، افزایش حالت تهاجمی، افزایش ضربان قلب و فشار خون و دمای بدن، بی خوابی، وابستگی دارویی، ناهنجاری های ریتم قلب، کاهش وزن، توهم، تشنج، خونریزی مغزی، حمله قلبی و مشکلات عروقی.
عوارض داروهای ادرار آور
دفع بیش از حد آب بدن، کاهش وزن، دردهای عضلانی، خستگی مفرط، ناتوانی در تنظیم دمای بدن، کمبود پتاسیم بدن و تغییر ریتم ضربان قلب.
بنابراین همانگونه که متوجه شدید، مصرف تمام مکمل‌ها با عوارض‌های خاص خود همراه هستند؛ برای اینکه از خطرات و عوارض مکمل های بدنسازی در امان بمانید، بهتر است قبل از مصرف آن‌ها با فردی متخصص از جمله متخصصان تغذیه مشورت کنید.