علت و علائم تکرر ادرار چیست و چگونه درمان می‌شود؟

به وجود آمدن تغییر اندکی در نحوه دفع ادرار می‌تواند نشانه‌ای مهم و جدی باشد. در این بین، افزایش یافتن مراتب دفع ادرار نیز یکی دیگر از مشکلات شایع‌ است.

تکرر ادرار می‌تواند برای تمام افراد از جمله زنان، مردان، کودکان و بزرگ‌سالان اتفاق بیفتد. شاید شما نیز خودتان درگیر این بیماری باشید یا اینکه در بین دوستان و اطرفیانتان افرادی را بشناسید که به صورت مستمر باید برای دفع ادرار، خودشان را به دستشویی برسانند. اما این که چنین مشکلی چگونه به وجود می‌آید و برای درمان آن چه اقدامی باید انجام داد، موضوعی است که در ادامه این مطلب به بررسی آن می‌پردازیم.

 

تکرر ادرار چیست و چه عللی دارد؟

تکرر ادرار و تغییر غیرمعمول در دفع ادرار می‌تواند علامتی از بیماری‌های دستگاه دفع ادرار و دیگر دستگاه‌های وابسته به آن در بدن باشد. اگر در حالتی، مقدار مایعات دفع شده از بدن بیشتر از مایعات دریافتی توسط شما باشد، ممکن است در عملکرد کلیه و اندام‌های دیگر بدن اختلال ایجاد شود.

بر اثر کم شدن میزان مایعات موجود در بدن، فشار خون نیز به حد چشمگیری کاهش می‌یابد و به دنبال آن درصد خون دریافت شده توسط کلیه‌ها نیز کم می‌شود. با کاهش تغذیه خونی بافت کلیوی در کارکرد کلیه‌ها نیز اشکال ایجاد شده و ممکن است منجر به تکرر ادرار شود. بی‌توجهی به این مشکل، می‌تواند با گذشت زمان تأثیر نامطلوب و جبران‌ناپذیری را در فرد بر جای گذارد.

یکی از علت‌های آن در طول روز می‌تواند بیماری‌ها و درگیری‌های روحی و عصبی باشد. از سوی دیگر بروز این مشکل در شب‌ها می‌تواند به بیماری‌های عفونی دستگاه دفع ادرار مربوط باشد. معمولاً بیمار از سوزش ادرار ایجاد شده، درد در ناحیه پایین شکم، سوزش و دید کم چشم، بوی تند ادرار، ضعف و خستگی بدن، کدر شدن رنگ ادرار، تب و لرز، درد در قسمت پایین کمر و فشارهای عصبی رنج می‌برد.

ازدیگر علت‌های به وجود آمدن این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• عفونت‌ ادراری
• عفونت‌های زنانه
• تجمع مدفوع
• مصرف الکل و برخی از داروها
• افسردگی شدید به مدت طولانی
• توهم
• شل و ضعیف شدن عضلات کف لگن و شکم
• ضعیف شدن عضلات مثانه
• عفونت و بزرگ شدن غده پروستات در مردان
• عفونت مثانه
• عفونت کلیه
• عفونت واژن
• داروها و غذاهای ادرار آور
• مصرف بیش از حد ویتامین‌های B2 و C
• میگرن
• لوپوس اریتماتوز (لوپوس سیستمیک اریتماتوز یک بیماری خود ایمنی مزمن است که اندام‌های مختلفی مانند پوست، مفاصل، خون و کلیه را درگیر می‌کند.)
• پرکاری غده تیروئید
• گلومرولونفریت. این اختلال نوعی بیماری کلیوی است که مشخصه آن التهاب گلومرول ها یا رگ‌های خونی کوچک در کلیه‌ها هست.
• کافئین موجود در قهوه یا چای
• هیپوآلدوسترونیسم. هیپرآلدوسترونیسم‌ یک‌ بیماری‌ غدد درون‌ریز است که‌ در اثر تولید بیش‌ از حد آلدوسترون‌ ایجاد می‌شود.
• تومور و غده‌های ایجاد شده در دستگاه دفع ادرار
• سرطان مثانه و اندام‌های مجاور آن
• اختلال سیستم گردش خون در بدن
• وجود انسداد و گرفتگی در سیستم ادراری
• کم تولید شدن هورمون ضد ادرار
• تحریک شدن کلیه‌ها به علت وجود سرما
• بیماری ادیسون. بیماری آدیسون، بر اثر شکست نسبی یا کامل لایه بیرونی غده فوق کلیوی به وجود می‌آید
• آسیب دیدن کبد
• فشار آوردن رحم در حال رشد به مثانه در زنان باردار
• منتقل شدن عفونت‌های مقعدی به دستگاه دفع ادرار. این عامل بیشتر در بانوان بروز می‌کند
• سنگ‌های مثانه
• سنگ‌های کلیه
• بیماری دیابت

 

انواع تکرر ادرار

۱. تکرر ادرار استرسی

در این نوع از بیماری در زمان عطسه زدن، سرفه کردن، خندیدن و برخاستن از زمین، بی‌اختیار مقدار کمی ادرار از بدن فرد خارج می‌شود. این نوع از تکرر ادرار در بانوان شایع­‌تر است. معمولاً به دلایلی مانند عفونت‌های ادراری، تغییرات به وجود آمده در مجاری ادراری با افزایش سن یا زایمان‌های پرشمار به وجود می‌آید.

۲. تکرر ادرار فوریتی

در این نوع از تکرر ادرار، حس ناگهانی و شدید برای دفع ادرار در فرد پدیدار می‌شود و احتمال دارد پیش از رسیدن به دستشویی ادرار بریزد.

۳. تکرر ادرار ناشی از مثانه بیش‌فعال

در این نوع از تکرر ادرار، مثانه به مراتب زیاد و در بازه زمانی کم پر می‌شود. ادرار به صورت قطره‌قطره به صورت غیرارادی می‌ریزد و هنگامی که فرد برای دفع ادرار به دستشویی می‌رود، ادرار به‌طور کامل از مثانه او خالی نمی‌شود. این نوع از تکرر ادرار بیشتر در مردها به وجود می‌آید که علت آن تنگ شدن مجاری ادراری به دلیل بزرگ شدن غده پروستات است.

روش‌های درمان

برای درمان این بیماری روش‌های متنوعی وجود دارد. از جمله این درمان‌ها می‌توان به انجام ورزش‌هایی برای تقویت عضلات لگن و روش‌های درمان گیاهی اشاره کرد. در ادامه به طور کامل به بررسی روش‌های درمان این اختلال به تفکیک نوع آن خواهیم پرداخت.

۱. درمان تکرر ادرار استرسی

• هر دو ساعت برای دفع ادرار به دستشویی مراجعه فرمایید.
• در طول روز ۶ تا ۸ لیوان آب و مایعات دیگر بنوشید.
• بعد از ساعت ۸ شب از نوشیدن مایعات جدا خودداری کنید.
• لباس‌های گشاد و راحت بپوشید.
• عضلات کف لگن را با ورزش‌های مخصوص تقویت کنید.
• مثانه را با تمرین‌های خاص تقویت کنید.

۲. درمان تکرر ادرار فوریتی

• هر  دو ساعت برای دفع ادرار به دستشویی مراجعه کنید.
• در طول روز ۶ تا ۸ لیوان آب و دیگر مایعات بنوشید.
• بعد از ساعت ۸ شب از نوشیدن مایعات جدا خودداری کنید.
• برای رسیدن به آرامش و آسایش ذهنی با استفاده از تمرین‌های خاص تلاش کنید.
• از پرداختن به ورزش‌های دشوار خودداری کنید.
• از خوردن و آشامیدن قهوه، چای، نوشابه‌های گازدار حاوی کافئین و غذاهای پر ادویه خودداری کنید.
• مثانه خود را با تمرین‌های ویژه تقویت کنید.
• عضلات کف لگن را با روش‌های موجود تقویت کنید.

۳- درمان با ورزش

۱. تقویت مثانه

برای تقویت مثانه خود سعی کنید به مرور، زمان بیشتری ادرارتان را نگه دارید. برای شروع هر دو ساعت یک باربرای دفع ادرار به دستشویی بروید. با گذشت زمان تلاش کنید این مدت زمان دو ساعت را به مراتب افزایش دهید. اینکه به چه میزان این فاصله زمانی را افزایش خواهید داد، به خود شما وابسته است. ولی این فواصل ایجاد شده باید به اندازه ای باشد که ادرار شما نریزد. به مرور این فاصله را به سه تا چهار ساعت برسانید. مجبور نیستید که این تمرین را شب‌ هنگام انجام دهید. با انجام این تمرین توانایی مثانه برای نگه داشتن ادرار به میزان قابل توجهی افزایش می‌یابد.

۲. تقویت عضلات کف لگن

هربار که برای دفع ادرار به دستشویی مراجعه می‌کنید، چند بار به‌ شکل ارادی، ادرار کردن را شروع و سپس آن را قطع کنید. پس از انجام این تمرین، ناحیه مقعد را سفت نگه دارید. این کار را باید مانند حالتی که می‌خواهید مانع دفع مدفوع شوید، انجام دهید. به مدت پنج ثانیه این حالت را حفظ کنید و سپس رها کنید. در طول انقباض نفس خود را در سینه حبس نکنید و راحت نفس بکشید. این تمرین را چندین بار در طول روز تکرار کنید. تکرار تمرین باید به میزانی باشد که شما را خسته نکند. این تمرین را می‌توانید در هر حالتی از جمله ایستاده، نشسته یا خوابیده انجام دهید.

۴- درمان تکرر ادرار با داروهای گیاهی

• ترکیب عسل و سیاه دانه. گیاهان همواره معجزه می‌کنند. دارویی گیاهی برای درمان تکرر ادرار وجود دارد که با مخلوطی از سیاه دانه و عسل تهیه می‌شود. یک واحد سیاهدانه را خوب بکوبید و با سه واحد عسل ترکیب کنید و روزانه چندین بار، به خصوص شب‌ها یک مرتبه آن را به اندازه یک قاشق میل کنید.
• ماساژ با روغن کنجد. راه دیگر درمان تکرر ادرار با داروی گیاهی این است که می‌توانید کمر و شکم خود را با روغن‌های گرمی مانند روغن کنجد، سیاهدانه یا کوهان شتر چرب کرده و سپس آن را گرم کنید.
• اسانس گیاه گزنه. یکی دیگر از راه‌های درمان بیماری تکرر ادرار که اثر آن بسیار سریع است، استفاده از اسانس گیاه گزنه است. این اسانس به شکل قطره‌ در داروخانه‌ها موجود است. می‌توانید این اسانس را همراه با روغن‌های گرم به کمر و شکم خود مالیده و سپس آن را گرم کنید. ساکنان استان‌های شمالی کشور که رطوبت زیادی در محل زندگیشان موجود است، می‌توانند برای درمان این بیماری از گیاه گزنه خشک در سوپ استفاده کنند. همچنین می‌توانند زمانی که غذاهایی مانند ماهی شکم پر، تهیه می‌کنند، از گزنه‌ نیز در ترکیب سبزیجات آن استفاده کنند. گیاه گزنه گرم است و سردی‌هایی که از مصرف غذاهای دیگر در بدن به وجود می­‌آید را خنثی می‌کند.
• ترکیب فلفل و عسل. تهیه یک ترکیب غذایی با استفاده از فلفل و عسل برای کوهنوردانی که دچار این بیماری هستند، توصیه می‌شود. این ترکیب داروی خوبی برای گرم شدن بدن نیز هست. برای تهیه این ترکیب، ابتدا فلفل سیاه یا قرمز را پودر کنید و دو واحد از آن را با پنج واحد عسل مخلوط کنید و یک قاشق مرباخوری از آن را میل کنید. این مخلوط جهت درمان افسردگی و عصبانیت نیز بسیار مناسب است.

 

تکرر ادرار در کودکان

عمدتا در کودکانی که مشکلات آناتومیک دستگاه مجرای ادراری یا مشکلات عصبی مثانه دارند، بیماری تکرر ادرار نیز پدید خواهد آمد. همچنین استرس های کودکانه نیز می‌تواند گاهی اوقات با تکرر ادرار همراه باشد. سنگ مثانه، انواع بیماری‌های عصبی، ضایعات نخاعی مادرزادی یا مشکلاتی که در سیستم عصبی مرکزی وجود دارد نیز می‌تواند کارکرد دستگاه ادراری را با مشکل رو به رو کند.

چه زمانی بایدبه پزشک مراجعه کنید؟

در صورتی که موارد زیر را در خود مشاهده کردید، حتما به پزشک مراجعه فرمایید.

• تکرر ادرار شما باعث ایجاد مشکل در خواب و فعالیت‌های روزانه‌ شما شود.
• مشکلات یا علائم آزاردهنده در زمان دفع دفع ادرار دارید.
• اگر در ادرار شما خون وجود داشته باشد.
• اگر رنگ ادرار شما، قهوه‌ای تیره و یا قرمز باشد.
• دفع ادرار دردناک و همراه با سوزش
• در صورت وجود درد در پهلوها و ناحیه پایین شکم یا کشاله ران
• سختی در دفع ادرار و تخلیه مثانه
• وجود اضطرار همیشگی در دفع ادرار
• عدم توانایی کنترل بر روی مثانه
• تب کردن