هماتوم زیر جلدی اصطلاح پزشکی برای خونریزی و کبودی زیر ناخن یا خون مردگی زیر ناخن است. این عارضه معمولاً نتیجه نوعی آسیب به رگ‌های خونی در زیر بستر ناخن است. به عنوان مثال، شاید برای شما نیز اتفاق افتاده باشد که جسم سنگینی روی انگشت دست یا پایتان بخورد و یا زیر در مانده باشد و به سرعت یا پس از چند ساعت بسته به شدت ضربه سیاه شود. در این حالت رگ‌های خونی زیر ناخن پاره شده و حتی ممکن است در صورت شدید بودن ضربه، خونریزی نیز بکند.
علت ایجاد خون مردگی زیر ناخن چیست؟
هماتوم زیر جلدی علاوه بر ضربه شدید، می‌تواند زمانی ایجاد شود که انگشتان پا به طور مکرر در یک کفش نامناسب و خیلی تنگ قرار بگیرد. این امر به ویژه در مورد کسانی که تنها به دلیل ظاهر کفش، معمولا کفش نامناسبی را برای پوشیدن انتخاب می‌کنند، مانند ورزشکاران تنیس، فوتبال یا بسکتبال یا کفش‌های مجلسی خانم‌ها بیشتر اتفاق می‌افتد. همچنین ممکن است برای دوندگان و کوهنوردان به دلیل فشار زیاد روی پاها این عارضه ایجاد شود، مخصوصا برای کسانی که غالباً در سراشیبی، کوهنوردی، رانندگی و یا پیاده روی می‌کنند.
در واقع خون مردگی زمانی ایجاد می‌شود که فضا در قسمت جلوی کفش نسبت به اندازه پا کم باشد. در این حالت فشار ناخواسته‌ای روی رگ‌های خونی انگشتان پا وارد می‌شود. این فشار می‌تواند خیلی کم باشد و تنها تغییر رنگ و درد، در زیر ناخن ایجاد کند و یا زیاد باشد و باعث پاره شدن رگ‌های خونی در زیر ناخن و خونریزی شود.
علائم خون مردگی زیر ناخن چیست؟
به گفته کالج پوستی آمریکایی (AOCD)، اولین علامت هماتوم زیر جلدی، یک درد مبهم در ناحیه ناخن است که به دلیل افزایش فشار خون در زیر ناخن ایجاد می‌شود.
دومین علامت تغییر رنگ ناخن است. که به صورت یک رنگ بنفش مایل به قرمز شروع می‌شود و در نهایت به شکل لخته‌های خون قهوه‌ای و سیاه رنگ به نظر می‌رسد. اگر تغییر رنگ ناخن به دلیل ضربه ایجاد نشده باشد، می‌تواند هشداری برای بیماری‌های داخلی مثل زخم پای دیابتی نیز باشد.
خوشبختانه عارضه خون مردگی اگر تنها به دلیل ضربه یا فشار کفش نامناسب باشد با کمی استراحت و به طور معمول طی چند روز ازبین می‌رود. در نهایت به دلیل رشد ناخن‌ها قسمت سیاه شده بلند شده و با ناخن‌گیر کوتاه می‌شود و فشار خون جمع شده زیر ناخن نیز به مرور تعدیل می‌شود.
توجه داشته باشید که رنگ خون مردگی ناخن از بین نمی‌رود، زیرا سلول‌های ناخن از جنس کراتین هستند که اصطلاحا به آن‌ها سلول‌های مرده نیز گفته می‌شود و قدرت ترمیم ندارند. به همین دلیل تنها با کوتاه کردن از بین می‌روند.
روش تشخیص خون مردگی زیر ناخن
پزشک اغلب براساس معاینه بصری ناخن، هماتوم زیر جلدی را تشخیص می‌دهد. اما گاها پزشک مشکوک به شکستگی داخلی بر اثر ضربه می‌شود که در این حالت گرفتن عکس رادیولوژی را تجویز کرده تا از این بابت مطمئن شود.
آیا تغییر رنگ ناخن هشداری است برای بیماری ملانوما؟
ملانوم نوعی عارضه پوستی است که در حالت‌های شدید به سرطان پوست تبدیل می‌شود. در این بیماری رنگ پوست به مرور تغییر کرده و حتی گاها در بعضی قسمت‌ها دچار خونریزی نیز می‌شود. در این حالت ممکن است در ناخن‌ها نیز خون مردگی ایجاد شود. گاهی نیز اولین عارضه ایجاد ملانوما تغییر رنگ در ناخن است. بنابراین اگر خون مردگی زیر ناخن به هر دلیلی غیر از ضربه اتفاق بیافتد، باید سریعا به پزشک مراجعه کرده و علت آن را بررسی کنید. زیرا در صورت تشخیص سریع هر بیماری، خیلی راحت‌تر می‌توان آن را درمان کرد و از سرطان نیز پیشگیری می‌شود.
درمان خانگی خون مردگی زیر ناخن
بسیاری از هماتوم‌های زیر جلدی را می‌توان در خانه به‌راحتی با مراقبت مناسب درمان کرد. برای کاهش تورم، انجمن پوست آمریکا AOCD توصیه می‌کند که پا یا دست آسیب دیده را بالا برده و همزمان به مدت ۲۰ دقیقه یک قالب یخ روی آن بگذارید. برای این کار، یخ را در یک پارچه یا حوله بپیچانید. حتی می‌توانید به جای یخ از بسته سبزیجات یخ زده مثل ذرت نیز استفاده کنید.
به هیچ وجه برای درمان خون مردگی یخ را به صورت مستقیم روی قسمت آسیب دیده قرار ندهید؛ زیرا اعمال مستقیم یخ روی پوست می‌تواند باعث آسیب شود.
همچنین داروهای بدون نسخه (OTC) برای درد، می‌توانند ناراحتی مربوط به خون مردگی را برطرف کنند و برخی نیز باعث کاهش التهاب می‌شوند.
یک روش درمان خانگی دیگر که بسیار کاربردی و آسان است به صورت زیر انجام می‌شود:
- ابتدا باید یک ظرف مناسب انتخاب کرده و درون آن را به مقدار مناسب از آب مقطر یا آب جوشیده شده بریزید.
- سپس کمی از یک صابون ضد باکتری را در ظرف مورد نظر رنده کرده و با دست‌های کاملا تمیز آن‌ها را مخلوط کنید، تا صابون‌ها به خوبی در آب حل شوند. نباید بیش از اندازه صابون بریزید. میزان صابون باید به اندازه مورد نیاز برای یک بار شست‌وشوی دست‌ها باشد.
- پس از آن حدود ۱۰ الی ۱۵ دقیقه ناخن آسیب دیده را در محلول ایجاد شده قرار دهید تا کاملا خیس بخورد.
- پس از خیساندن، از یک پماد آنتی بیوتیک بدون نسخه استفاده کرده و روی محل به مقدار مناسب بمالید.
- در مرحله پایانی با یک باند خشک و استریل (گازهای استریل موجود در داروخانه‌ها) روی آن را ببندید.
- تمامی مراحل ذکر شده را باید دو بار در روز، تا زمان بهبودی انجام دهید.
درمان پزشکی خون مردگی زیر ناخن
اگر علائم ناشی از ضربه روی ناخن شما شدید باشد یا بیش از دو روز ادامه یابد، شما به درمان پزشکی نیاز خواهید داشت. برای تسکین فشار و درد، پزشک عملی به نام ترفین شدن ناخن را انجام می‌دهد. این روش به طور معمول یک روش بدون درد است، که در آن در قسمت آسیب دیده مقداری بی حس‌کننده زده و سوراخ کوچکی در ناخن در قسمت خون‌مردگی ایجاد می‌شود و از این طریق خون‌های لخته شده تخلیه می‌شود. پزشک این کار را با یک سوزن استریل یا حتی یک کاغذ استریل خشک و تیز انجام می‌دهد (این کار به مهارت نیاز دارد و به هیچ وجه نباید در خانه توسط خود فرد انجام شود زیرا ممکن است منجر به عفونت و قطع عضو شود).
همچنین در موارد خاص ممکن است پزشک با استفاده از لیزر این عارضه را درمان کند.
پس از تسکین فشار، در اکثر افراد به سرعت خون مردگی بهبود پیدا می‌کند. در صورت عدم برداشتن خون مردگی، ممکن است ناخن داخل گوشت فرو رفته و خطرات دیگری ایجاد کند و یا هرگز به حالت طبیعی و رشد معمولی برنگردد. در صورت تخلیه ناخن توسط پزشک مراقبت‌های بعد از تخلیه برای جلوگیری از ایجاد عفونت بسیار مهم هستند و تا بهبود کامل باید ادامه پیدا کنند.
پس از تخلیه خون مردگی در صورت مشاهده هر یک از موارد زیر حتما باید به اورژانس مراجعه کنید:
- تب
- ازبین رفتن حس در ناخن آسیب دیده به طور کامل
- ایجاد رگه‌های قرمز در اطراف یا روی ناخن آسیب دیده
- خروج چرک از ناخن
مدت زمان بهبود کبودی زیر ناخن
اگر خون مردگی معمولی و سطحی باشد بین پس از دو روز کمی بهبود یافته و پس یک الی دو هفته کاملا درمان می‌شود. اما در صورت شدید بودن و نیاز نداشتن به عمل جراحی، روند رشد و از بین رفتن ناخن سیاه شده ممکن است بین ۸ هفته الی ۶ ماه طول بکشد تا ناخن سیاه شده به طور کامل رشد کرده و بتوانیم آن را کوتاه کنیم و اثری از آن باقی نماند. اگر مجبور به جراحی شدید، طول درمان شما بستگی به مقاومت و واکنش بدنتان دارد و ممکن است بیش از ۶ ماه طول بکشد.
عوارض عدم درمان خون مردگی زیر ناخن
اگر ضربه‌ای که به ناخن شما وارد می‌شود، بیش از اندازه شدید باشد، به طوری که ناخن شما را کاملا سیاه کند، ناخن شما افتاده و ناخن جدیدی جایگزین می‌شود. در این حالت اگر در هنگام ضربه، ناخن دچار شکستگی شود، باید ناخن حتما توسط پزشک متخصص کشیده شود. در غیر این صورت می‌تواند باعث ایجاد عفونت و در صورت پیشرفت عفونت باعث قطع عضو شود.
روش‌های پیشگیری از ایجاد خون مردگی
برخی از هماتوم‌های زیر جلدی مانند مواردی که هنگام برخورد در به انگشت، قابل جلوگیری نیستند مگر آنکه حواسمان را بیشتر جمع کنیم! اما در موارد دیگر، به ویژه آن‌هایی که انگشتان پا را درگیر می‌کنند، پیشگیری بحث مهمی است.
در ادامه به بیان برخی از توصیه‌های مهم برای جلوگیری از خون مردگی می‌پردازیم.
دیگران چه می‌خوانند؟۱. یکی از مهم‌ترین دلایل ایجاد خون‌مردگی پوشیدن کفش نامناسب به خصوص به هنگام پیاده روی و یا ورزش است. بنابراین مطمئن شوید از کفش مناسبی استفاده می‌کنید که هیچ فشاری روی ناخن‌های پای شما ایجاد نمی‌کند.
۲. اگر شما بصورت حرفه‌ای و منظم مثلا حداقل سه بار در هفته فوتبال یا تنیس بازی می‌کنید، سعی کنید در زمین‌های طبیعی مانند زمین چمن یا زمین پوشیده شده از خاک رس تمرین کنید. این زمین‌ها به خاطر حالت نرمی که دارند سطح بیشتری را برای حرکت پا در اختیار شما قرار داده و از اصطکاک بیش از اندازه بین پا و کفش جلوگیری می‌کنند.
۳. ممکن است در بین انگشتان پای شما یک انگشت به خاطر حالت رشد خاص، مشکل داشته باشد؛ به طوری که حتی با کفش‌های استاندارد نیز هماهنگ نشده و باز هم دچار آسیب شود. در این حالت باید از چسب‌های مخصوص زیر نظر پزشک استفاده کرده و آن انگشت خاص را به طور ثابت در کنار انگشت کناری‌اش نگه دارید تا از اصطکاکش با سطح داخلی کفش کاسته شده و دچار کبودی و خون مردگی نشود.
۴. اگر شما از آن دسته افراد هستید که در کار ساخت و ساز، انبارداری و به طور کلی در ارتباط با اجسام سنگین و ارتفاع قرار دارید، حتما باید در هنگام کار از کفش مخصوص کار استفاده کنید. روی این کفش‌ها در قسمت جلو فلز استیل نصب شده و در صورت ایجاد ضربه‌های کوچک، به ناخن‌های شما آسیبی وارد نمی‌شود.
سخن آخر
معمولا یک خون‌مردگی ناخن از وضعیتی که واقعا دارد بدتر و دردناک‌تر به نظر می‌رسد، در حالی که به راحتی قابل درمان است. اما عارضه خطرناکی نیست و در صورت مراقبت صحیح، سلامت شما را تهدید نمی‌کند.
برای ما در پایین همین صفحه بنویسید شما برای درمان خون‌مردگی از چه روش‌هایی تا کنون استفاده کرده‌اید؟ منتظر نظرات و پیشنهادت عالی شما عزیزان هستیم.
در پایان پیشنهاد می‌کنیم به منظور آشنایی با دیگر بیماری‌های مربوط به ناخن، مطلب «پسوریازیس ناخن» را نیز در انگیزه بخوانید.