بسیاری از افراد معمولاً دو عبارت موشک و راکت را به جای یکدیگر به کار برده و آشنایی زیادی با فرق راکت با موشک از نظر کاربرد یا وظایف ندارند. به طور کلی، راکت و موشک ممکن است ساختاری شبیه به هم داشته باشند و کارکردهای آنها مشابه به نظر برسند؛ اما در عمل برای انجام کارهای متفاوتی مورد استفاده قرار میگیرند.
در ادامه قصد داریم تا با تعریف هر کدام، تفاوت راکت و موشک را تشریح کرده و این تفاوتها را از جنبههای مختلفی مورد بررسی قرار دهیم.
راکت چیست؟
Rocket یا راکت وسیلهای است که برای کاربردهای اکتشافات فضایی مورد استفاده قرار گرفته و به منظور کار در خارج از جو به سرعت بالایی نیاز دارد. همچنین این ابزار برای استفاده در سیستم دفاعی کشورها نیز کاربرد دارد. به عبارت دیگر، راکتها هم برای اکتشاف در سطح فضا و هم برای اهداف دفاعی مورد استفاده قرار میگیرند.
راکتها برای حمل انسان و سایر وسایل مورد نیاز در سطح فضایی کاربرد دارد؛ انرژی حاصل از سوختن مواد سوختی راکتها، انرژی مورد نیاز برای برخورداری از سرعت بالای کافی به منظور حرکت در خارج از جو را برایشان فراهم میکند.
همچنین راکتها به عنوان صنایع فضایی نیز شناخته میشوند و در عین حال برخی کاربردهای موشکها را ارائه میدهند. راکتها اغلب در کشورهای آمریکا و روسیه مورد استفاده قرار میگرفتند؛ اما اکنون کشور چین نیز فعالیتهای خود را در سطح فضا گسترش داده و به اکتشاف کهکشانها اقدام میکند.
موشک چیست؟
Missile یا موشک ابزاری است که صرفاً برای مقاصد نظامی مورد استفاده قرار میگیرد. راکتها و موشکها هر دو از سرعت بالایی برخوردار هستند. یک موشک برای رسیدن به هدف از انرژی گرانشی و انرژی حاصل از اصطکاک خود با هوای اطراف استفاده میکند.
برنامهنویسی موشکها به گونهای انجام میشود که بسته به شرایط مختلف و با توجه به نیازهای موجود، میتوانند سرعت و جهت حرکت خود را تغییر دهند. موشکها به طور خاص در زمینه سیستمهای ضد بالستیک از کارایی بسیار مؤثری برخوردار هستند. به علاوه، کشورهای زیادی برای تقویت سیستمهای دفاعی خود از موشکها استفاده میکنند.
بررسی تفاوت راکت با موشک
۱. کاربرد راکت و موشک
همانطور که اشاره شد، موشکها و راکتها کاربردها و وظایف متفاوتی دارند. یک راکت برای عملیات اکتشاف در فضا و همچنین برای اهداف دفاعی مورد استفاده قرار میگیرد. راکتها قابلیت حمل انسان و سایر وسایل مورد نظر را به فضا داشته و انرژی لازم برای تأمین سرعت بالا جهت حرکت در خارج از جو را با سوزاندن سوختشان تأمین میکنند. به علاوه، راکتها برای ارائه عملکردی بهتر نیاز به سرعت بالا دارند.
در مقابل، موشک تنها برای اهداف نظامی کاربرد دارد. موشکها سرعت بالایی داشته و برای رسیدن به هدف مورد نظر از انرژی گرانشی و اصطکاک استفاده میکنند.
در واقع، هر دو از سرعت و بُرد بالایی برخوردار هستند و در عین حال وظایفی متفاوتی را بر عهده دارند. موشکها برای ارائه عملکردی بهتر نیاز به دقت بالا دارند.
۲. نحوه هدایت راکت و موشک
یک راکت برای حرکت در سطح جو نیاز به برنامهای اولیه دارد و پس از آن یک مسیر مستقیم و برنامهریزی شده را طی میکند. این در حالی است که موشکها به صورت مداوم نیاز به برنامهریزی دارند. بر همین اساس، میتوان سرعت و جهت حرکتشان را در مواقع نیاز تغییر داد. تکنولوژی برنامهنویسی موشکها به منظور تغییر سرعت و جهت حرکت در مواقع لزوم، به طرز چشمگیری در موشکهای بالستیک کاربرد داشته و در طراحی آنها مورد استفاده قرار میگیرد. حال اگر بخواهیم بارزترین تفاوت راکت با موشک را در قالب جدولی ارائه دهیم، خواهیم داشت:
موشک | راکت | |
نوع | ابزاری صرفاً برای اهداف نظامی | وسیلهای که برای کار در خارج از جو و همچنین سیستم دفاعی کشورها |
کاربرد | یک موشک هرگز نمیتواند به عنوان فضاپیما مورد استفاده قرار گیرد. | راکت هم کاربرد نظامی داشته و هم در اکتشافات فضایی به عنوان فضاپیما استفاده میشود. |
نیازمندیها | برای کار در شرایط مختلف به برنامهای اولیه و دستورالعملی ثابت نیاز دارد. | برای کار به برنامه اولیه نیاز دارد. همچنین در ادامه کار میتوان برنامه یا دستورالعملی متفاوت به آن داده، سرعت و جهت حرکتش را تغییر داد. |
کاربرد نام | به دلیل عدم امکان استفاده از موشک در اکتشافات فضایی نمیتوان نام «راکت» را برایش استفاده کرد. | به دلیل کاربرد چندمنظوره راکتها گاهی بسته به کاربرد آن میتوان نام «موشک» را هم برایش به کار گرفت. |
انواع راکتها و موشکها
- موشک
به طور کلی، موشکها را از دیدگاه نظامی، بر اساس مسیر و نوع حرکت میتوان به دو دسته بالستیک و کروز تقسیمبندی کرد. همچنین اگر بخواهیم آنها را بر اساس مبدأ و مقصد مبدأ و مقصد حرکت تقسیمبندی کنیم، خواهیم داشت:
- موشک سطح (زمین) به سطح (زمین)
- موشک سطح (زمین) به هوا
- موشک هوا به هوا
- موشک هوا به سطح (زمین)
- راکت
راکتها بر اساس نوع سوخت مصرفی به منظور تأمین نیروی پیشرانه آنها به شش دسته تقسیمبندی میشوند که عبارت هستند از:
- راکت سوخت جامد
- راکت سوخت مایع
- راکت پیشرانه پلاسما
- راکت سوخت فلزی
- راکت پک
- هواپیمای راکت
جمعبندی
در این مقاله، به بررسی فرق راکت با موشک پرداخته و تفاوتهای بارز این دو را از جنبههای مختلف مورد بررسی قرار دادیم. به طور کلی، میتوان گفت که راکت و موشک هر دو متعلق به یک خانواده هستند و در عین حال تفاوتهای چشمگیری در کاربردها و وظایف خود دارند. نظر شما در مورد کاربردها و تفاوتهای راکت و موشک چیست؟ آیا تاکنون به جنبههای مختلف تفاوت راکت با موشک فکر کرده بودید؟ نظرات و تجربیات خود را با ما در میان بگذارید.
اگر از جمله افرادی هستید که علاقه دارید تفاوتهای موضوعات نزدیک به هم را بدانید، خواندن مقاله «بررسی تفاوت های ایرباس و بوئینگ» را نیز به شما پیشنهاد میکنیم.