یاد خدا همواره امیدبخش دلها و تسکین دهنده همه دردها است. ائمه اطهار دعاها و اذکاری را برای زدودن غبار غم از دل و رفع افسردگی توصیه کرده اند.
دعاهای ائمه (ع) برای رفع غم، اندوه و افسردگی
امام صادق(علیه السلام) به بعضى از اصحاب خود دعایى را براى رفع غم و اندوه و وحشت تعلیم فرمود; و آن دعا چنین است:
اَعْدَدْتُ لِکُلِّ عَظیمَه لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ، وَلِکُلِّ هَمٍّ وَغَمٍّ لا حَوْلَ وَلا قُوَّهَ اِلاَّ بِاللهِ،
آماده کرده ام براى هر پیش آمد بزرگى «لااله الا الله» را و براى هر غم و اندوهى «لا حول ولاقوه الا بالله»
مُحَمَّدٌ النُّورُ الاَْوَّلُ، وَعَلِىٌّ النُّورُ الثّانى، وَالاَْئِمَّهُ الاَْبْرارُ عُدَّهٌ لِلقآءِ اللهِ، وَحِجابٌ مِنْ اَعْدآءِ اللهِ،
محمّد نور نخستین است و على نور دوم و امامان نیکوکار ذخیره اى براى دیدار خدا و پرده اى از دشمنان خدایند
ذَلَّ کُلُّ شَىْء لِعَظَمَهِ اللهِ، وَاَسْئَلُ اللهَ عَزَّوَجَلَّ الْکِفایَهَ.
خوار است هر چیز در برابر عظمت خدا و از خداى عزوجل کفایت کارم را خواهانم.
روایت شده است که براى رفع غم و اندوه (وحلّ مشکلات) به سجده مى روى و صد مرتبه مى گویى:
یا حَىُّ یا قَیُّومُ، یا لا اِلهَ اِلاَّ اَنْتَ، بِرَحْمَتِکَ اَسْتَغیثُ، فَاکْفِنى ما اَهَمَّنى، وَلا تَکِلْنى اِلى نَفْسى.
اى زنده اى پاینده اى که معبودى جز تو نیست به رحمت تو پناه برم پس کفایت کن آنچه برایم اهمیّت دارد و وامگذارم به خودم.
از امام صادق(علیه السلام) نقل شده است که فرمود: برای رفع غم و اندوه (وحل مشکل) غسل می کنی و دو رکعت نماز می گذاری و می گویی:
یا فارِجَ الْهَمِّ، وَیا کاشِفَ الْغَمِّ، یا رَحْمنَ الدُّنْیا وَالاْخِرَهِ وَرَحیمَهُما، فَرِّجْ هَمّى وَاکْشِفْ غَمّى،
اى گشاینده اندوه و اى زداینده غم اى بخشاینده دنیا و آخرت و مهرورز در آن دو بگشا اندوهم و برطرف کن غصّه ام را
یا اَللهُ الْواحِدُ الاَْحَدُ الصَّمَدُ، اَلَّذى لَمْ یَلِدْ وَلَمْ یُولَدْ، وَلَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُـواً اَحَدٌ، اِعْصِمْنى وَطَهِّرْنى، وَاذْهَبْ بِبَلِیَّـتى.
اى خداى یگانه یکتاى بى نیازى که فرزند نگیرد و فرزند کسى نیست و نیست برایش همتایى هیچ کس، نگاهم دار و پاکم کن و گرفتاریم را برطرف کن.
و بخوان «آیه الکرسى» و سوره «قل اعوذ بربّ الفلق» و «قل اعوذ بربّ النّاس» را (و حلّ مشکل خود را از خدا بخواه).
ذکر مجرب امام جواد (ع)؛ تکرار دائمی این ذکر برای رفع اندوه و ناامیدی بسیار مجرب است، سعی کنید روزانه چندین بار این ذکر را تکرار کنید:
یَا مَنْ یَکْفى مِنْ کُلِّ شَىْء، وَلا یَکْفى مِنْهُ شَىْءٌ، اِکْفِنى ما اَهَمَّنى.
اى که کفایت کند از هر چیز و کفایت نکند از او چیزى، کفایت کن آنچه مرا به اندیشه فرو برده است.
در حدیثى از امام زین العابدین(علیه السلام) مى خوانیم که به فرزندش فرمود: هرگاه مصیبتى به یکى از شما برسد، یا مشکلى پیش آید، وضوى کامل بگیرد و دو رکعت یا چهار رکعت (به دو سلام) نماز بگذارد و در پایان نماز بگوید:
یا مَوْضِعَ کُلِّ شَکْوى، وَیا سامِعَ کُلِّ نَجْوى، وَیا شاهِدَ کُلِّ مَلاَ، وَعالِمَ کُلِّ خَفِیَّه،
اى موضع هر شکایت و اى شنواى هر راز و اى حاضر هر انجمن و داناى هر پنهان
وَیا دافِعَ ما یَشآءُ مِنْ بَلِیَّه، یا خَلیلَ اِبْراهیمَ، وَیا نَجِىَّ مُوسى، وَیا مُصْطَفِىَ مُحَمَّد صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ،
و اى جلوگیر هرچه بخواهد از بلاها اى خلیل ابراهیم و اى انتخاب کننده موسى و اى برگزیننده محمّد صلى الله علیه و آله
اَدْعُوکَ دُعآءَ مَنِ اشْتَدَّتْ فاقَتُهُ، وَقَلَّتْ حیلَتُهُ، وَضَعُفَتْ قُوَّتُهُ،
بخوانمت خواندن کسى که به سختى نیازمند شده و چاره اش کم و نیرویش سست گشته
دُعآءَ الْغَریبِ الْغَریقِ، اَلْمُضْطَرِّ الَّذى لایَجِدُ لِکَشْفِ ما هُوَ فیهِ اِلاَّ اَنْتَ، یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ.
خواندن دور از وطن غریق درمانده اى که نیابد براى برطرف شدن گرفتاریش جز تو اى مهربانترین مهربانان.
هر کسى این دعا را بخواند، خداوند مشکل او را برطرف مى کند (ان شاءاللّه).
براى گشایش در کارها و رفع گرفتارى و غم، خواندن این ذکر و مواظبت بر آن، که امام جواد(علیه السلام) آن را تعلیم فرمود، نافع است:
یَا مَنْ یَکْفى مِنْ کُلِّ شَىْء، وَلا یَکْفى مِنْهُ شَىْءٌ، اِکْفِنى ما اَهَمَّنى.
اى که کفایت کند از هر چیز و کفایت نکند از او چیزى، کفایت کن آنچه مرا به اندیشه فرو برده است.
از رسول گرامى اسلام(صلى الله علیه وآله) روایت شده است که هر کس را مشکلى، یا اندوهى، یا بلا و شدّتى پیش آید، بگوید:
اَللهُ رَبّى لا اُشْرِکُ بِهِ شَیْئاً، تَوَکَّلْتُ عَلَى الْحَىِّ الَّذى لایَمُوتُ.
خدا پروردگار من است که شریک نسازم به او چیزى را توکل کنم بر زنده اى که هرگز نمیرد.
از امام صادق(علیه السلام) نقل شده است که چون برادران یوسف آن حضرت را به چاه افکندند، جبرئیل نزد او آمد و گفت: در این جا چه مى کنى؟ یوسف گفت: برادرانم مرا در این چاه افکندند و رفتند. جبرئیل گفت: آیا دوست دارى از این جا بیرون آیى؟ گفت: این وابسته به مشیّت خداوند است; اگر خواست مرا بیرون مى آورد. جبرئیل گفت: خداوند مى فرماید: این دعا را بخوان تا تو را رهایى بخشم; بگو:
اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُکَ بِاَنَّ لَکَ الْحَمْدَ، لا اِلهَ اِلاَّ اَنْتَ الْمَنّانُ بَدیعُ السَّمواتِ وَالاَْرْضِ، ذُوالْجَلالِ وَالاِْکْرامِ،
خدایا از تو خواهم که تو راست ستایش و معبودى جز تو نیست که بسى منّت گذار و پدیدآرنده آسمانها و زمین و صاحب جلالت و بزرگوارى هستى
اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد، وَاَنْ تَجْعَلَ لى مِمّا اَنَا فیهِ فَرَجَاً وَمَخْرَجَاً.
که درود فرستى بر محمّد و آل محمّد و قرار دهى براى من در آنچه در آن هستم گشایش و فرجى.
در نتیجه کاروانى آمد و آن گونه که قرآن نقل کرده، او را از چاه نجات داده و با خود به مصر بردند.
از امام صادق(علیه السلام) روایت شده است که فرمود: امام على بن الحسین(علیهما السلام) مى فرمود: هرگاه این دعا را بخوانم، باکى ندارم اگر جنّ و انس براى ضرر زدن به من جمع شوند. (کارى نخواهند کرد):
بِسْمِ اللهِ وَبِاللهِ، وَمِنَ اللهِ وَاِلَى اللهِ، وَفى سَبیلِ اللهِ، وَعَلى مِلَّهِ رَسُولِ اللهِ، صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ،
بنام خدا و بذات خدا و از جانب خدا و بسوى خدا و در راه خدا و بر کیش رسول خدا درود خدا بر او و آلش باد
اَللّهُمَّ اِلَیْکَ اَسْلَمْتُ نَفْسى، وَاِلَیْکَ وَجَّهْتُ وَجْهى، وَاِلَیْکَ اَلْجَاْتُ ظَهْرى، وَاِلَیْکَ فَوَّضْتُ اَمْرى،
خدایا به تو تسلیم کردم خودم را و بسویت توجه دادم رویم را و به تو پشت خود را گرم کردم و به تو واگذاردم کارم را
اَللّهُمَّ احْفَظْنى بِحِفْظِ الاْیمانِ مِنْ بَیْنِ یَدَىَّ، وَمِنْ خَلْفى وَعَنْ یَمینى وَعَنْ شِمالى، وَمِنْ فَوْقى وَمِنْ تَحْتى وَمِنْ قِبَلى،
خدایا حفظ کن مرا به حفاظت ایمان از پیش رویم و از پشت سرم و از راست و از چپم و از بالاى سر و زیر پایم و آنچه در پیش دارم
وَادْفَعْ عَنّى بِحَوْلِکَ وَقُوَّتِکَ، فَاِنَّهُ لا حَوْلَ وَلاقُوَّهَ اِلاَّ بِکَ.
و رفع کن از من به جنبش و نیروى خودت که جنبش و نیرویى نیست جز به تو.
مجربترین روش از ختم های سه روزه؛ برای سه روز پیاپی هرروز با خلوص نیت، حضور قلب و طهارت کامل رو به قبله بنشینید و دعای زیر را ۵۷۵ بار زمزمه کنید:
«بسم الله الرحمن الرحیم. اللهُمَّ صَلِّ علی فاطمهَ و اَبیها و بَعلِها و بِنیها و اَلسِّرِّ المُستُودَعّ فِیها بِعَدَدِ ما اَحاطَ بِه عِلمُکَ.»
شایان ذکر است که دعای صحیفه سجادیه نیز یکی از بهترین دعاها برای رفع افسردگی و زدودن غم و اندوه است. امید است این دعاها برای حل مشکل شما کارگشا باشد، انشالله.