شاید همه ما حداقل یکبار نام شربت دیفن هیدرامین (Diphenhydramine) را شنید‌ه باشیم. این ترکیب دارای اثر ضد هیستامین و ضد کولینرژیک هست و موجب تسکین سرفه می‌گردد که به صورت قرص و شربت وجود دارد. همچنین این دارو اثر ضد آلرژی دارد و برای درمان کهیر، سرفه، تهوع و استفراغ مناسب است.
در این مطلب با موارد مصرف این شربت، مقدار و نحوه مصرف و همچنین تداخلات دارویی آن آشنا خواهیم شد.
معرفی کامل شربت دیفن هیدرامین
دیفن هیدرامین یک آنتی هیستامین است که برای درمان یا پیشگیری از آلرژی، سرماخوردگی و یا بیماری پارکینسون استفاده می‌شود.
نام تجاری دیفن‌هیدارمین، بنادریل است.
اشکال دارویی
- شربت ۱۲.۵ mg/۵mL
- قرص ۲۵mg
- آمپول تزریقی ۵۰mg/ml
- کپسول خوراکی ۲۵mg
دارو‌های هم گروه دیفن هیدرامین
- آنتی هیستامین دکونژستان
- دیفن هیدرامین کامپاند
- بروم فنیرامین مالئات
- کاربینوکسامین
- کلرفنیرامین مالئات
- کلماستین
- سیپروهپتادین
- دوکسیلامین
- پرومتازین
- تری پرولیدین
موارد مصرف
- تسکین سرفه ناشی از التهاب مسیر‌های هوایی و گلودرد‌های خفیف
- کهیر
- علائم آلرژی مثل عطسه، آبریزش بینی و التهاب گلو
- بیماری مسافرت همراه با تهوع و استفراغ
- پارکینسون
- بی خوابی
- به عنوان بی حس کننده موضعی در دندان پزشکی
اثرات دیفن هیدرامین
اثرات کلی این دارو به شرح زیر است:
اثر ضد هیستامین: این دارو‌ها با پیوند به گیرنده‌های سلولی، از دستیابی هیستامین به این گیرنده‌ها جلوگیری کرده و موجب سرکوب نشانه‌های آلرژیک ناشی از هیستامین می‌شوند. هرچند که آن‌ها از آزادسازی هیستامین جلوگیری نمی‌کنند.
اثر ضد سرفه: دیفن هیدرامین با اثر مستقیم روی مرکز سرفه، رفلاکس را فرو می‌نشاند.
اثر تسکین بخش: مکانیسم اثر مضعف CNS آن مشخص نیست.
اثر بی حس کننده: دیفن هیدرامین از لحاظ ساختمانی مشابه بی حس کننده‌های موضعی بوده و از شروع و انتقال تکانه‌های عصبی جلوگیری می‌کند. این عمل احتمالاً منشا اثرات بی حس کننده موضعی دارو است.
مقدار مصرف بر حسب سن
میزان مصرف هر دارویی توسط پزشک معالج تعیین می‌شود؛ اما اگر بخواهیم به صورت کلی مقدار مصرف را تعیین کنیم، به شرح زیر است:
| رده سنی | مقدار مصرف (هر ۴ الی ۶ ساعت) |
| کودکان ۲ تا ۶ سال | ۶ تا ۱۲ میلی گرم ۱ قاشق چایخوری |
| کودکان ۶ الی ۱۲ سال | ۱۲ تا ۲۵ میلی گرم ۲ قاشق چایخوری |
| نوجوانان ۱۲ سال تا ۱۸ سال | ۲۵ تا ۵۰ میلی گرم ۱ قاشق غذاخوری |
| بزرگسالان | ۲۵ تا ۵۰ میلی گرم ۱ قاشق غذاخوری |
روش مصرف
این دارو از راه خوراکی به خوبی جذب می‌شود. اثر خوراکی این دارو، بعد از ۱۵-۶۰ دقیقه ظاهر می‌گردد. دفع آن کلیوی است و اغلب به صورت متابولیت طی ۲۴ ساعت دفع می‌گردد.
- شما این دارو را می‌توانید همراه با غذا، آب و یا شیر نیز مصرف کنید. این کار به منظور کاهش تحریک گوارشی است.
- برای درمان بیماری مسافرت نیز معمولا ۳۰ دقیقه قبل از شروع حرکت و در صورت نیاز، قبل از هر وعده غذایی و قبل از خواب مصرف می‌شود.
- همچنین می‌توانید دیفن هیدرامین را برای درمان سرماخوردگی مانند آب نمک قرقره کنید. برای این کار یک قاشق دیفن هیدرامین را با نصف لیوارن آب مخلوط کنید و چند دقیقه آن را قرقره کنید.
مصرف دیفن هیدرامین در بارداری
انتظار نمی‌رود که این دارو بتواند به جنین آسیب برساند، اما مصرف این دارو در صورت نیاز در این دوران باید زیر نظر پزشک باشد.
مصرف دیفن هیدرامین در شیردهی
این دارو نباید در دوران شیردهی استفاده شود؛ چون از طریق شیر وارد بدن نوزاد خواهد شد. بسیاری از نوزادان به اثرات آنتی هیستامین حساسیت دارند و آن‌ها را در معرض خطر هیجانات غیر معمول قرار می‌دهد. پس حتما در شیردهی پزشک خود را مطلع کنید.
مصرف دیفن هیدرامین برای نوزادان
مصرف دیفن هیدرامین برای نوزادان به هیچ وجه توصیه نمی‌شود، زیرا عوارضی، چون خواب آلودگی منجر به شیر نخوردن، افت قند خون یا در بعضی موارد ایست تنفسی می‌شود.
موارد منع مصرف
- مریضی‌های کبد و کلیه
- صرع
- ابتلا یا سابقه هیپرتروفی پروستات
- مشکل در ادرار کردن
- انسداد گردن مثانه
- گلوکوم زاویه بسته
عوارض جانبی
هر دارو به موازات اثرات مطلوب درمانی ممکن است باعث بروز بعضی عوارض ناخواسته نیز بشود؛ عوارضی که امکان بروز آن‌ها نادر، اما جدی است. اگرچه همه عوارض زیر در یک فرد دیده نمی‌شود، اما در صورت بروز آن‌ها باید با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید.
- خواب آلودگی یا بی خوابی
- خستگی و سرگیجه
- یبوست
- خشکی دهان
- اختلال در دفع ادرار و یا احتباس ادراری
- بزرگی پروستات
- دوبینی یا تاری دید
- تپش قلب، تغییر در ضربان قلب و تغییر در ریتم قلب
- لرزش و سردرد
- ناراحتی‌های گوارشی و یا کاهش اشتها
- تهوع
- کابوس و توهم
- اغتشاش شعور و تشنج
دیگران چه می‌خوانند؟
تداخلات داروئی
از مصرف این دارو با موارد زیر اجتناب کنید:
- الکل و ماری جوآنا
- دارو‌های مهار کننده MAO اثرات ضدکولینرژیک
- دارو‌های سرکوب کننده CNS مانند باربیتورات‌ها
- دارو‌های خواب آور و آرامبخش‌ها
- دارو‌های آنتی کولینرژیک
- دارو‌های سمی مثل سالیسیلات‌ها و وانکومایسین
- دارو‌های کاهش فشار خون مانند کاپتوپریل
- دارو‌هایی مثل استامینوفن، سیتریزین، لوراتادین، متادون و ترامادول
شرایط نگهداری دارو
- دارو را دور از دسترس کودکان نگهداری کنید.
- دارو را دور از نور و دمای کمتر از ۳۰ درجه سانتیگراد نگهداری کنید.
- دارو را از یخ زدگی محافظت کنید.
- توجه داشته باشید که داروی منقضی شده را مصرف نکنید.
توصیه‌های کلی درباره شربت دیفن هیدرامین
۱. مصرف بیش از حد این دارو، منجر به مثبت شدن نتیجه تست اعتیاد می‌شود. همچنین مصرف زیاد و بیش از اندازه دیفن هیدرامین منجر به اوردوز و در موارد نادر موجب مرگ نیز می‌شود.
۲. مصرف طولانی مدت این دارو باعث خشکی دهان و گلو شده و احتمال پوسیدگی دندان وجود دارد. برای رفع خشکی دهان آدامس بجوید یا آب‌نبات بمکید.
۳. در صورت بروز خواب‌آلودگی از کار‌هایی که نیاز به تمرکز حواس دارند مانند رانندگی خوداری کنید.
۴. اگر ظرف ۳ روز از مصرف دارو احساس بهبودی نداشتید، با پزشکتان مشورت کنید. همچنین اگر خشکی دهان بیش از ۲ هفته ادامه یافت، با پزشکتان مشورت کنید.
۵. در صورت فراموش کردن یک نوبت از مصرف دارو، به محض یادآوری سریعا آن را مصرف کنید. اما اگر تقریبا زمان نوبت بعدی فرا رسیده بود، از دو برابر کردن مقدار دارو خودداری کنید.
۶. چنانچه پرهیز غذایی خاصی دارید، با توجه به اینکه فرم شربت، قرص جویدنی یا خوردنی داروی دیفن هیدرامین می‌تواند حاوی قند یا آسپارتام باشد، در مورد این دارو از پزشک سوال بفرمایید.
۷. در صورت مصرف این دارو تشخیص آپاندیسیت مشکل می‌گردد.
۸. این دارو می‌تواند اثر هذیان‌آور داشته باشد.
سخن پایانی
با خواندن این مطلب با شربت دیفن هیدرامین آشنا شدید. گاهی والدین خودسرانه شربت دیفن هیدرامین را به کودک خود می‌دهند. در صورتی که ۱۰۰درصد ممنوع است و باید بدانند اگر به کودک زیر ۶ ماه این شربت را بخورانند اختلال در یادگیری را برای کودک رقم می‌زنند. پس در کل از مصرف خودسرانه و بدون تجویز دکتر جدا خودداری کنید.
امیدواریم از این مطلب استفاده کافی را برده باشید. شما می‌توانید با شربت اکسپکتورانت و همچنین شربت دی سیکلومین (موارد مصرف، عوارض و تداخلات دارویی آن‌ها) نیز در انگیزه آشنا شوید.