مراد از صفرا هر ماده ی زرد رنگی که داخل خون یافت می شود و محل تولد این مواد در پهلوی راست (کبد) می باشد. ماده ی زرد رنگی که کبد تولید می کند و به کیسه ی صفرا می ریزد و به هضم و جذب غذا کمک می کند. این صفرا در بدن پخش است و در خون جریان دارد. ماهیت صفرا در خون همان گلبول های قرمز یا بیلیروبین است. اگر بیلیروبین یا کلسترول در بدن بالا برود بدن زرد می شود.
بیماری های مرتبط با غلبه ی صفرا
۱.ضعف اعصاب و عصبانیت
۲. برخی از سردردها
۳. شلی دریچه ی قلب(این مشکل اغلب مربوط به غلبه ی صفراست، البته گاهی به غلبه ی بلغم هم مربوط می شود).
۴. ضعف قلب
۵. بیماری های گوارشی و معده(اگر صفرا زیاد شود اسید در معده زیاد تولید شده و چون ماهیت اسید سرد است معده هم سرد می شود).
۶. رفلاکس و سوزش معده
۷. بیماری دیابت(تشنگی زیاد یکی از علائم شاخص صفراست که در دیابت هم مشهود است، البته گاهی بلغم هم سبب دیابت می شود ولی به ندرت).
۸. بیماری های روده مثل کولیت روده
۹. بیماریهای پوستی مثل پسوریازیس و اگزما و…
۱۰. افسردگی ای که همراه با دلشوره باشد
۱۱. بعضی از بی خوابی ها
۱۲. عجول بودن
۱۳. استرس و اضطراب زیاد
بیماری های روحی مرتبط با غلبه ی صفرا
۱. بَلبَله (دلشوره و ناآرامی درونی)
۲. اختلال عقل (زدن حرف های ناشایست و انجام کارهای سبک بازی)
۳. جنون اَدواری (اگر صفرا کنترل نشود منجر به جنون ادواری می شود، به این معنی که جنون گاهی در زمان های خاص در بیمار دیده می شود)
۴. فخر فروشی
۵. سرکشی و نافرمانی
۶. عجول بودن در هر کاری (غیر از عجله در کار خیر که خوب است).
۷. غیرت بی جا داشتن (مثلا امر به حجاب کردن جلوی محارم)
عوامل موثر در هیجان صفرا
خوردن آب های راکدی که روی زمین باقی مانده است.
آب معدنی هم همین ویژگی را دارد و گاهی هم در معرض آفتاب قرار می گیرد.
آب های پشت سد بخاطر حجم بالایی که دارد زیاد بد نیست. ولی بهترین آب، آبهای زیر زمینی هست آبی که جریان داشته باشد. به ترتیب آب باران، چشمه، قنات، و بعد آب رودخانه در اولویتند.
حجامت شخص روزه دار
ماهیت روزه گرم است بنابراین در روزه صفرا بالا می رود، در حجامت هم چون خون کم می شود صفرا بالا می رود(خروج خون از بدن باعث بالا رفتن صفرا خواهد شد).
فصل تابستان چون گرم و خشک است سبب هیجان صفراست.
انجام کارهای سنگین(کسی که چاره ای ندارد باید توصیه های مزاج صفرا را رعایت کند).
خوردن گوشتی که همراه با چربی بالا باشد.
خوردن خوراکی های گرم و خشک
بو کردن مشک عنبر، عطر سنجد(جایگزین این عطرها: عطر بهارنارنج، گل محمدی، گل یاس)
مصرف میوه های خشک(خشکی را در صفرا تشدید می کند)
مصرف تلخی ها(جایگزین آن غذاهای شیرین و ترش می باشد).
مشخصات ظاهری صفراوی مزاج ها
رنگ چهره
در روایت است زمانی که شخصی از اهالی خانه بیمار می شدند، امام علیه السلام به صورت او نگاه می کردند، اگر گلگون بود توصیه به حجامت و اگر رنگ چهره زرد بود توصیه به خوردن آب سرد می کردند. چرا در مزاج دَم و صفرا به رنگ چهره نگاه می کنیم. چون پیشتر گفتیم جایگاه و محل تمرکز خون در سر و صورت است. اگر خون زیاد شود چهره گلگون و اگر کم شود چهره زرد خواهد شد. فقط مزاج دَم و صفرا از رنگ چهره به صورت قطعی مشخص می شود.
سن فرد صفراوی مزاج
از ۱۵ تا ۳۵ سالگی سن غلبه ی صفراست. بسیاری از افراد در این سنین صفرای بالایی دارند مگر بخاطر تغییر شرایط آب و هوا یا تغذیه ناسالم دچار غلبه ی مزاج های دیگر هم شده باشند.
مشخصات جسمی فرد صفراوی
گرگرفتگی و گرمای درونی
در صفراوی ها گرما فقط درونیست، اما در غلبه ی دَم گرما هم درونی هم بیرونیست. در صفرای تنها چون خون کم می شود بنابراین بدن از بیرون سرد و شخص لاغر اندام است.
رطوبت و تشنگی
چون فرد صفراوی عطش دارد آب زیاد مصرف می کند و رطوبت در بدنش بیشتر می شود بنابراین برای دفع این رطوبت تعریق زیاد، تکرر ادرار و آبریزش دهان هنگام خواب دارد.
اسهال صفراوی
افراد صفراوی معمولا در اجابت مزاج حالت اسهال دارند زیرا خروج صفرا از بدن از طریق اسهال صورت می گیرد. البته اسهال علل مختلفی دارد اما اسهال صفراوی معمولا در فصل تابستان، زرد رنگ و حالت سوزش دارد.
تهوع صبحگاهی
تلخی دهان
تلخی دهان بیشتر از صفراست البته گاهی هم از سودا
داروهای مزاج صفرا
زمان تجویز دارو وقتی است که مراجعه کننده ۷۰ درصد از علائم غلبه ی مزاج را داشته باشد و این غلبه ی مزاج سبب بیماری او شده باشد. البته در روایات بسیار تاکید شده است که باید با بیماری مدارا کرد تا زمانی که کفه ی بیماری بر سلامتی بچربد، وگرنه باید اجازه داد تا بدن خودش با بیماری مقابله کند تا سیستم ایمنی بدن مقاوم شود.
صفرابر
از جمله ترکیبات صفرابر: تخم و برگ خرفه، برگ کاسنی (ترکیبات سرد)
سقمونیا، سنا، ترنجبین، صبرزرد، هلیله ی زرد (ترکیبات مسهل)
تقویت عصب
در ترکیبات این دارو گیاهان آرامبخش و مقوی اعصاب از جمله بابونه، مویز، هلیله ی زرد، پیاز و تخم پیاز، دارچین وجود دارد. فقط در جایی که بیمار ضعف اعصاب داشته باشد توصیه می شود. در این دارو چون گیاهان آرامبخش وجود دارد برای افسردگی نیز مفید می باشد.
سرد کننده
ترکیبات این دارو خیلی سرد است و برای بیمارانی که مشکلات روماتیسمی، سردی معده، و مزاج صفرا بلغمی دارند ممنوع می باشد. این دارو برای مشکلاتی همچون بلوغ زودرس، مزاج صفرا دَم، اگزما و پسوریازیس، بچه هایی که بیش فعالی دارند و… مفید می باشد.
سویق عدس
اسفرزه
موقع تجویز اسفرزه اگر بیمار اسهال بود اسفرزه را به صورت خشک و اگر یبوست بود اسفرزه با آب تجویز شود.
داروی ترکیبی صفرا
ترکیبی از همه ی داروهای صفرا ست. چون در این دارو سرد کننده هم وجود دارد برای بیماران صفرا بلغمی، کسانی که مشکل معده ی سرد و مشکلات روماتیسمی دارند ممنوع است.