موسیقی راک یکی از سبک های پرطرفدار موسقی است که در ابتدا در دههی ۵۰ میلادی، با نام موسیقی راک اند رول مرسوم شد. ولی بعدها در دههی ۶۰ گسترش یافت و راک اند رول تبدیل به راک شد و از سبک هایی، چون بلوز و کانتری تاثیر گرفت. به مرور زمان این سبک از موسیقی خود به ایجاد و شکل گیری سبکهای دیگر منجر شد.
انگیزه – هر قطعه موسیقی با توجه به ویژگیهایی همچون دورهی زمانی، نحوهای اجرا، نوع سازهای به کار رفته در اجرا، ویژگیهای جغرافیایی آن و… در یک سبک گنجانده میشود. همین امر و تفاوت در ویژگیها باعث شده است که سبکهای مختلفی از جمله موسیقی راک در نقاط مختلف دنیا به وجود آید؛ که هر کدام هم طرفداران مخصوص به خود را دارد.
یکی از سبکهای معروف و پر صدای موسیقی امروزه، سبک موسیقی راک است که در این مطلب قصد داریم شما را با آن و زیرمجموعههای آن از جمله پست راک، راک اند رول، آلترناتیو راک و… آشنا کنیم. در ادامه با ما همراه باشید.
تاریخچهی موسیقی راک
در دهههای ۵۰ میلادی این سبک طرفداران زیادی داشت که آن را راک اند رول مینامیدند و متاثر از سبک هایی، چون کانتری، ریتم و بلوز بود.
با وارد شدن به دهه ۶۰ این سبک گستردهتر شد و در بریتانیا و ایالات متحده آمریکا رواج یافت و تحت تاثیر سبک هایی چون بلوز، فولک، جز و کلاسیک قرار گرفت. دهه شصت میلادی را دورهی کلاسیک راک مینامند. در این دوره، سبکهای زیر مجموعهی موسیقی راک مثل بلوز راک، فولک راک، کانتری راک، جز راک هم پدید آمدند. همچنین در این دوره موسیقی راک برای جنبشهای فرهنگی و سیاسی به عنوان یک نیروی محرک به حساب میآمد.
همان طور که در قسمت تاریخچه گفته شد، سبک راک در دهههای ۵۰ میلادی راک ان رول (Rock and roll) نامیده میشد. در واقع کلمهی راک مخفف شدهی راک اند رول است.
تشخیص سبک موسیقی راک به خاطر تنوع زیاد آن و برخی ویژگیهای مشترکی که با دیگر سبکها دارد، کمی دشوار است. ولی یکی از مشخصههای بارز آن یک ملودی محور با ریتم چهار چهار ۴/۴ است که روی ضربهای قوی به شدت تاکید میکند.
این سبک از موسیقی ریتمیک است که به وسیلهی سازهایی مانند گیتار برقی، گیتار باس، درام و… اجرا میشود. در واقع یک ضرب یکنواخت با صدایی بلند مدام در قطعه تکرار میشود. بلند بودن صدا هم یکی دیگر از ویژگیهای سبک راک است.
انواع زیر مجموعههای سبک راک
سبک راک دارای زیر مجموعههای متعددی است که پایه و اساس آنها همان ویژگیهای موسیقی راک است با تغییراتی جزئی. در ادامه به معرفی برخی از پرکاربردترین زیر مجموعههای این سبک از موسیقی خواهیم پرداخت.
۱. پست راک (Post Rock)
پست راک یکی از فرمهای اکسپریمنتال راک است که در آن، سازهای رایج استفاده شده در سبک راک مورد استفاه قرار میگیرند؛ ولی این سبک از راک در هارمونیها، ملودیها، ریتم و آکرد با سبک راک متفاوت است. ویژگی بارز این موسیقی، آهنگهایی با زمان نسبتا طولانی و ساختارهای تکرار شوندهای است که به مرور و با جلو رفتن آهنگ دچار تغیر میشوند. یکی دیگر از ویژگیهای این سبک از موسیقی، بدون کلام یا به اصطلاح اینسترومنتال (instrumental) بودن آن است.
از معروفترین گروههای پست راک جهان میتوان به گروههای زیر اشاره کرد:
۱. Mono: گروهی از کشور ژاپن که فعالیت خود را از سال ۱۹۹۹ میلادی آغاز کردند. از معروف ترین آلبومهای این گروه میتوان به Hymm to the immortal ،Wind Rays of Darkness ،The Last Dawn و You Are There اشاره کرد.
۲. Mogawai: گروهی از کشور اسکاتلند که فعالیت خود را از سال ۱۹۹۵ میلادی آغاز کردند. از آلبومهای این گروه میتوان به Rock Action ،Mr Beast و Every Country’s Sun اشاره کرد.
۳. Hammock: گروهی آمریکایی که فعالیت خود را از سال ۲۰۰۵ میلادی آغاز کرد. از آلبومهای این گروه میتوان به Kenotic ،hasing After Shadows و Departure Songs اشاره کرد.
۲. راک اند رول (Rock and roll)
از تأثیرگذارترین و متداولترین سبکهای موسیقی است که با راک در ارتباط است. این سبک از موسیقی در اواخر دهه ۱۹۴۰ میلادی و زمانی که نوازندههای راک، موسیقی کانتری و ریتم اند بلوز را با هم تلفیق کردند، بوجود آمد. موسیقی راک دارای یک مشخصه به نام آنارشیسم بود سپس با گذشت زمان، این مشخصه نادیده گرفته شد و این نوع موسیقی به سمت کسب مهارت و ایجاد تحول رفت. از معروفترین گروههای موسیقی در این سبک، میتوان به گروههای زیر اشاره کرد:
۱. The Beatles: بیتلز گروهی انگلیسی بودند که فعالیت خود را در سال ۱۹۶۰ میلادی و در شهر لیورپول آغاز کردند. از معروفترین اعضای این گروه میتوان به جان لنون و جورج هریسون اشاره کرد. از آلبومهای این گروه میتوان به The Beatles ،Help و Let It Be اشاره کرد.
۲. Pink Floyd: همانند بیتلز، پینک فولید نیز گروهی انگلیسی بود که در سال ۱۹۶۵ فعالیت خود را در شهر لندن آغاز کرد. از اعضای معروف این گروه میتوان به راجر واترز و دیوید گیلمور اشاره کرد. معروفترین آلبومهای این گروه عبارتند از: The Division Bell ،Animals ،The Wall ،Wish You Were Here و The Dark Side of the Moon
۳. Eagles: ایگلز گروهی آمریکایی است که فعالیت خود را از سال ۱۹۷۱ میلادی در شهر لس آنجلس آغاز کرد. از آلبومهای معروف این گروه میتوان به Hotel California ،Desperado و One of These Nights اشاره کرد.
۳. پاپ راک (Pop rock)
موسیقی پاپی که بعداز دوران راک اند رول سخته شد و از موسیقی راک تاثیر گرفت را پاپ راک مینامند که یکی از متداولترین نوع موسیقی است و حالتی ملودیک و گیرا دارد. از جمله خوانندگان معروفی که در این سبک فعالیت کردهاند، میتوان به مایکل جکسون، جورج مایکل، مدونا، تیلور سوئیفت و کیتی پری اشاره کرد.
در اواخر دهه شصت و اوایل دهه هفتاد راه اندازی شد. تا حدی شبیه پاپ راک است، ولی کمی حالت ملایم تری دارد و بیشتر بر روی خواننده و شعر تاکید میکند تا نوازنده. ترانههای این سبک از موسیقی اغلب به موضوعاتی نظیر روابط انسانی، عشق و زندگی روزمره اشاره دارد. برخلاف سایر سبکهای راک، استفاده از گیتار الکتریک در این سبک بسیار کم و صدای آن در ترانهها، صدایی بسیار زیر است. از خوانندههای معروف این سبک میتوان به لیدی گاگا، هری نیلسون و التون جان اشاره کرد.
۵. گرانج (Grunge) زیر مجموعه موسیقی راک
از محبوبترین و پرطرفدارترین سبک دههی نود بود؛ که بعدها به سبک پرطرفدار هارد راک تبدیل شد.
۶. هارد راک (Hard rock)
شکل گیری هارد راک یا هوی راک، با افزودن عناصری همچون صدای خشنتر، ریفهای گیتار سنگینتر، کوبندهتر کردن نوای درامز و تقویت صدای خواننده و ایجاد تغییرهایی که گروههای راک آمریکایی و بریتانیایی در موسیقی راک اند رول بوجود آوردند، آغاز شد. برخی از صاحب نطران موسیقی سبک هارد راک را مشابه هوی متال میدانند؛ زیرا هر دو دارای ویژگیهای مشترکی مثل صدای خشن گیتار هستند. نقش اصلی در این سبک بر دوش خواننده است که همراه با خواندن، سازی را نیز مینوازد. البته دارای تفاوتهایی هم هستند مثل ریتمی که در پس زمینهی هارد راک هست، ولی در هوی متال نیست. از معروفترین گروهای این سبک از موسیقی میتوان به گروه متالیکا (Metallica) اشاره کرد.
۷. آلترنیتیو راک (Alternative rock)
از دیگر شاخههای راک است که از اواسط دهه هشتاد تا نود همهی گروههای پانک راک را تحت تاثیر خود قرار داد. آلترناتیو راک در اصل راهی بود برای خروج از ساختارهای گذشته؛ در این سبک از موسیقی نوازنده هر گونه که بخواهد میتواند احساسات خود را بروز دهد؛ میتواند بخندد، گریه کند، ادا در بیاورد و هر آنچه که ساخته است را نابود کند! در واقع همین بی قید و بند بودن آن بود که باعث شد، مرزهای این سبک از موسیقی بی انتها شود. از گروهای معروف این سبک میتوان به گروههای زیر اشاره کرد:
۱. ردیو هد (Radiohead): ردیو هد گروهی انگلیسی است که در سال ۱۹۸۵ میلادی شکل گرفت. اعضای این گروه عبارتند از تام یورک (Thom Yorke) و برادران گرین وود؛ جانی و کولین گرین وود. از آلبومهای این گروه میتوان به OK Computer ،Kid A و In Rainbows اشاره کرد.
۲. نیروانا (Nirvana): نیروانا گروهی آمریکایی بود که در سال ۱۹۸۷ میلادی توسط کرت کوبین، خواننده و گیتاریست این گروه در واشنگتن شکل گرفت. از معروفترین آلبومهای این گروه میتوان به Nevermind ،Bleach ،In Utero و Live at Reading اشاره کرد.
۳. کلد پلی (Coldplay): کلد پلی گروهی انگلیسی است که در سال ۱۹۹۶ توسط خواننده و پیانیست این گروه، کریس مارتین و گیتاریست این گروه، جانی باکلند در شهر لندن شکل گرفت. از آلبومهای این گروه میتوان به Ghost Stories ،A Head Full of Dreams و X&Y اشاره کرد.
۸. پانک راک (Punk rock)
سبکی از موسیقی است که از مسائلی مثل جنگ، بیکاری، تورم و … تاثیر گرفته. در واقع ارتباطش با زندگی روز مره مردم کم شد و حالتی جدی به خود گرفت.
۹. پراگرسیو راک (Progressive rock)
این سبک از موسیقی که تحت عنوان پراگ یا پراگ راک نیز شناخته میشود، در اواسط دهه ۱۹۶۰ میلادی در بریتانیا شکل گرفت. ویژگی مهم این سبک از موسیقی زمان طولانی در اجرای آهنگهاست؛ بطوری که بسیاری از آهنگها در این سبک از موسیقی بین ۲۰ تا ۴۰ دقیقه طولانی خواهند بود. از گروهای تاثیر گذار در شکل و رشد این سبک از موسیقی میتوان به گروه پینک فلوید، کینگ کریمسون و لیک اند پالمر اشاره کرد. یکی دیگر از ویژگیهای پیچیدهی این موسیقی این است که درک آن برای فهمیدن، به تلاش بیشتری نسبت به دیگر سبکهای موسیقی نیاز دارد! از معروفترین آهنگهای این سبک میتوان به آهنگ Lights از گروه Archive اشاره کرد.
موسیقی راک ایرانی
در ایران در اواخر دههی چهل خورشیدی خوانندگانی، چون فریدون فروغی، کوروش یغمایی و فرهاد مهراد سبک راک را وارد موسیقی ایرانی کردند. سبک راک ایرانی تحت تاثیر موسیقی راک انگلیسی، آمریکایی و اروپایی قرار گرفته است. در موسیقی راک ایرانی هم مثل راک غربی ار سازهایی چون گیتار الکتریک و گیتار بیس و درامز استفاده میکنند.
دهههای هفتاد و هشتاد را دوران طلایی برای این موسیقی معرفی کردهاند. در این دوران جوانان زیادی به سمت موسیقی راک آمدند و طرفداران زیادی پیدا کرد؛ از جمله کاوه آفاق،رضا یزدانی و سیروان خسروی. دهه نود را زمان موسیقی نوین راک معرفی کردند؛ زیرا هنرمندان بسیاری هم در داخل و هم خارج از کشور اقدام به نوآوریهایی در ساخت قطعات این سبک کردند تا حس و حال جدیدی را در این سبک تولید کنند. در این حین، هنرمندان از زیرشاخههای مختلف راک استفاده کردند و فضای جدیدی را نیز ایجاد کردند.