استفاده از گل و گیاهان زینتی، درخت و درختچه در محل کار و محل زندگی فواید زیادی دارد و بسیاری از افراد علاقهمند به نگهداری گیاهان هستند. از جمله این فواید میتوان به تولید اکسیژن و زیباسازی منزل تا شادمانی بخشیدن و تعویض روحیه افراد خانواده اشاره کرد. گیاهان و گلها و درختچههای زیادی وجود دارند که میتوانند در خانه و محل کار خود نگهداری کنید و از زیبایی آنها استفاده وافر ببرید. یکی از این گیاهان زینتی، کاج مطبق است. در این مطلب قصد داریم شما را با انواع گل کاج مطبق و نحوه پرورش و مواظبت از این گیاه، بصورت کامل آشنا کنیم.
گیاه و گل کاج مطبق چیست؟
کاج مطبق یا آرائوکاریا آمریکایی (Araucaria) درختچهای است به شکل هرم و ظاهری بسیار منظم و متقارن، دارای شاخههایی که بهطور متقارن و همگون در صفحات افقی گسترده و با برگهای متراکم و پر کوچک و سوزنی شکل به رنگ سبز درخشان پوشیده شدهاند.
شاخههای آن در اطراف تنه گیاه مانند پرههای یک چرخ، آرایشی زیبا به خود گرفتهاند و فاصله این برگها از یکدیگر به حدی است که به نور اجازه عبور داده شده و به این ترتیب هر شاخه متمایز میگردد. در درختان جوانتر شاخههای بالایی معمولاً تشکیل یک ستاره کامل را میدهند. گل کاج مطبق در واقع تک درخت بسیار چشمگیری است که برای چمنزارها و در مراحل جوانی نیز برای کاشت در گلدان بسیار مناسب است. این گیاه بهترین رشد را در نواحی معتدل دارد. انواع گل کاج مطبق معمولاً از طریق قلمه زدن و یا با استفاده از کاشت بذر خود تکثیر میشوند.
انواع گل کاج مطبق
گل کاج مطبق در سراسر دنیا انواع مختلفی دارد که در ادامه به بررسی چند نمونه از آن ها میپردازیم.
۱. کاج مطبق کوکی ئی (Araucaria cookii)
ازجمله کاجهای طبقهای هستند که در اکثر موارد شاخههای این گیاه طبقه طبقه هستند. این کاج بومی کشور استرالیا است و میتوان آن را در گلدان کاشت و در خانه به عنوان یک گیاه آپارتمانی از آن نگهداری کرد. این گیاه بسیار زیباست و میتواند هر کسی را به خود جذب کند.
۲. کاج مطبق کونینگهام (Araucaria cunninghami)
هر گیاه با یک یا چند شاخصه شناخته میشود؛ این کاج به برگهای پهن وتیغدار خود معروف است و با این ویژگی شناخته میشود. بلندا و اندازه قامت این کاج میتواند تا بیش از ۳۰ متر برسد. این کاج در بسیاری از موارد بسیار غولپیکر است.
کاج کونینگهام را میتوان تا زمانی که جوان است و قامت کوتاهی دارد در گلدان کاشت و از آن به عنوان گیاه زینتی استفاده و در منزل از آن نگهداری کرد، ولی بهمحض اینکه بزرگ و بالغ شد باید به مکانهای بزرگتر انتقال یابد.
۳. کاج مطبق هتروفیلا (Araucaria heterophylla)
هتروفیلا از کاجی با برگهای سبز روشن است که اگر آنها در باغ یا باغچهای در محل زندگی بکارید، در صورت مساعد بودن شرایط برای رشد قامتش به بیش از ۵۰ متر نیز خواهد رسید. این گیاه بسیار غولپیکر است ولی نوع گلخانهای آن مناسب برای نگهداری در منزل است و ارتفاع آن اغلب به ۱۶۰ سانتیمتر میرسد. شاخههای این کاج نیز مانند کاج کوکی ئی طاقه طبقه است و ظاهری زیبا به گیاه میبخشد.
۴. کاج بلند اکسلسا (Araucaria excelsa)
نام این نوع از کاجهای مطبق از نام منطقه اصلی و بومی این کاج اکسلسا یعنی منطقه نورفولک در قاره استرالیا گرفتهشده است. این کاج نیز مانند کاج مطبق هتروفیلا در زادگاهش به ۵۰ متر هم خواهد رسید. البته برای رسیدن به رشد آرمانی خودش به شرایط مساعد نیاز دارد.
نگهداری از گل و گیاه کاج مطبق
این گیاه برای رشد و تکامل به شرایط خاصی در محل زندگی خود نیاز دارد که در ادامه مطلب به بررسی چند مورد از عوامل مؤثر در رشد این گیاه میپردازیم.
۱. دمای مناسب
برای نگهداری و مراقبت از این گیاه زیبا و پرطرفدار باید نکات مهمی را رعایت کرد تا بتوان گیاه زیباتر و سالمتری داشت، یکی از اولین مواردی که باید برای نگهداری این گیاه به خاطر داشت، این است که کاج مطبق در برابر سرما بههیچوجه مقاوم نیست، این گیاه گرمسیری است و نمیتواند دمای کمتر از یک درجه سانتی گراد را تحمل کند، به همین دلیل در بسیاری از کشورها در فضای خارج از منزل نمیتوان این گیاه را کاشت؛ البته ایران نیز جزو همین کشورهاست. کاج مطبق میبایست به دور از جریان هوای سرد نگهداری شود تا در رشدش خللی وارد نشود.
۲. وجود رطوبت
عامل دیکر در مورد نگهداری از این گیاه این است که چون گیاهی گرمسیری است، نیاز زیادی به رطوبت موجود در هوا دارد. برای رشد و تکامل مناسب گیاه باید در تابستان هفتهای دو بار اسپری آب شود. توجه داشته باشید که تأمین رطوبت در فصل زمستان نیز بسیار مهم است؛ زیرا در این فصل رطوبت داخل خانه بهطور طبیعی و به میزان زیادی کاهش مییابد. رطوبت را میتوان با سینی سنگریزه در زیر گلدان، یا با دستگاه رطوبت ساز و یا از طریق اسپری آب بهصورت هفتهای یکبار و بهصورت مداوم تأمین کرد.
۳. نور کافی
عامل دیگری که باید در پرورش این گیاه رعایت کنیم این است که نوری که کاج مطبق دریافت میکند باید کافی باشد. اگرچه سایهروشن را تحمل میکند ولی باید این گیاه را نزدیک به پنجره با نور ملایم نگهداری کنید البته درختانی که در زمین کاشته شدهاند قابلیت نگهداری در آفتاب را نیز دارند. کاج مطبق نور کامل غیرمستقیم و روشن را نیز میتواند تحمل کند و از این لحاظ گیاه مقاومی است.
۴. آبیاری گلدان و گل کاج مطبق
بهترین زمان برای آبیاری این گیاه زمانی است که خاک رطوبت موردنیاز خود را تا حد زیادی از دست داده باشد. پس باید خاک درختچه را همیشه مرطوب نگهدارید، اما مراقب این نکته باشید که خاک را نباید بیش از حد آبیاری کنید. برای آبیاری از آبی استفاده کنید که با دمای محیط برابر باشد. برای همدما شدن آب با محیط ظرف آب را به مدت چند ساعت در داخل محیط نگهدارید. علاوه بر همدما شدن آب باعث از بین رفتن کلر موجود در آب نیز میشود. آب مقطر، آب باران و آب بدون کلر انتخاب بسیار خوبی برای آبیاری این گیاه است. همچنین میزان آبیاری باید بهاندازهای باشد که آب از سوراخ زیر گلدان خارج شود. سپس دقت داشته باشید که باید حتما آب موجود در زیرگلدانی را خالی کنید. ماندن آب در زیرگلدانی باعث جذب دوباره ی آب شده و این امر پوسیدگی ریشه کاج را در پی خواهد داشت.
۵. خاک و کود دهی گیاه
کود دهی و تغذیه کاج مطبق، در فصول بهار و تابستان که فصل رشد گیاه است از کود محلول در آب ۲۰-۲۰-۲۰ (سه بیست) هر سه هفته یکبار به میزان نصف مقدار پیشنهادشده بر روی بسته کود استفاده کنید. خاک مناسب برای کاج مطبق نیز خاک سبک است. خاک سبک کم پوست یا ترکیبی از دو قسمت ماسه و سه قسمت خاکبرگ برای رشد گیاه مناسب است.۲ گرم در لیتر سولفات آمونیوم، هر سه هفته یکبار از اول ماه فرودین تا شهریورماه، احتیاجات غذایی این گیاه را برآورده میکند. با رعایت این عوامل گیاه سالمی خواهید داشت.
نکات مهم در نگهداری از گل کاج مطبق
باید بدانید که در مراحل رشد، پایین ساقههای این گیاه بهطور طبیعی و به مرور زمان قهوهای میشوند. ولی اگر این رنگ قهوهای زیاد باشد و یا در تمام گیاه دیده شود، نشانهای از کمآبی یا آبیاری بیشازحد گیاه است و البته می تواند دلیلی بر کم بودن رطوبت گیاه نیز باشد.
در نظر داشته باشید که اگر آبیاری، بیش از حد نیاز گیاه باشد، برگهای کاج میریزند و اگر رشد گیاه متوقف شده است، باید ریشههای آن را بازدید کنید و اگر ریشههای گیاه از انتهای گلدان خارج شدهاند، اقدام به تعویض گلدان کنید و از گلدان بزرگتری برای گیاه استفاده نمایید. باید دقت کنید که بهترین فصل برای تعویض گلدان در فصل بهار است.
گرما و یا سرمای محیط باعث خمیدگی شاخههای کاج به سمت پایین میشوند؛ در صورت مشاهده این مورد کمبود رطوبت را بررسی کنید.
خشکی نوک برگهای این گیاه میتواند علل مختلفی داشته باشد ازجمله: گرما، رطوبت کم، نور زیاد، خشکی محیط و آبیاری کم و نامناسب؛ که باید تک تک دلایل مورد بررسی قرار گیرد.
زرد شدن یا قهوهای شدن برگها به عواملی همچون کمبود مواد غذایی بهخصوص آهن و یا بیماری گیاه مربوط میشود که برای رفع این مشکل باید از قارچکش مانکوزب استفاده کنید. همچنین برای تأمین مواد مغذی از کود کامل مخصوص گیاهان آپارتمانی و همچنین کود آهن استفاده کنید. البته در این مورد میتوانید از یک گیاهشناس مجرب کمک بگیرید.
رشد کاج مطبق بسیار کند است. این گیاه هرسال بهاندازه یک قطعه و یا حداکثر دوطبقه بر طبقات خود میافزاید، زیبایی این گیاه در داشتن برگهای سوزنی شفاف در طبقات و محیط جانبی تنه اصلی است، برای این منظور سعی کنید از دستمالی کردن برگهای سوزنی و استفاده از مواد براقکننده جلوگیری و با آب فشان رطوبت گیاه را تأمین کنید.
تکثیر و ازدیاد گل کاج مطبق
تکثیر کاج مطبق در خانه بسیار دشوار یا به عبارتی نشدنی است. برای تکثیر از بذر یا قلمه استفاده میشود که البته قلمه باید از انتهای ساقه گیاه باشد. در غیر این صورت گیاه حاصل کج رشد میکند. میتوان گفت روش استفاده از بذر در تکثیر کاج مطبق بهترین روش برای تولید این گیاه زیباست. البته تکثیر کاج مطبق آپارتمانی بهسادگی امکانپذیر نیست ولی اگر کمی صبر و حوصله و پشتکار به خرج دهید قطعاً موفق خواهید شد. کاج مطبق بهندرت در شرایط گلدانی وغیر بومی بذر تولید میکند و شما برای تکثیر ناچارید بذر آن را تهیه کنید.