تکنیک‌های تقویت تفکر خلاق؛ ۱۵ تکنیک کارآمد

دوران کودکی خود را به یاد می‌آورید؟ در آن زمان تفکر خلاق چیز پیچیده‌ای نبود و به راحتی می‌توانستید خلاقانه‌ترین تفکرات را در ذهن داشته باشید. همان زمانی که با خواهر و برادر خود در حیاط خانه به جست و خیز مشغول بوده و با جعبه‌های مقوایی کشتی و موشک درست می‌کردید! اما با عبور از دنیای کودک و ورود به جهان بزرگسالی، به تقویت تفکر خلاق نیاز داریم و توانایی کودکی‌هایمان رنگ باخته است. در دوران بزرگسالی کمتر بازیگوشی می‌کنیم و به همان اندازه نیز کمتر خلاق هستیم. به واقع ما آزادی ذهن خود در طرح خلاقیت را از دست داده‌ایم و باید برای تقویت و بازیابی دوباره آن، دست به اقداماتی بزنیم.

خوشبختانه تفکر خلاق نیز مانند هر مهارت دیگری، قابل پرورش است و می‌توانیم آن را تحت آموزش و مهارت یابی قرار دهیم. اگر شما نیز قصد دارید تفکر خلاق در ذهن خود را پرورش دهید، با ما همراه باشید.

 

۱۵ تمرین برای تقویت تفکر خلاق

۱. تست‌های اشکال ناقص را دنبال و تکمیل کنید

آزمون Torrance Test of Creative Thinking یا همان آزمون کلاسیک تفکر خلاق که توسط روانشناس «الیس پاول ترنس» طراحی شده است، یکی از ابزارهای تست ضریب هوشی خلاقانه و بهبود و تقویت آن است. در این تست به شما تصاویری ناقص داده می‌شود که باید با استفاده از خلاقیت خود، به تکمیل آن‌ها بپردازید. در این مسیر ذهن شما به چالش کشیده شده و باید با استفاده از خلاقیت تصاویر را کامل کند.

۲. از آن چه می‌آفرینید، فراتر روید

در این تمرین باید مداد را در دست خود گرفته و بی آن که به صفحۀ کاغذی زیر دست خود بنگرید، ۵ دقیقه به کشیدن طرحی بپردازید. شما باید فقط دست خود را نگاه کنید و نه کاغذی که روی آن در حال نقاشی یا طراحی هستید. به این شکل به جای دنبال کردن دستور از پیش تعیین شده ذهنی خود برای نقاشی کشیدن، ذهن را رها و آزاد می‌گذارید تا خلاقیت خود را در نقاشی پیاده‌سازی کند. هیچ فرمانی از پیش صادر نشده و ذهن برای بروز خلاقیت، آمادگی پیدا می‌کند.
اگر چه ساده به نظر می‌رسد، اما باور داشته باشید که این یک تمرین عالی برای تقویت تفکر خلاق خواهد بود.

۳. جهان را وارونه ببینید

لری مکنی، ایده جالبی دارد. او می‌گوید جهان را وارونه دیده و به این شکل خلاقیت ذهن خود را پرورش دهید. برای این منظور باید تصاویر را وارونه ساخته و سپس آن‌ها را ترسیم کنید. حتما به چیزهایی جالب و تازه‌ای برخورد خواهید کرد. در یک چهره وارونه شده، چه چیزهایی می‌یابید که پیش‌تر توجه شما را جلب نکرده باشند؟ اشکال، خطوط، زاویه‌ها، پرتوهای نور و تاریکی و … را خوب دنبال کنید. این‌ موارد رفته رفته قوای ذهنی‌ شما را ترمیم ساخته و امکان تخیل را در آن زنده می‌کنند.

۴. تمرکز بر کمیت داشته باشید

این تمرین جالبی است که شاید در ابتدا فایده آن را تشخیص ندهید. این برنامه توسط باب مک کیم طراحی شده و جالب است که کارایی آن را در مورد ذهن خود بسنجید. برای انجام این تمرین، یک قطعه کاغذ با ۳۰ دایره روی آن مقابل خود گذاشته و به کمک یک مداد و ۳ دقیقه زمان اندازه گیری شده، سعی به پر کردن دایره‌ها با هر شکل و طرحی نمایید. هیچ دستور العملی برای پر کردن دایره‌ها وجود ندارد و مهم نیست که آن‌ها را با چه طرحی پر می‌کنید.

ممکن است شما برخی دایره‌ها را با اشکال ایموجی پر کرده و برخی دیگر را هاشور بزنید. به هر حال به دلیل کمبود زمان، این ذهن شما است که پیوسته و با برون‌ریزی خلاقیت خود، تصمیم گیری می‌کند. در نهایت پس از گذشت ۳ دقیقه‌، که نهایت تلاش خود را بر پر کردن ۳۰ دایره کرده اید، به نتیجه بنگرید. دایره‌ها با چه اشکالی پر شده‌اند و چه میزان شباهت میان آن‌ها وجود دارد؟ این نتیجه تلاش ذهن شما برای خلاق بودن و تفکر خلاقانه است.

۵. از زباله‌ها و ضایعات، ابزاری کارآمد خلق کنید

این کار چیز غریبی نیست، پیش‌تر نیز در اخبار و شبکه‌های اجتماعی افراد خلاقی را دیده‌ایم که از زباله‌ها و دورریختی‌ها، ابزار و وسایل کاربردی یا حتی تزئینی خلق کرده‌اند. این یکی از روش‌های تقویت خلاقیت است و می‌تواند با تکرار به یک ورزش ذهنی تبدیل شود. به سراغ دورریختی‌های خود رفته و از آن‌ها وسایلی دیگر بسازید. مهم نیست که چقدر این ساختن شما، ناشیانه باشد؛ چیزی که در این میان اهمیت دارد، خلق چیزی نو از کهنه‌ها و دورریختنی‌ها است.

۶. برای تقویت تفکر خلاق به سراغ استفاده‌های جایگزین بروید

این تست و تمرین برای نخستین بار در سال ۱۹۶۷ میلادی توسط جی پی. گلیفورد انجام پذیرفت. گلیفورد این تست را تهیه کرد و در آن به شرکت کنندگان دو دقیقه فرصت داد تا در مورد استفاده‌های ممکن از یک شیء مشترک، فکر کرده و نتایج را بازگو کنند. به این صورت شرکت کنندگان فرصت دارند که ذهن خود را به بازی گرفته و از زوایای پیدا و پنهان آن، کاربردهای متفاوت یک شیء را به دست بیاورند.

۷. یک کتاب جدید بخوانید

آیا همیشه یک سبک کتاب را دنبال می‌کنید؟ وقت آن رسیده که به سراغ یک سبک جدید رفته و در ژانری متفاوت به مطالعه بپردازید. به طور مثال یک رمان علمی تخیلی بخوانید و ذهن خود را برای ورود به زمینه فکری متفاوتی آماده کنید. این به گسترش دایره واژگان شما نیز کمک کرده و پرده‌های ذهنی را کنار می‌زند.

۸. به خیالپردازی ادامه دهید

بیشتر ما فکر می‌کنیم که با ورود به دنیای بزرگسالی، باید دنیای خیالی را کنار بگذاریم؛ اما برای جوان و خلاق نگاه داشتن ذهن خود، باید به رویاپردازی ادامه دهید. حتی این رویاپردازی را در طول روز ادامه دهید و آن را تنها به شب‌ها مختص نکنید. مطالعات تائید می‌کنند که رویاپردازی در طول روز، به روند تفکر خلاق کمک کرده و آن را بهبود می‌بخشد.

۹. عادات تغذیه خود را تغییر دهید

باور کنید یا نه، اما آن چه که می‌خورید، می‌تواند بر خلاقیت شما تاثیر بگذارد. تحقیقات زیادی بر این ادعا صورت گرفته و ثابت شده است که شکل تغذیه بر توانایی‌های شناختی فرد تاثیر خواهد گذاشت. بنابراین برای تمرین دادن ذهن خود و باز کردن دریچه خلاقیت، باید الگوی تغذیه را تغییر دهید.

۱۰. ورزش کنید

تمرینات ورزشی جسمی، در رابطه مستقیم با تمرینات روحی هستند. با ورزش کردن، ذهن خود را سلامت و بیدار ساخته و خلاقیت را در آن به جریان می‌اندازید. کریستوفر برگلند روانشناس توضیح می‌دهد: “ورزش به ذهن آگاه شما اجازه می‌دهد تا به ایده‌های تازه‌ای که در ناخودآگاه دفن شده‌اند، دسترسی پیدا کنید. بنابراین اگر ذهنتان خسته و خاموش است، روی تردمیل رفته و کمی پیاده روی نمایید.”

۱۱. در زمان خستگی، به کار کردن مشغول شوید!

یک مطالعه صورت گرفته در دانشگاه ایالتی میشیگان نشان می‌دهد که احتمالا بهترین زمان برای تفکر خلاقانه، زمانی است که خسته و بی‌حوصله به نظر می‌رسید. زمان بهینه برای انجام کارهای خلاقانه، برخلاف عقیده عموم؛ درست همان زمانی است که احساس می‌کنید باید استراحت کرده و از کار خسته هستید. در این زمان ذهن چاره‌ای جز بروز خلاقیت خود نخواهد داشت.

۱۲. نقاط را به هم وصل کنید

استیو جابز یک بار گفت؛ خلاقیت تنها چیزها را به هم وصل می‌کند! به واقع نیز همین طور است، شما باید نقاط دانش و آگاهی و شهود خود را به هم وصل کنید. در این صورت به نظر می‌رسد که کار خاصی انجام نداده‌اید؛ اما در واقع ایحاد ارتباط و وصل نقاط دانش و آگاهی، همان کلیدی بوده که برای روشن کردن چراغ خلاقیت زده‌اید. به این شکل می‌توانید از داده‌های مجزا، به کلیت متفاوت و کارآمدتری دست یابید.

۱۳. برای تقویت تفکر خلاق باید بیشتر سفر کنید

سفر می‌تواند یکی از الهام بخش‌ترین تجربه‌های زندگی باشد. در واقع کشف فرهنگ‌های جدید و سبک زندگی مردم در سایر شهرها و سرزمین‌ها، می‌تواند ایده‌های جدیدی را در ذهن برانگیزاند و به نوبه خود خلاقیت شما را حتی بدون آن که بدانید، افزایش دهد. بنابراین شک نکرده و برای پرورش خلاقیت ذهن خود، بیشتر سفر کنید.

۱۴. میز خود را نامرتب نگه دارید

عجیب است که چنین چیزی را توصیه می‌کنیم، اما یک مطالعه منتشر شده در علوم روانشناسی نشان می‌دهد که یک میز کار نامرتب و نامنظم، می‌تواند تفکر خلاق را بهبود بخشیده و به خلق ایده‌های جدید منجر شود. با این حساب از این پس بهانه‌ای جدی برای نامنظم نگاه داشتن میز کار خود خواهید داشت!

۱۵. با سایرین طوفان فکر راه بیندازید

حتی مخترعان بزرگ نیز همیشه به افرادی در اطراف خود نیاز دارند که با آن‌ها به همفکری بپردازند. مثلا به مارک زاکربرگ یا ریچارد برانسون نگاه کنید. آن‌ها فقط بهترین‌ها را استخدام کرده و از این افراد برای رشد خلاقیت خود، کمک می‌گیرند. در حقیقت تجمیع ذهن‌های این افراد، بهترین راه برای داشتن بالاترین بهره‌وری از خلاقیت است.
برای افزایش خلاقیت ذهن خود، ساعاتی را با همکاران در محلی جمع شده و یک جلسه طوفان مغزی داشته باشید.

 

خط پایان

شما از چه روش‌هایی برای تقویت تفکر خلاق ذهن خود بهره‌مند می‌شوید؟ چگونه به قوای ذهنی خود کمک می‌کنید تا ایده‌های نوآورانه‌تری بروز داده و خلق کند؟ از تجربیات قبلی و راهکارهای جدید خود در این زمینه در بخش نظریات انگیزه، به اشتراک بگذارید.