اختلال شخصیت مرزی (BPD) و اختلال دوقطبی در بسیاری از مواقع به دلیل شبهات‌های زیاد، اشتباه گرفته می‌شوند. به طور مثال علائمی مانند واکنش‌های شدید احساسی، افسردگی و رفتار شدیداً تحریک‌پذیر، در هر دو اختلال مشترک هستند. با وجود مشابه بودن اکثر علائم، اما این اختلالات روانشناختی، دو نوع بیماری متفاوت با علائم و روش‌های درمان مختلف هستند. در این مقاله ما در مورد تفاوت‌های اولیه بین BPD و اختلال دوقطبی، از جمله علائم هر کدام و متداول‌ترین روش‌های درمان بحث می‌کنیم.
تفاوت اختلال شخصیت مرزی و اختلال دوقطبی
BPD یک نوع اختلال شخصیت است که باعث میشود افراد نسبت به مردم عادی احساسات، طرز تفکر و نحوه برقراری ارتباط متفاوتی داشته باشند. اختلال دوقطبی یک نوع اختلال در خلق‌وخو است. در واقع این بیماری منجر به تغییرات شدید خلق‌وخو میشود. افراد مبتلا به BPD، یک چرخه مداوم تغییر در ذ‌هنیت‌های خود، خلق‌وخو و رفتارها را تجربه می کنند.
تست شخصیت شناسی | دوست داری بدونی جنبه تاریک شخصیتت چی میگه؟!
روانشناسی شخصیت: راز هایی که باعث میشود یک مرد دلتنگ شود!
تست شخصیت شناسی: مانع شما در مسیر هدفتان به موفقیت چیست؟
روانشناسی شخصیت | زوج مورد علاقه شما کدام است؟ انتخاب شما حقایق جالبی را برملا خواهد کرد!این تغییرات باعث ایجاد مشکلاتی در زندگی، روابط فردی و همچنین نحوه برقراری ارتباط با دیگران می‌شوند. در حالی که اختلال دوقطبی بر خلق و خوی فرد، انرژی، افکار، سطح فعالیت و نحوه عملکرد او تأثیر می‌گذارد. این علائم ممکن است تا چندین ماه ادامه یابند. اختلال دوقطبی نسبت به اختلال شخصیت مرزی رایج‌تر است.
علائم BPD
افراد مبتلا به BPD بی‌ثباتی در احساسات، رفتار و ذهنیت‌شان نسبت به خود را تجربه می‌کنند. این علائم می‌تواند منجر به اقداماتی کنترل نشده و مشکلاتی در روابط فرد شود. علائم BPD عبارتند از:
- عدم اطمینان در مورد نقش خود در جهان
- تغییر در تفکرات و ارزش‌ها
- تمایل به دیدن همه چیز به صورت سفید یا سیاه. یعنی تصور اینکه همه چیز بسیار خوب یا بسیار بد است.
- تغییر نظر سریع در مورد دیگران، به طور مثال فردی را که تا کنون دوست می‌دانستند، در یک تغییر نظر آنی، او را دشمن خود تصور می‌کنند.
- داشتن روابطی ناپایدار و پر از تنش با خانواده و دوستان. چنین بیمارانی احساساتی ناپایدار دارند. لحظه‌ای عاشق و صمیمی و لحظه‌ای پر از خشم و نفرت هستند.
- داشتن احساسی ناپایدار و نفرت‌انگیز نسبت به خود.
- بیماران اختلال شخصیت مرزی همواره از ترک شدن می‌ترسند. این ترس تا جایی پیش می‌رود که برای جلوگیری از ترک شدن، ترجیح می‌دهند خودشان رابطه را تمام کنند. در نتیجه از کسی که احتمال می‌دهند رهایشان کند، جدا می‌شوند.
- اقدام به خودزنی، مانند صدمه زدن به خود با چاقو، خودسوزی یا مصرف دارو برای خودکشی.
- برای این افراد اعتماد کردن به دیگران بسیار دشوار است.
- داشتن احساس گسستگی مانند احساس غیرواقعی بودن، احساس جدا شدن از یک بدن و دیدن خود از بیرون
- فکر کردن مداوم به خودکشی
- رفتارهای کنترل‌نشده و بی‌پروا، مانند روابط جنسی ناامن، سوءمصرف مواد مخدر، رانندگی پرخطر و ولخرجی‌های شدید
- افسردگی، خشم و اضطراب شدید
- احساس پوچی مزمن
- ترس از تنها شدن
این علائم در همه مبتلایان به اختلال شخصیت مرزی دیده نمی‌شود. برخی افراد ممکن است فقط چند نشانه کوچک داشته باشند، در حالی که برخی دیگر با علائمی شدید درگیر باشند. حوادث استرس‌زا یا ضربه‌های عاطفی می‌تواند برخی از علائم BPD را به وجود آورد.
علائم اختلال دوقطبی
افراد مبتلا به اختلال دوقطبی معمولاً تغییرات شدید در خلق‌وخو را تجربه می‌کنند. در بسیاری از موارد، خلق‌وخوی این افراد بین حالت شیدایی و افسردگی در حال نوسان است.
برخی از شایع ترین علائم شیدایی عبارتند از:
- سرخوشی بیش از حد
- کاهش نیاز به خواب
- حس اعتماد به نفس و خوشبینی بیش از حد
- سرعت حرف زدن یا حتی فکر کردن بسیار بالا
- رفتار بی‌پروا و غیر قابل پیش‌بینی
- ایده‌های بزرگ
- خودمهم‌پنداری بیش از اندازه
- تحریک‌پذیری و زود عصبانی شدن
- قضاوت ضعیف
- توهمات بعضاً شدید
علائم افسردگی ناشی از اختلال دوقطبی عبارتند از:
- خستگی همیشگی
- احساس بی‌ارزشی و گناه
- ناتوانی در تمرکز یا تصمیم‌گیری
- احساس درد بی‌دلیل
- دوره‌های طولانی غم و اندوه
- گریه‌های شدید بی‌دلیل
- تغییرات قابل توجه در الگوهای خواب و میل به غذا
- تحریک‌پذیری، خشم و نفرت
- بی‌تفاوتی و بدبینی
- اضطراب یا نگرانی مفرط
- لذت نبردن از چیزی، حتی از چیزهایی که قبلاً به آنها علاقه‌مند بوده است
- انزوای اجتماعی
- فکر کردن به خودکشی و مرگ
بخش افسردگی اختلال دوقطبی، همه افراد مبتلا را درگیر نمی‌کند. در مواقعی، مشاهده علائم شیدایی به تنهایی برای تشخیص این اختلال کافی است. علائم شیدایی حداقل ۷ روز به طول می‌انجامد. گاهی اوقات این علائم می‌تواند بسیار شدید باشد که در این صورت بیمار نیاز به بستری شدن دارد. علائم افسردگی اغلب به مدت دو هفته به طول می‌انجامند. اختلال دوقطبی در برخی از افراد به صورت دوره‌ای و بسیار سریع تغییر می‌کند. به طوری که در طی یک سال چهار یا چندین بار علائم شیدایی و افسردگی را تجربه خواهند کرد.
نحوه تشخیص
برای تشخیص اختلال شخصیت مرزی و اختلال دوقطبی، متخصص از بیمار سؤالاتی در مورد علائم بیماری، شدت و مدت زمان آنها می‌پرسد. همچنین سؤالاتی در رابطه با سابقه خانوادگی آنها در رابطه با ابتلا به این اختلال را مطرح می‌کند. ممکن است همه این سؤالات به صورت یک پرسشنامه در اختیار بیمار قرار گیرد.
اگر فردی حداقل یکی از نشانه‌های شیدایی را داشته باشد، و به مدت حداقل ۷ روز با آن درگیر باشد، اغلب پزشکان برای این فرد تشخیص اختلال دوقطبی را می‌دهند.
از آنجا که تشخیص BPD از اختلال دوقطبی، تا حدودی چالش‌برانگیز است. پزشک برای تشخیص این دو بیماری از یکدیگر باید روی نشانه‌های خاصی تمرکز کند. نشانه‌هایی مانند:
- خواب: افراد مبتلا به اختلال دوقطبی خواب بسیار آشفته‌ای در دوران افسردگی یا شیدایی تجربه می‌کنند. اما بیماران BPD خوابی منظم دارند.
- زمان دوره‌های تغییر خلق‌وخو: تغییرات خلق‌وخو در اختلال دوقطبی معمولاً هفته‌ها تا ماه‌ها به طول می‌انجامد. البته برخی از بیماران اختلال دوقطبی که چرخه سریع این تغییرات را تجربه می‌کنند، موارد استثنا هستند. بیماران اختلال شخصیت مرزی نیز چرخه سریع در تغییرات خلق‌وخو را تجربه می‌کنند، اما علائم و تغییرات آنها چند ساعت تا چند روز بیشتر طول نمی‌کشد.
- خودزنی: براساس تحقیقات حدود ۷۵ درصد بیماران BPD به خود آسیب می‌زنند. این کار برای تعدیل احساسات ناپایدار و غیرقابل کنترل‌شان است. هرچند که خودزنی در مبتلایان به اختلال دوقطبی کمتر دیده میشود، اما آنها میزان آمار تلاش به خودکشی بیشتری دارند.
- روابط ناپایدار: افراد مبتلا به BPD روابطی تنش‌زا و مملو از تضاد و تعارض دارند، اما مبتلایان به اختلال دوقطبی به علت شدت علائم، نمی‌توانند روابط خود را حفظ کنند.
- شیدایی: بیماران اختلال دوقطبی در دوره شیدایی بسیار بی‌پروا عمل می‌کنند. مبتلایان به اختلال شخصیت مرزی نیز تمایل به چینن رفتاری دارند. اما این موضوع ارتباطی به علائم شیدایی ندارد.
- سابقه خانوادگی: در حالت کلی، بیماری‌هایی مانند اختلال دوقطبی و افسردگی تأثیرپذیری بسیاری از سوابق خانوادگی دارند. هرچند که محققان هنوز ژن خاصی برای ارتباط بین این‌ها کشف نکرده‌اند. در رابطه با بیمارن BPD نیز، ارتباط نزدیک خانوادگی می‌تواند ریسک ابتلا را افزایش دهد.
- آسیب‌های کودکی و نوجوانی: علت بیماری BPD هنوز نامشخص است. اما اکثر این بیماران، در کودکی یا نوجوانی خود آسیب‌های جدی متحمل شده‌اند. به عنوان نمونه‌هایی از این آسیب‌ها، می‌توان به سوءاستفاده، تحقیر، رها شدن، مشکلات و فلاکت شدید، زندگی خانوادگی ناپایدار و طلاق والدین و تجربه کشمکش‌ها و دعواهای شدید، اشاره کرد.
دیگران چه می‌خوانند؟
روش‌های درمان
یافتن یک روش مناسب برای درمان اختلال شخصیت مرزی و اختلال دوقطبی، به زمانی نسبتا طولانی نیاز دارد. برای درمان BPD تا به حال دارویی کشف نشده است، با این حال برخی از داروها می‌توانند علائمی مانند افسردگی و اضطراب را در صورت وجود درمان کنند.
درمان BPD
روان‌درمانی روشی بسیار متدوال برای درمان BPD است. روش‌هایی مانند گفتاردرمانی یا درمان گروهی، روش‌های مناسبی گزارش شده‌اند. روان‌درمانی به بیماران کمک می‌کند که بتوانند بهتر با دیگران ارتباط برقرار کنند و راحت‌تر احساسات و باورهای خود را به زبان بیاورند.
برخی از نمونه‌های روان‌درمانی برای درمان BPD عبارتند از:
- درمان رفتاردیالیتیکی: این روش درمانی مختص مبتلایان به BPD است. درمان رفتاردیالیتیکی شامل ایده‌هایی برای پذیرش و توجه به احساسات و همچنین آگاهی از محیط اطراف و توجه به آنها است. به علاوه، می‌تواند به بیماران یاد دهد که چگونه روابط خود را بهبود بخشند، احساسات‌شان را کنترل کنند و دلایل آسیب زدن به خود را از بین ببرند.
- درمان رفتارشناختی: این نوع روش درمانی به افراد کمک می‌کند تا در برخی باورهای اصلی و رفتارهایی که ادراک آنها از جهان را شکل می‌دهند، تغییراتی را به وجود آورند. درمان رفتار شناختی به بیماران اختلال شخصیت مرزی یاد می‌دهد که چگونه با دیگران ارتباط برقرار کنند، علائم افسردگی را از خود دور کنند و اضطراب و دلایل آسیب زدن به خود را از بین ببرند.
درمان اختلال دوقطبی
پزشکان معمولاً ترکیبی از روش‌های درمان دارویی، روان‌درمانی و تغییر سبک زندگی را برای درمان اختلال دوقطبی در پیش می‌گیرند. برخی از روش‌های درمانی عبارتند از:
- درمان دارویی: داروهایی که با عنوان تثبیت‌کننده خلق‌وخو شناخته می‌شوند، می‌توانند تغییرات خلق‌وخوی بیمار را کنترل کنند. برخی دیگر از داروها شامل داروهای ضدتشنج و ضدروان‌پریشی نیز می‌توانند موثر باشند.
- روان‌درمانی: بسیاری از روش‌های درمانی مانند درمان رفتارشناختی، برای درمان بیماران اختلال دوقطبی مفید است. این روش‌ها به بیمار آموزش می‌دهند که چگونه می‌تواند تنش‌های حاصل از بیماری‌اش را مدیریت کند. همچنین روان‌درمانی می‌تواند سایر مشکلات روانشاختی که در اثر این بیماری پیش آمده‌اند را درمان کند، برای مثال مشکلاتی مانند اضطراب، اختلال استرس پس از سانحه و سوءمصرف مواد مخدر، با روش‌های روان‌درمانی قابل درمان هستند.
- مدیریت خود: مبتلایان به اختلال دوقطبی می‌توانند با آموختن روش‌های خودمدیریتی، به موقع علائم شیدایی و افسردگی بیماری خود را کنترل کنند. بیمار می‌تواند در این مواقع با پزشک خود تماس بگیرد تا او با توجه به علائمی که فرد مبتلا دارد، روش‌های درمانی یا داروهای تجویز شده را تغییر دهد. این روش برای پیشگیری از تشدید علائم بیماری و احتمال نیاز به بستری شدن، بسیار مناسب است.
- تغییر سبک زندگی: ورزش، مدیتیشن، یوگا و سایر روش‌های کاهش استرس، می‌تواند سلامت و آرامش ذهنی را برای این بیماران به ارمغان بیاورند. در نتیجه می‌توانند با علائم بیماری مقابله کرده و آنها را از بین ببرند.
نتیجه‌گیری
بیماری اختلال شخصیت مرزی و اختلال دوقطبی تفاوت‌های اساسی با یکدیگر دارند. BPD یک اختلال شخصیتی و اختلال دوقطبی یک اختلال روانی است. اما تشخیص علائم آنها از یکدیگر تا حدودی دشوار است. بنابراین اگر شما یا اطرافیان‌تان، مبتلا به این بیماری‌ها هستید، از روش‌های درمانی خودسرانه پرهیز کنید و در اسرع وقت به پزشک مراجعه نمایید. در نهایت، اگر تجربه‌ای در این رابطه دارید، لطفاً با همراهان انگیزه به اشتراک بگذارید.