رشته مکانیک موضوعات مختلفی مانند علوم ریاضی، فیزیک، تحلیل سازه‌ها، الکتریسیته، دانش مواد، سینماتیک، دینامیک، ترمودینامیک و … را شامل می‌شود. به علاوه، مفاهیمی همچون محاسبات فنی، آزمایش تمامی ماشین‌آلات، تأسیسات موجود در دنیا نقشه‌ها، مدل‌سازی، شبیه‌سازی، تولید، تدوین روش ساخت، طراحی و تهیه آن‌ها همگی بر اساس توانایی‌ها و مهارت‌های مهندسان مکانیک انجام می‌شوند. به بیان دیگر، مهندسی مکانیک به طراحی و تحلیل سیستم‌های دارای حرکت، نیرو و انرژی اختصاص دارد. در واقع، دانشجویان رشته مهندسی مکانیک در تلاش برای دستیابی به طرحی نو در زمینه فن‌‌شناسی و صنعت در راستای بهبود زندگی انسان‌ها هستند. در این مطلب به بررسی بازار کار رشته مکانیک و مسائل مرتبط با آن می‌پردازیم.
بازار کار رشته مکانیک
دانشجویان رشته مکانیک پس از فراغت از تحصیل و در صورت برخورداری از مهارت‌های لازم هیچ مشکلی در اشتغال و بازار کار نخواهند داشت؛ چرا که برنامه‌های توسعه سخت‌افزاری، مهندسی، گرایش به سمت تولید داخلی، فراهم کردن بستری برای به‌کارگیری تکنولوژی‌های روز در تولید تجهیزات، روی آوردن به مهندسی تجهیزات در داخل کشور و … همگی جزء دلایلی هستند که منجر به بهبود بیش از پیش بازار کار رشته مکانیک شده‌اند. به طور کلی، زمینه‌های کاری رشته مکانیک عبارت هستند از:
- طراحی و ساخت تمامی ماشین‌آلات و قطعات آن‌ها، اعم از ماشین‌آلات تولیدی تمامی صنایع، لوازم خانگی و تجهیزات پزشک
- مهندسی، طراحی و ساخت دستگاه‌ها و تجهیزات مکانیکی مورد نیاز نیروگاه‌های فسیلی، اتمی، خورشیدی، بادی و آبی
- مهندسی، طراحی و تولید تجهیزات و سیستم‌های مورد نیاز جهت انتقال، تصفیه آب، سیستم‌های مکانیکی، کنترلی پالایشگاه‌ها و کارخانه‌های شیمیایی
- طراحی، تولید و تجهیز تأسیسات حرارتی، برودتی ساختمان‌ها، اماکن، بالابرها، آسانسورها و سایر سیستم‌های حمل و نقل
- مهندسی، طراحی، ساخت و تجهیز ماشین‌آلات تغلیظ و بازیافت مواد همچون دستگاه‌های مورد استفاده در کارخانه‌های تولید قند، کاغذسازی، سیمان، نساجی، نمک و کنسانتره
- طراحی و ساخت سیستم‌های تهویه مطبوع، گرمایش و سرمایش در ساختمان‌ها
- مهندسی، طراحی و ساخت وسایل و تجهیزات حمل و نقل زمینی، دریایی و هوایی
- ساخت تجهیزات دفاعی مانند تانک، راکت، پل‌های متحرک و …
- ساخت روبات‌ها، بازوهای مکانیکی و سیستم‌های تولید مورد استفاده در کارخانه‌ها
- فعالیت در بانک‌ها، شرکت‌های سرمایه‌گذاری، بیمه، شرکت‌های بازرسی و نظارت امور بین‌المللی تحت عنوان کارشناس و مشاور فنی
بازار کار رشته مکانیک برای خانم ها
همان‌طور که می‌دانید، رشته مهندسی مکانیک معمولاً با روحیات، علایق و سلایق آقایان تناسب بیشتری دارد. با این حال نمی‌توان به طور قطع گفت که خانم‌ها به هیچ وجه نمی‌توانند در زمینه‌های کاری مرتبط با این رشته مشغول به فعالیت شوند. به عبارت دیگر، فعالیت در حوزه‌های کارگاهی برای خانم‌ها که محیط کار آن‌ها معمولاً در حومه شهرهاست تا حدودی دشوار به نظر می‌رسد. با این حال فعالیت‌های دفتری در رابطه با طراحی‌های کاربردی و کارهایی مانند تحلیل شکست و فرسودگی دستگاه‌ها، بهبود عملکرد آن‌ها و … از بازار کار خوبی برای خانم‌ها برخوردار هستند.
گرایش‌های مختلف رشته مکانیک
رشته مکانیک در دانشگاه‌ها در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری ارائه می‌شود. هر یک از این مقاطع در رشته مکانیک گرایش‌های مختلفی را شامل می‌شوند. در ادامه به معرفی گرایش‌های مختلف رشته مکانیک در مقاطع مختلف تحصیلی می‌پردازیم.
۱. گرایش‌های مقطع کارشناسی رشته مکانیک
رشته مکانیک در مقطع کارشناسی در ۴ گرایش مختلف ارائه می‌شود. در ادامه هر یک از این گرایش‌ها را معرفی می‌کنیم.
| ردیف | گرایش‌های کارشناسی رشته مکانیک |
| ۱ | طراحی جامدات |
| ۲ | حرارت و سیالات |
| ۳ | ساخت و تولید |
| ۴ | مهندسی دریا |
۲. گرایش‌های مقطع کارشناسی ارشد رشته مکانیک
دانشجویان فارغ‌التحصیل مقطع کارشناسی در رشته مکانیک بسته به گرایش انتخابی خود در این مقطع می‌توانند برای در تحصیل در مقاطع بالاتر اقدام کنند. هر یک از گرایش‌های ارائه شده در مقطع کارشناسی ارشد رشته مکانیک به شرح زیر هستند:
| ردیف | گرایش‌های کارشناسی ارشد رشته مکانیک |
| ۱ | طراحی کاربردی |
| ۲ | تبدیل انرژی |
| ۳ | ساخت و تولید |
| ۴ | بیومکانیک |
| ۵ | سیستم محرکه خودرو |
| ۶ | سازه بدنه |
| ۷ | سیستم‌های تعلیق ترمز و فرمان |
| ۸ | مکاترونیک |
۳. گرایش‌های مقطع دکترای رشته مکانیک
دانشجویان در صورت تمایل به ادامه تحصیل در مقطع دکترای رشته مکانیک می‌توانند هر یک از گرایش‌های زیر را برای تحصیل انتخاب کنند:
| ردیف | گرایش‌های دکترای رشته مکانیک | رشته |
| ۱ | مکانیک جامدات | طراحی کاربردی |
| سازه و بدنه | ||
| ماشین‌های ریلی | ||
| ۲ | دینامیک، کنترل و ارتعاشات | طراحی کاربردی – دینامیک و ارتعاشات |
| طراحی سیستم‌های دینامیکی خودرو | ||
| ۳ | تبدیل انرژی | تبدیل انرژی |
| قوای محرکه | ||
| ۴ | ساخت و تولید | – |
رشته مکانیک در مقاطع مختلف شامل چه دروسی است؟
۱. لیست دروس مقطع کارشناسی رشته مکانیک
به طور کلی، دانشجویان در مقطع کارشناسی رشته مکانیک ۱۴۶ واحد درسی را می‌گذرانند. در ادامه لیست دروس اصلی، تخصصی و پایه ارائه‌شده در این گروه را آورده‌ایم.
|
لیست دروس کارشناسی رشته مکانیک |
|
| دروس پایه |
|
| دروس اصلی |
|
| دروس تخصصی |
|
یک درس از دروس:
|
|
یک درس از دروس:
|
|
۲. لیست دروس مقطع کارشناسی ارشد رشته مکانیک
دانشجویان در مقطع کارشناسی ارشد رشته مکانیک ۳۲ واحد درسی را مطالعه می‌کنند. دروس عمومی و تخصصی این گروه به تفکیک گرایش‌های مختلف به شرح زیر هستند:
| لیست دروس کارشناسی ارشد رشته مکانیک | ||
| گرایش طراحی کاربردی | ||
| دروس عمومی |
|
|
تخصصی مکانیک جامدات (حداقل ۳ درس از ۵ درس)
|
تخصصی دینامیک، کنترل و ارتعاشات (حداقل ۳ درس از ۵ درس)
|
|
تخصصی مکانیک مواد، سازه‌ها و کامپوزیت (حداقل ۳ درس از ۵ درس)
|
||
|
گرایش تبدیل انرژی |
||
| دروس عمومی |
|
|
تخصصی اجباری (۲ درس از ۳ درس زیر)
|
تخصصی انتخابی (۴ درس از دروس زیر)
|
|
| گرایش ساخت و تولید | ||
تخصصی فناوری‌های شکل‌دهی فلزات (ساخت و تولید ۲)
|
تخصصی فناوری‌های مکاترونیک (ساخت و تولید ۱)
|
|
تخصصی فناوری‌های ماشین‌کاری پیشرفته (ساخت و تولید ۳)
|
||
|
تخصصی اختیاری (۳ درس) |
||
تخصصی فناوری‌های شکل‌دهی فلزات (ساخت و تولید ۲)
|
تخصصی فناوری‌های مکاترونیک (ساخت و تولید ۱)
|
|
تخصصی فناوری‌های ماشین‌کاری پیشرفته (ساخت و تولید ۳)
|
||
|
گرایش مکاترونیک |
||
| دروس تخصصی | دروس اختیاری | |
|
|
|
|
پایان‌نامه |
||
۳. لیست دروس مقطع دکترای رشته مکانیک
دانشجویان مقطع دکترای رشته مکانیک در گرایش‌های مختلف، ۲۶ واحد درسی را خواهند داشت. در ادامه لیست دروس مربوطه را شرح می‌دهیم.
|
لیست دروس دکترای رشته مکانیک |
||
| دروس مشترک |
|
|
| گرایش تبدیل انرژی | دروس اصلی و تخصصی |
|
| گرایش طراحی جامدات | دروس اصلی و تخصصی |
|
|
رساله |
||
رشته مکانیک در چه دانشگاه هایی تدریس می شود؟
دانشجویان رشته مکانیک پس از فارغ‌التحصیلی از مقاطع تحصیلی مختلف امکان ادامه تحصیل در هر یک از دانشگاه‌های زیر را در سطح کشور خواهند داشت:
| دانشگاه علم و صنعت ایران – تهران | دانشگاه صنعتی شریف – تهران | دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی – تهران |
| دانشگاه امیر کبیر – تهران | دانشگاه شهید چمران اهواز | دانشگاه صنعتی شاهرود |
| دانشگاه فردوسی مشهد | دانشگاه رازی – کرمانشاه | دانشگاه صنعتی اصفهان |
| دانشگاه شهید باهنر کرمان | دانشگاه گیلان – رشت | دانشگاه مالک اشتر |
| دانشگاه هرمزگان | دانشگاه بندرعباس | دانشگاه مازندران |
| دانشگاه شهرکرد | دانشگاه ارومیه | دانشگاه همدان |
| دانشگاه بیرجند | دانشگاه تبریز | دانشگاه تهران |
| دانشگاه زنجان | دانشگاه سمنان | دانشگاه شیراز |
| دانشگاه کاشان | دانشگاه بابلسر | دانشگاه یاسوج |
| دانشگاه یزد | دانشگاه اراک | دانشگاه زابل |
| دانشگاه خلیج فارس – بوشهر | دانشگاه بین‌المللی امام خمینی – قزوین | دانشگاه سیستان و بلوچستان – زاهدان |
جمع‌بندی
در این مقاله بازار کار رشته مکانیک، گرایش‌ها و لیست دروس این رشته را مورد بررسی قرار دادیم. به طور کلی، می‌توان گفت که با وجود پیشرفت‌های صنعتی چند سال اخیر کشور، رشته مهندسی مکانیک بیش از هر زمان دیگری در گردش چرخ صنعتی کشور نقش خواهد داشت. در همین راستا، مهندسان مکانیک نیز فرصت‌های شغلی بیشتری داشته و بالطبع به درآمد خوبی هم خواهند رسید.
به طور معمول، حقوق مهندسین مکانیک در بخش‌های خصوصی بسیار متغیر است. به عبارت دیگر، هر شرکتی با توجه به اهداف و نوع پروژه‌های تعریف‌شده در آن دستمزد متفاوتی را برای کارکنانش در نظر می‌گیرد. البته دستمزد دریافتی کارکنان نیز ارتباط مستقیمی با سابقه کار، میزان تحصیلات و توانایی آنان دارد.
آمارها نشان می‌دهند که یک مهندس مکانیک فعال در حوزه‌های مختلف در جایگاه کارشناس به طور میانگین بین ۲ تا ۸ میلیون تومان در ماه حقوق دریافت می‌کند. به علاوه، اگر این افراد کارآفرین بوده و پروژه‌های مستقل خود را در حوزه تخصصی‌شان راه‌اندازی کنند، شرایط متفاوت خواهد بود. به بیان دیگر، مهندسان مکانیک فعال در حوزه کارآفرینی بسته به میزان فعالیت، تخصص، مهارت، تلاش و پشتکار خود درآمدهای متفاوتی خواهند داشت.
در پایان، برای آشنایی با بازار کار سایر رشته‌ها می‌توانید به مقالاتی مانند بازار کار رشته عمران، بهداشت عمومی، رشته عکاسی و سایر مقالات ارائه‌شده در این زمینه مراجعه کنید.