رشته بهداشت عمومی، یکی از رشته‌های پیراپزشکی وزارت بهداشت است و دانشجویان این رشته، برای رسیدگی و ارتقا سلامت افراد جامعه آموزش می‌بینند. به عبارت دیگر، افراد علاقه‌مند در این رشته می‌آموزند تا از بروز هر گونه بیماری و اتفاقی که سلامت و بهداشت جامعه را به خطر می‌اندازد، پیشگیری کنند. باززرا کار رشته بهداشت عمومی نسبت به سایر رشته‌های پیراپزشکی، وضعیت مناسب‌تری دارد.
در این مقاله قصد داریم تا جنبه‌های مختلف رشته بهداشت عمومی همچون بررسی بازار کار رشته بهداشت عمومی، گرایش‌های مقاطع تحصیلی مختلف، لیست دروس این رشته و همچنین معرفی دانشگاه‌های پذیرنده دانشجو در این رشته را مورد بررسی قرار دهیم.
بازار کار رشته بهداشت عمومی
فارغ‌التحصیلان این رشته، با توجه به مهارت‌ها و تجاربی که در حین تحصیل کسب کرده‌اند، امکان فعالیت در حوزه‌های مختلفی را خواهند داشت. در ادامه با چند مورد ازحوزه‌های کاری مهم فارغ‌التحصیلان این رشته آشنا می‌شویم که عبارت هستند از حوزه‌های اجرایی، حوزه‌های پژوهشی، آموزشی و مراقبتی.
۱. حوزه‌های اجرایی
در این زمینه نیز فارغ‌التحصیلان می‌توانند در مراکز بهداشتی و درمانی شهری و روستایی و همچنین پایگاه‌های سلامت شهری فعالیت کنند. به علاوه، این افراد می‌توانند کارهایی مانند نظارت بر تکمیل پرونده‌های خانوارهای تحت پوشش را عهده‌دار شوند، خدمات تنظیم خانوارهای تحت پوشش مراکز بهداشتی و درمانی و پایگاه‌های سلامت را ارائه دهند و همچنین در برنامه‌های بهداشت مدارس به منظور افزایش اطلاعات دانش آموزان در زمینه‌های مختلف بهداشتی از جمله پیشگیری از بیماری‌ها حضور داشته باشند.
۲. حوزه‌های پژوهشی
دانش‌آموختگان رشته بهداشت عمومی در صورت تمایل می‌توانند وارد فعالیت‌های پژوهشی شده و به انجام امور زیر مشغول شوند.
- جمع‌آوری و دسته‌بندی اطلاعات مربوط به سلامت
- آموزش پرسشگران بخش سلامت
- تدوین طرح‌های پژوهشی
- همکاری در مصاحبه‌های پژوهشی در زمینه‌هایی مانند بهداشت، سلامت و …
۳. حوزه‌های آموزشی
کسانی که وارد این حوزه می‌شوند، به فعالیت‌هایی مانند ارائه مشاوره‌های قبل از ازدواج به زوج‌های جوان مشغول هستند. از دیگر فعالیت‌های دیگر این گروه می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- مشاوره و آموزش مادران جوان و بی‌تجربه جهت مراقبت و نگهداری از کودکان
- آموزش به کاردان‌ها و بهورزهایی که می‌خواهند در مراکز بهداشتی مشغول به کار شوند
۴. حوزه‌های مراقبتی
در این حوزه از بهداشت عمومی، مراقبت‌های پیش و پس از زایمان مادران و مراقبت از سلامت کودکان به دانشجویان آموزش داده می‌شود. به عبارتی، فعالان این عرصه وظایفی نظیر موارد یاد شده را به انجام می‌رسانند. به طور کلی، یکی از فعالیت‌های اصلی کارکنان حوزه مراقبت بهداشت عمومی شرکت در برنامه‌های مصوب وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در سطح جامعه است.
گرایش‌های مختلف رشته بهداشت عمومی
دانشجویان رشته تحصیلی بهداشت عمومی امکان تحصیل در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد را دارند. در مقاطع تحصیلات تکمیلی دانشجویان این رشته امکان حضور در گرایش‌های مختلفی را خواهند داشت که در ادامه به بررسی این گرایش‌ها می‌پردازیم.
۱. گرایش‌های مقطع کارشناسی رشته بهداشت عمومی
رشته بهداشت عمومی در مقطع کارشناسی فقط یک گرایش دارد. دانشجویان در طول دوره کارشناسی، دانش و مهارت‌هایی می‌آموزند تا از آن‌ها برای حفظ کیفیت سلامت جامعه و توسعه راهکارهای سلامت در میان مردم بهره بگیرند؛ اما می‌توان گفت که هدف نهایی این رشته در مقطع کارشناسی، آموزش و تربیت نیروهای انسانی است که نسبت به مفاهیم، مبانی و راهکارهای تامین و حفظ سلامت افراد آگاه باشند؛ به علاوه، این افراد بتوانند روش‌های ارتقای کیفیت سلامت فردی و جامعه را به دیگران ارائه دهند.
۲. گرایش‌های مقطع کارشناسی ارشد رشته بهداشت عمومی
فارغ‌التحصیلان رشته بهداشت عمومی از مقطع کارشناسی می‌توانند تا مدارج بالاتر ادامه تحصیل دهند. رشته‌های تحصیلی ارائه‌شده برای این افراد در مقطع کارشناسی ارشد به شرح زیر هستند:
|
گرایش‌های کارشناسی ارشد بهداشت عمومی |
|
| ردیف | گرایش |
| ۱ | آموزش بهداشت |
| ۲ | آمار زیستی |
| ۳ | اپیدمیولوژی |
| ۴ | اقتصاد بهداشت |
| ۵ | اکولوژی انسانی |
| ۶ | انفورماتیک پزشکی |
| ۷ | ارزیابی فناوری سلامت (HTA) |
| ۸ | بهداشت و ایمنی مواد غذایی |
| ۹ | تاریخ علوم پزشکی |
| ۱۰ | حشره‌شناسی پزشکی و مبارزه با ناقلین |
| ۱۱ | رفاه اجتماعی |
| ۱۲ | زیست فن‌آوری پزشکی |
| ۱۳ | سم‌شناسی |
| ۱۴ | سلامت سالمندی |
| ۱۵ | علوم تغذیه |
| ۱۶ | علوم تغذیه در بحران و حوادث غیرمترقبه |
| ۱۷ | علوم بهداشتی در تغذیه |
| ۱۸ | فیزیولوژی |
| ۱۹ | کتابداری و اطلاع‌رسانی پزشکی |
| ۲۰ | فناوری اطلاعات سلامت |
| ۲۱ | مدیریت خدمات بهداشتی درمانی |
| ۲۲ | مهندسی بهداشت محیط |
| ۲۳ | مدیریت توان‌بخشی |
| ۲۴ | نانوتکنولوژی پزشکی |
دروس رشته بهداشت عمومی در مقاطع مختلف
۱. لیست دروس مقطع کارشناسی رشته بهداشت عمومی
دانشجویان مقطع کارشناسی رشته بهداشت عمومی به طور کلی ۱۳۶ واحد درسی را می‌گذرانند. در ادامه لیست دروس مورد مطالعه را آورده‌ایم:
|
لیست دروس کارشناسی رشته بهداشت عمومی |
|
| دروس عمومی |
|
|
دروس پایه |
|
|
دروس تخصصی |
|
۲. لیست دروس مقطع کارشناسی ارشد رشته بهداشت عمومی
دانشجویان در این مقطع ۳۲ واحد درسی را می‌گذرانند که دروس اصلی، تخصصی و اختیاری این گروه به تفکیک گرایش‌های مختلف رشته عبارت هستند از:
|
لیست دروس کارشناسی ارشد رشته بهداشت عمومی |
||
| گرایش اقتصاد بهداشت | دروس تخصصی |
|
| دروس اختیاری |
|
|
| گرایش اپیدمیولوژی | دروس تخصصی |
|
| دروس اختیاری |
|
|
| گرایش انفورماتیک پزشکی | دروس تخصصی |
|
| دروس اختیاری |
|
|
| گرایش مهندسی بهداشت محیط | دروس تخصصی |
|
| دروس اختیاری |
|
|
| گرایش آموزش بهداشت | دروس تخصصی |
|
| دروس اختیاری |
|
|
|
پایان‌نامه |
||
دانشگاه‌های ارائه دهنده رشته بهداشت عمومی
از جمله مطرح‌ترین دانشگاه‌هایی که در مقاطع مختلف در رشته بهداشت عمومی دانشجو می‌پذیرند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
| دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی – تهران | دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز | دانشگاه علوم پزشکی تربت حیدریه |
| دانشگاه علوم پزشکی مازندران – ساری | دانشگاه علوم پزشکی اصفهان | دانشگاه علوم پزشکی قم |
| دانشگاه علوم پزشکی همدان | دانشگاه علوم پزشکی البرز – کرج | دانشگاه علوم پزشکی شیراز |
| دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه | دانشگاه علوم پزشکی همدان (محل تحصیل اسدآباد) | دانشگاه علوم پزشکی بابل (محل تحصیل رامسر) |
| دانشگاه علوم پزشکی قزوین | دانشگاه علوم پزشکی تبریز | دانشگاه علوم پزشکی گیلان – رشت |
| دانشگاه علوم پزشکی شاهرود | دانشگاه علوم پزشکی ارومیه | دانشگاه علوم پزشکی یاسوج |
| دانشگاه علوم پزشکی کاشان | دانشگاه علوم پزشکی یزد | دانشکده علوم پزشکی نیشابور |
| دانشگاه علوم پزشکی بیرجند | دانشگاه علوم پزشکی کردستان – سنندج | دانشکده علوم پزشکی مراغه |
| دانشگاه علوم پزشکی اردبیل | دانشگاه علوم پزشکی جهرم | دانشگاه علوم پزشکی کرمان |
| دانشکده علوم پزشکی اسفراین | دانشگاه علوم پزشکی گلستان – گرگان | دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی – بجنورد |
| دانشکده علوم پزشکی شوشتر | دانشگاه علوم پزشکی جیرفت | دانشکده علوم پزشکی سراب |
| دانشگاه علوم پزشکی سبزوار | دانشگاه علوم پزشکی زنجان | دانشکده علوم پزشکی سیرجان |
| دانشکده علوم پزشکی خوی | دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی – تهران (محل تحصیل ورامین) | دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان |
| دانشگاه علوم پزشکی گناباد | دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد | دانشگاه علوم پزشکی ایلام |
| دانشگاه علوم پزشکی اراک | دانشگاه علوم پزشکی لرستان – خرم آباد | دانشگاه علوم پزشکی بم |
| دانشگاه علوم پزشکی زاهدان | دانشکده علوم پزشکی خلخال | دانشگاه علوم پزشکی سمنان (محل تحصیل دامغان) |
| دانشگاه علوم پزشکی شیراز (محل تحصیل ممسنی) | دانشگاه علوم پزشکی بوشهر | دانشکده علوم پزشکی ساوه |
| دانشگاه علوم پزشکی فسا | دانشکده علوم پزشکی آبادان
|
دانشگاه علوم پزشکی مازندران – ساری – پردیس خودگردان |
جمع‌بندی
در این مقاله به بررسی بازار کار رشته بهداشت عمومی، گرایش، اهداف و لیست دروس این رشته پرداختیم. به طور کلی، برای فارغ‌التحصیلان حرفه‌ای بهداشت عمومی در هر سمت و هر رده سازمانی حداقل، حداکثر و متوسط درآمد ماهیانه به طور میانگین معادل ۱ میلیون تومان، حداکثر درآمد ۴ میلیون تومان و متوسط درآمد ماهیانه ۲/۵ میلیون تومان تخمین زده شده است. به علاوه، باید توجه داشته باشید که داوطلبانی که قصد دارند تا در رشته بهداشت عمومی تحصیل کنند، باید علاوه بر علاقه، دارای روحیه‌ای قوی در مواجهه با مشکلات باشند، به کارهای انسان‌دوستانه علاقه‌مند باشند و حس کمک به همنوعان در آن‌ها به صورت شاخص وجود داشته باشد.
بنابراین می‌توان گفت که رشته بهداشت عمومی به لحاظ بازار کار و آینده شغلی در وضعیت مناسبی قرار دارد و فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند به عنوان مربی خدمات بهداشتی، مربی بهداشت مدارس، کارشناس پیشگیری و مبارزه با بیماری‌ها و کارشناس بهداشت خانواده مشغول به کار شوند. همچنین کارشناسان این رشته می‌توانند در مراکز ترک اعتیاد، خانه سالمندان و درمانگاه‌ها، ارائه خدمات به بانوان باردار و نوزادان به فعالیت بپردازند.
در پایان، پیشنهاد می‌کنیم با بازار کار رشته پرستاری، یکی دیگر از رشته‌های علوم پزشکی که بسیار هم پرطرفدار است، در انگیزه آشنا شوید.