نویسنده: محمد میرلوحی
بروزرسانی: ۱۳ تیر ۱۴۰۲
اعمال شب و روز عید مبعث کدام اند؟ مبعث روز مبعوث شدن حضرت محمد (ص) به پیامبری است. سرودن شعر مبعث، خواندن این اشعار و دلنوشته ها و انجام اعمال مخصوص این روز عزیز برخی از مهمترین کارهایی است که مسلمانان هر ساله انجام می دهند. در این مقاله اعمال مستحبی شب و روز مبعث را برای شما آماده کرده‌ایم.
مبعث چیست؟
روز مبعث روزی است که پیامبر اسلام حضرت محمد (ص) توسط خداوند به عنوان آخرین پیامبر مبعوث شدند. هرساله مسلمانان جهان این روز را جشن می‌گیرند و به شادی و سرور می‌پردازند. عید مبعث که بیست و هفتمین روز ماه رجب است اعمال خاصی دارد که انجام آن‌ها مستحب است. انجام دادن اعمال شب و روز عید مبعث بسیار مورد تاکید ائمه معصومین (ع) بوده است. روایت است که حضرت امام جواد (ع) در حدیثی فرمودند:
“در رجب شبی است که از آنچه که بر آن آفتاب می‌تابد؛ بهتر است و آن شب بیست و هفتم رجب است که در صبح آن پیغمبر خدا (ص) به رسالت مبعوث گردید و برای آن شب اعمالی است که اگر شیعه‌ای از ما آن اعمال را در آن شب انجام دهد اجر عمل شصت سال می‌برد… “
در ادامه این متن برخی از اعمال شب و روز عید مبعث را گردآوری کرده‌ایم که امیدواریم توفیق انجام این اعمال را پیدا کنید.
اعمال شب و روز عید مبعث
اعمال شب و روز عید مبعث را می‌توان در کتب ادعیه و احادیث به جا مانده از معصومین (ع) پیدا کرد. چند نمونه از این اعمال را که در کتب معتبر حدیثی ذکر شده‌اند می‌خوانیم.
۱. دوازده رکعت نماز
کمی قبل حدیثی از امام جواد (ع) نقل کردیم که در ادامه آن حضرت یکی از اعمال شب عید مبعث را اینگونه بیان می‌کند:
خدمت آن حضرت عرض شد که عمل در آن شب چیست فرمود:
«پس از نماز عشاء هر ساعتی از شب را تا پیش از نیمه آن بیدار شو و دوازده رکعت نماز اقامه کن و در هر رکعت حمد و سوره‌ای از سوره‌های کوچک مفصّل (و مفصّل ازسوره محمّد است تا آخر قرآن) بخوان. نماز‌ها دو رکعتی هستند. پس از هر دو رکعت بعد از سلام؛ هفت مرتبه سوره حمد، هفت مرتبه مُعَوَّذَتَیْن (یعنی سوره‌های ناس و فلق) و سوره‌های توحید و قُلْ یا اَیُّها الْکافِرُونَ هر کدام هفت مرتبه، و سوره قدر و آیة الکرسی هر کدام را هفت مرتبه بخوان؛ و بعد از اتمام نماز دعای ذیل خوانده شود:
اَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذی
ستایش خاص خدایی است که
❆❆❆
لَمْ یَتَّخِذْ وَلَداً وَلَمْ یَکنْ لَهُ شَریک فی الْمُلْک وَ لَمْیَکنْ لَهُ وَلِی مِنَ
نگیرد فرزندی و نیست برای او در فرمانروایی شریکی و نیست برایش یاوری از
❆❆❆
الذُّلِّ وَ کبِّرْهُ تَکبیراً اَللّهُمَّ اِنّی اَسئَلُک بِمَعاقِدِ عِزِّک عَلَی اَرْکانِ
خواری و به بزرگی کامل بزرگش شمار خدایا از تو خواهم به حق چیز‌هایی که موجبات عزتت بر پایه‌های
❆❆❆
عَرْشِک و َمُنْتَهَی الرَّحْمَةِ مِنْ کتابِک وَ بِاسْمِک الاْعْظَمِ الاْعْظَمِ
عرشت می‌باشد و به حق سرحد نهایی رحمتت از کتابت و به نام بزرگ‌تر بزرگ‌تر
❆❆❆
الاْعْظَمِ وَ ذِکرِک الاْعْلی الاْعْلی الاْعْلی وَ بِکلِماتِک التّامّاتِ
بزرگ‌ترت و به حق ذکرت که والاتر و برتر و اعلی است و به کلمات تام و تمامت
❆❆❆
اَن ْتُصَلِّی عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ اَنْ تَفْعَلَ بی ما اَنْتَ اَهْلُهُ.
پس بخوان هر دعائی درود فرستی بر محمد و آلش و انجام دهی درباره من آنچه را تو شایسته آنی.»
۲. غسل مستحبی
مستحب است مسلمین جهان در شب و روز عید پر شکوه مبعث غسل کنند و آلودگی‌های ظاهری و باطنی وجودشان را از خود دور کنند. این غسل باید به نیت غسل مستحب شب و روز عید مبعث باشد.
۳. روزه گرفتن
بنا بر رسم رایجی که در میان شیعیان است، بسیار مستحب است که در روزهای عید و خرسندی روزه گرفته شود. روز عید مبعث یکی از روز‌هایی است که به صورت ویژه توصیه شده است در آن روز روزه گرفته شود. همچنین بنا بر نقل قولی روزه گرفتن در روز عید مبعث برابر است با هفتاد سال روزه گرفتن.
۴. صلوات فرستادن
صلوات از جمله بهترین ذکر‌هایی که جای جای سخنان اهل بیت (ع) به آن اشاره شده است و ختم آن فضیلت‌های بسیاری دارد. شیعیان در مواجهه با مشکلات متعدد از صلوات مدد می‌جویند و یکی از بهترین روزها برای بسیار صلوات فرستادن یا ختم صلوات روز عید مبعث است.
۵. زیارت قبر مطهر پیامبر اکرم (ص) و امام علی (ع)
زیارت قبور مطهر ائمه معصومین (ع) همیشه مستحب بوده است و توفیقات فراوانی به همراه دارد. شب و روز عید مبعث از بهترین زمان‌ها برای زیارت این دو بزرگوار است. البته این برای تمام مسلمین شدنی نیست، پس بهتر است با قرائت زیارت نامه حضرت محمد (ص) و امام علی (ع) از کمال توفیقات بهره‌مند شویم و سلام ویژه به ساحت مقدس حضرت رسول (ص) و امیرمومنان (ع) برسانیم.
۶. خواندن دعای مخصوص
شیخ کفعمی (از عالمان شیعه قرن نهم) در کتاب بلد الامین توصیه می‌کند در شب عید مبعث این دعا خوانده شود:
“اَللّهُمَّ اِنّی اَسئَلُک بِالتَّجَلِی الاْعْظَمِ فی هذِهِ اللَّیْلَةِ مِنَ الشَّهْرِالْمُعَظَّمِ وَالْمُرْسَلِ.
خدایا از تو می‌خواهم به حق بزرگترین تجلی (تو) در این شب از این ماه بزرگ و به حق آن فرستاده
❆❆❆
الْمُکرَّمِ اَنْ تُصَلِّی عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ اَنْ تَغْفِرَ لَنا ما اَنْتَ بِهِ مِنّا اَعْلَمُ.
گرامی که درود فرستی بر محمد و آلش و بیامرزی برای ما آنچه را تو بدان از ما داناتری
❆❆❆
یا مَنْ یَعْلَمُ وَلا نَعْلَمُ اَللّهُمَّ بارِک لَنا فی لَیْلَتِنا هذِهِ الَّتی به شرف.
ای که می‌دانی و ما نمی‌دانیم خدایا مبارک گردان بر ما در این شبی که به واسطه شرافت
❆❆❆
الرِّسالَةِ فَضَّلْتَها وَبِکرامَتِک اَجْلَلْتَها وَبِالْمَحَلِّ الشَّریفِ اَحْلَلْتَها.
رسالت آن را فضیلت دادی و به کرامت خویش بزرگش کردی و به جای باشرافتی درش آوردی
❆❆❆
اَللّهُمَّ فَاِنّا نَسْئَلُک بِالْمَبْعَثِ الشَّریفِ وَالسَّیِّدِ اللَّطیفِ وَالْعُنْصُرِ.
خدایا پس از تو خواهیم به آن بعثت شریف و آن آقای بالطف و عنصر
❆❆❆
الْعَفیفِ اَنْ تُصَلِّی عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِهِ وَ اَنْ تَجْعَلَ اَعْمالَنا فی هذِهِ.
پارسا که درود فرستی بر محمد و آلش و قرار دهی اعمال ما را در این
❆❆❆
اللَّیْلَةِ وَفی سایِرِ اللَّیالی مَقْبُولَةً وَذُنُوبَنا مَغْفُورَةًوَحَسَناتِنا.
شب و در سایر شب‌ها پذیرفته درگاهت و گناهانمان را آمرزیده و نیکی‌هایمان را
❆❆❆
مَشْکورَةً وَسَیِّئاتِنا مَسْتُورَةً وَقُلوُبَنا به حسن الْقَوْلِ مَسْرُورَةً.
مورد قدردانی و بدی‌هایمان را پوشیده و دل‌هامان را به گفتار نیک خرسند
❆❆❆
وَ اَرْزاقَنا مِنْ لَدُنْک بِالْیُسْرِ مَدْرُورَةً اَللّهُمَّ اِنَّک تَری و لاتری.
و روزی‌هایمان را از نزد خود به آسانی فراوان، خدایا تو می‌بینی، ولی خودت دیده نمی‌شوی
❆❆❆
وَاَنْتَ بِالْمَنْظَرِ الاْعْلی وَاِنَّ اِلَیْک الرُّجْعی وَالْمُنْتَهی و َاِنَّ لَک.
و تو در بلندترین دیدگاهی و به طور مسلم بازگشت و پایان به سوی توست
❆❆❆
والْمَماتَ وَالْمَحْیا وَاِنَّ لَک الاْخِرَةَ وَالاُْولی اَللّهُمَّ اِنّانَعُوذُ بکان.
مرگ و زندگی به دست توست و انجام و آغاز از آن تو است خدایا ما به تو پناه می‌بریم از
❆❆❆
نَذِلَّ وَنَخْزی وَاَنْ نَاءتِی ما عَنْهُ تَنْهی اَللّهُمَّ اِنّانَسْئَلُک الْجَنَّةَ.
خوار شدن و رسوایی و دست زدن به کاری که تو آن را قدغن کرده‌ای خدایا ما از تو درخواست بهشت را
❆❆❆
بِرَحْمَتِک وَنَسْتَعیذُ بِک مِنَ النّارِ فَاَعِذْنا مِنْها بِقُدْرَتِک وَ نَسْئَلُک مِنَ.
به رحمتت داریم و پناه جوییم به تو از آتش دوزخ پس ما را به قدرت خویش ازآتش پناه ده و از تو
❆❆❆
الْحُورِ الْعینِ فَارْزُقْنا بِعِزَّتِک وَاجْعَلْ اَوْسَعَ اَرْزاقِنا عِنْدَ کبَرِ سِنِّنا.
حور العین درخواست کنیم پس به عزت خویش روزیمان ده و وسیع‌ترین روزی ما رادر هنگام پیری ما قرار ده
❆❆❆
وَاَحْسَنَ اَعْمالِنا عِنْدَ اقْتِرابِ اجالِنا وَاَطِلْ فی طاعَتِک وَ ما یُقَرِّبُ.
و بهترین اعمال ما را هنگام نزدیک شدن مرگمان مقرر دار و طولانی کن عمر ما را در طاعت خود و در آنچه موجب
❆❆❆
تقرب اِلَیْک وَ یُحْظی عِنْدَک وَ یُزْلِفُ لَدَیْک اَعْمارَنا وَاَحْسِنْ فیجَمیعِ.
درگاهت شود و سبب بهره‌مندی نزد تو و نزدیکی تو گردد و در تمام
❆❆❆
اَحْوالِنا وَاُمُورِنا مَعْرِفَتَنا وَلا تَکلْنا اِلی اَحَدٍ مِنْ خَلْقِک فَیَمُنَّ عَلَیْنا.
احوال و کار‌های ما معرفتمان را کامل و نیکو گردان و ما را به هیچ یک از خلق خود وامگذار که بر سر ما منت گذارد
❆❆❆
وَتَفَضَّلْ عَلَیْنا به جمیع حَوایِجِنا لِلدُّنْیا وَالاْخِرَةِ وَابْدَاْ بِاباَّئِنا وَاَبْناَّئِنا.
و بر ما تفضل فرما به برآوردن تمام حاجت‌های دنیاوآخرت ما و آغاز کن در تمام آنچه ما برای خودمان از توخواستیم برای پدران و فرزندانمان
❆❆❆
وَجَمیعِ اِخْوانِنَا الْمُؤْمِنینَ فی جَمیعِ ما سَئَلْناک لاِنْفُسِنا یااَرْحَمَ.
و همه برادران مؤمن ما ای مهربانترین
❆❆❆
الرّاحِمینَ اَللّهُمَّ اِنّا نَسْئَلُک بِاسْمِک الْعَظیمِ وَمُلْکک الْقَدیمِ اَنْ.
مهربان‌ها خدایا از تو خواهیم به حق نام بزرگت و فرمانروایی دیرینه‌ات که
❆❆❆
تُصَلِّی عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَاَنْ تَغْفِرَ لَنَا الذَّنْبَالْعَظیمَ اِنَّهُ
درود فرستی بر محمد و آل محمد و اینکه بیامرزی برای ما گناه بزرگ ما را که به راستی
❆❆❆
لاییَغْفِرُ الْعَظیمَ اِلا الْعَظیمُ اَللّهُمَّ وَهذا رَجَبٌ الْمُکرَّمُ الَّذی اَکرَمْتَنا بِهِ.
نیامرزد بزرگ را مگر شخص بزرگ. خدایا این ماه رجب است که گرامی است و همان ماهی است که ما را بدان گرامی داشته
❆❆❆
اَوَّلُ اَشْهُرِ الْحُرُمِ اَکرَمْتَنا بِهِ مِنْ بَیْنِ الاُْمَمِ فَلَکالْحَمْدُ یا ذَاالْجُودِ.
نخستین ماه محترمی است که ما را از میان همه امت‌ها بدان گرامی داشتی پس ستایش خاص تو است ای صاحب جود
❆❆❆
وَالْکرَمِ فَاَسْئَلُک بِهِ وَبِاسْمِک الاْعْظَمِ الاْعْظَمِ الاْعْظَمِ الاْجَلِّ الاْکرَمِ.
و بزرگواری پس از تو خواهیم بدین ماه و به حق نام اعظم و … و اجل اکرمت
❆❆❆
والَّذی خَلَقْتَهُ فَاسْتَقَرَّ فی ظِلِّک فَلا یَخْرُجُ مِنْک اِلی غَیْرِک اَنْ تُصَلِّی.
که آن را آفریدی و در سایه‌ات مستقر گردید و آن نام از تو به دیگری نرسد که درود فرستی
❆❆❆
عَلی مُحَمَّدٍ وَاَهْلِ بَیْتِهِ الطّاهِرینَ وَاَنْ تَجْعَلَنا مِنَ الْعامِلینَ فیهِ.
بر محمد و خاندان پاک او و قرار دهی ما را از کسانی که در این ماه
❆❆❆
بِطاعَتِک وَالاْمِلینَ فیهِ لِشَفاعَتِک اَللّهُمَّ اهْدِنا اِلی سَواَّءِ السَّبیلِ.
به طاعت تو عمل کنیم و آنانکه در این ماه آرزوی شفاعت تو را دارند خدایا مارا به راه راست راهنمایی فرما
❆❆❆
وَاجْعَلْ مَقیلَنا عِنْدَک خَیْرَ مَقیلٍ فی ظِلٍّ ظَلیلٍ وَمُلْک جَزیلٍ فَاِنَّک.
و قرار ده جایگاه ما را در نزد خود بهترین جایگاه در سایه همیشگی رحمتت و سلطنت باعظمتت، زیرا که تو
❆❆❆
حَسْبُنا وَنِعْمَ الْوَکیلُ اَللّهُمَّ اقْلِبْنا مُفْلِحینَ مُنْجِح ینَغَیْرَ مَغْضُوبٍ.
ما را کافی هستی و نیکو وکیلی هستی خدایا ما را برگردان به حال رستگاری و کامیابی که نه در زمره غضب شدگان باشیم
❆❆❆
عَلَیْنا وَلا ضاَّلّینَ بِرَحْمَتِک یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ اَللّهُمَّ اِنّی اَسئَلُک.
و نه از جمله گمراهان به رحمتت ای مهربانترین مهربانان خدایا از توخواهم
❆❆❆
بِعَزاَّئِمِ مَغْفِرَتِک وَبِواجِبِ رَحْمَتِک السَّلامَةَ مِنْ کلِّ اِثْمٍ وَالْغَنیمَةَ.
به حق وسائل حتمی آمرزشت و به آن رحمتت که بر خویش واجب کردی که مرا از هرگناهی سالم داری
❆❆❆
مِنْ کلِّ بِرٍّ وَالْفَوْزَ بِالْجَنَّةِ وَالنَّجاةَ مِنَ النّارِ اَللّهُمَّ دَعاک الدّاعُونَ.
و از هر نیکی بهره‌مند سازی و به بهشتم برسانی و از آتش دوزخ نجاتم بخشی خدایا خوانندگان تو را خواندند
❆❆❆
وَدَعَوْتُک وَسَئَلَک السّاَّئِلُونَ وَسَئَلْتُک وَطَلَبَ اِلَیْک الطّالِبُونَ.
و من نیز خواندمت و درخواست کنندگان از تو خواستند و من نیز از تو خواستم و جویندگان از تو جویا شدند
❆❆❆
وَطَلَبْتُ اِلَیْک اَللّهُمَّ اَنْتَ الثِّقَةُ وَالرَّجاَّءُ وَاِلَیْک مُنْتَهَی الرَّغْبَةِ فِی.
و من هم تو را جویا شدم خدایا تویی مورد اعتماد و امید و به‌سوی تو است آخرین مرحله میل و اشتیاق در
❆❆❆
الدُّعاَّءِ اَللّهُمَّ فَصَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِهِ وَاجْعَلِ الْیَقینَفی قَلْبی دعاء؛
دعا. خدایا درود فرست بر محمد و آلش و بنه یقین را در دلم
❆❆❆
وَالنُّورَ فی بَصَری وَالنَّصیحَةَ فی صَدْری وَذِکرَک بِاللَّیْلِ وَ النَّهارِ.
و روشنی در دیده‌ام و خیرخواهی در سینه‌ام و ذکر خود را در شب و روز
❆❆❆
عَلی لِسانی وَرِزْقاً واسِعاً غَیْرَ مَمْنُونٍ وَلا مَحْظُورٍ فَارْزُقْنی.
بر زبانم و روزی وسیع بی منت و بی مانعی روزیم گردان
❆❆❆
وَبارِک لی فیما رَزَقْتَنی وَاجْعَلْ غِنای فی نَفْسی وَ رَغْبَتی فیما
و در آنچه نصیبم کرده‌ای برکت ده و بی‌نیازی مرا در نفس خودم قرار ده و اشتیاقم را بدان‌چه
❆❆❆
عِنْدَک بِرَحْمَتِک یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ.
نزد توست به رحمت تو ای مهربانترین مهربانان.
پس به سجده برو وبگوی:
اَلْحَمْدُلِلّهِ الَّذی هَدانا لِمَعْرِفَتِهِ وَخَصَّنا بِوِلایَتِهِ وَ وَفَّقَنا لِطاعَتِهِ.
ستایش خاص خدایی است که ما را به معرفت خویش راهنمایی کرد و به دوستی خویش مخصوص گردانید و به طاعتش موفق داشت خدا را شکر.
سپس صد مرتبه شُکراً شُکراًگفته شود. پس سر از سجود بردار و بگوی:
اَللّهُمَّ اِنّی قَصَدْتُک به حاجتی و َاعْتَمَدْتُ.
خدایا من برای حاجتم تو را قصد کردم و درمورد
❆❆❆
عَلَیْک به مسئلتی وَتَوَجَّهْتُ اِلَیْک بِاَئِمَّتی وَسادَتی اَللّهُمَّ انْفَعْنا.
خواسته‌ام بر تو اعتماد کردم و به وسیله پیشوایان و سرورانم به سوی تو روآوردم خدایا
❆❆❆
بِحُبِّهِمْ وَاَوْرِدْنا مَوْرِدَهُمْ وَارْزُقْنا مُرافَقَتَهُمْوَاَدْخِلْنَا الْجَنَّةَ فی.
به دوستی ایشان ما را سودمند کن و در جایگاه آن‌ها واردمان کن و همنشینی ایشان را روزی ما گردان و در زمره آنان ما را داخل بهشت گردان
❆❆❆
زُمْرَتِهِمْ بِرَحْمَتِک یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ.
به رحمتت ای مهربانترین مهربانان.
از اینکه با مطالعه اعمال شب و روز عید مبعث همراه ما بودید بسیار سپاسگزاریم. در این روزها و شب‌های پر برکت ما را از دعای خویش بی‌نصیب مفرمایید.
