آیا شما هم دغدغه تربیت کودک‌تان را دارید؟ آیا نگرانید که چطور رابطه بهتری با کودک برقرار کرده و فضایی شاد و ایمن برای او فراهم کنید؟ بدون شک نمی‌توان اصولی روشن و قطعی برای تربیت کودک تعیین کرد، اما آگاهی از برخی مهارت‌ها و شیوه‌های تربیتی می‌توانند در این راستا به شما کمک کنند. بنابراین در این مقاله با آموزه‌هایی برای تربیت کودک بیشتر آشنا خواهیم شد.
آموزه‌هایی کلی برای تربیت کودک
بدون شک می‌توان گفت که شخصیت و ذات هر انسان در دوران کودکی شکل می‌گیرد. بنابراین آگاهی از مهارت‌های تربیتی کودک امری بسیار مهم و ضروری است. در ادامه به برخی از آموزه‌های کلی برای تربیت کودک اشاره خواهیم کرد.
۱. بهترین باشید
در حال حاضر کودک‌تان گمان می‌کند که شما در هر کاری بهترین هستید. البته که این طور نیست، اما شما نقشی تاثیرگذار در زندگی‌اش دارید. پس سعی کنید الگویی درست و عالی برای او باشید.
۲. به خودتان فرصت دهید
پدر و مادر بودن بدین معنا نیست که اشتباه نکنید. بنابراین خود را بابت اشتباهات سرزنش نکرده، بلکه از آنها درس بگیرید و به راه خود ادامه دهید. به کودکان‌تان هم این موضوع را بیاموزید.
۳. برنامه‌های خانوادگی داشته باشید
هفته‌ای یک بار، کاری را دسته جمعی و به صورت یک خانواده انجام دهید. برای مثال، پیاده روی در پارک، خوردن غذایی خاص برای شام یا انجام یک بازی خاص.
انجام این نوع کارها باعث محکم شدن پیوندهای خانوادگی می‌شود و حس توجه، مراقبت و احترام را به کودک یاد می‌دهد.
۴. محبت خود را نشان دهید
در شروع روز و در پایان روز، به کودک بگویید که «دوستش دارید» و او را زیاد ببوسید و در آغوش بگیرید.
۵. عذرخواهی کنید
در صورت نیاز به کودک خود بگویید، «متاسفم. اشتباه کردم.» در این حالت شما به او صداقت، مسئولیت پذیری و عدالت را یاد خواهید داد.
۶. پرورش مسئولیت پذیری
زمانی که کودک به اندازه کافی بزرگ شد، به او کارهای کوچکی را بسپارید. برای مثال گذاشتن دستمال سفره روی میز یا تا زدن لباس‌ها. بدین ترتیب او مفهوم بودن در یک جمع و گروه را یاد خواهد گرفت.
۷. یاد بگیرید که صبور باشید
اگر قرار است کودک کاری را انجام دهد، مدام به او غر نزنید که عجله کند. در عوض از زمان با او بودن لذت ببرید.
۸. حامی و پشتیبان باشید
کودک را به خاطر موفقیت‌ها و دستاوردهای ارزشمندش تشویق کنید. به علاوه به او قدرت تصمیم گیری بدهید و بگذارید بداند که شما حامی و پشتیبان او هستید.
۹. قوانین را به طور روشن و واضح بیان کنید
درباره هر چیزی که برای‌تان مهم است، قوانینی روشن و واضح تعیین کرده و مطمئن شوید کودک آنها را کاملا درک کرده است.
۱۰. قاطع و سخت گیر باشید
بچه‌ها نیاز به محدودیت دارند. بدون محدودیت، دنیا برای‌شان ترسناک و خارج از کنترل خواهد بود.
۱۱. تنبیه و مجازات را فوراً اعمال کنید
زمانی که کودک از قانونی تخطی می‌کند، همان موقع برای او مجازاتی تعیین کنید. اگر از زمان آن بگذرد، احتمالا کودک فراموش خواهد کرد چه کار اشتباهی انجام داده است.
۱۲. تنبیه بدنی ممنوع
اکثر کارشناسان موافقند که این روش خوبی برای تنبیه کودک نیست.
۱۳. داد و بیداد نکنید
داد و فریاد فقط باعث ترساندن کودک می‌شود و به ندرت تاثیرگذار است. اگر احساس کردید می‌خواهید جیغ بزنید، بهتر است چشمان خود را بسته، نفسی عمیق بکشید و تا ۱۰ یا ۲۰ بشمارید.
۱۴. بدگویی و بددهنی را قدغن کنید
به هیچ وجه اجازه ندهید کودک از الفاظ زشت و زننده استفاده کند. به او یاد دهید که روی صفات مثبت افراد تمرکز کند.
۱۵. صداقت را در اولویت قرار دهید
اگر انتظار دارید فرزندتان راستگو باشد، به آنها یا در برابر آنها دروغ نگویید.
۱۶. تغییرات را به آرامی اعمال کنید
تغییر و جا به جایی برای بچه‌های کوچک دشوار است. بنابراین پیش از ترک محل بازی، خاموش کردن تلویزیون یا آماده کردن او برای خواب، چند دقیقه‌ای به او زمان دهید.
۱۷. خانوادگی غذا بخورید
مطالعات نشان داده‌اند کودکانی که در کنار خانواده غذا می‌خورند، روابط بهتری با والدین و عملکرد بهتری در مدرسه دارند.
۱۸. از غذا به عنوان جایزه استفاده نکنید
به کودک نگویید، «اگر تمام کارهایت را انجام دهی، می‌توانی بستنی بخوری» یا «اگر کلم بروکلی‌هایت را نخوری از دسر خبری نیست» این کار باعث ایجاد عادات غذایی بد و نامناسب می‌شود.
۱۹. بچه‌ها را در آماده کردن غذا شرکت دهید
زمانی که کودک در تهیه غذا به شما کمک می‌کند، تمایل بیشتری به خوردن آن از خود نشان خواهد داد.
۲۰. شستن دست را به یک عادت تبدیل کنید
به کودک یاد دهید که به مدت ۳۰ ثانیه با آب و صابون دست‌هایش را بشوید. برای کودکان خردسال که درکی از زمان ندارند، می‌توانید با خواندن یک آهنگ این کار را به آنها یاد دهید.
نکاتی برای مواجهه با بدخلقی، بهانه‌گیری و گریه و زاری کودک
- همیشه به حرف‌ها و قول‌های خود عمل کنید.
- آرام باشید؛ داد و فریاد راه نیاندازید و عصبانی نشوید.
- محکم و استوار باشید.
- فارغ از اینکه چه احساسی دارید، گرم و با محبت رفتار کنید.
- به طور مختصر توضیح دهید که چرا کودک نمی‌تواند کارش را انجام دهد.
- برای اینکه کودک دست از بدخلقی بردارد، به او جایزه ندهید.
- با کودک جر و بحث نکنید.
- نگران نباشید دیگران چه فکری می‌کنند.
- با احساسات کودک همدردی کنید.
- زمانی که کودک آرام شد، او را در آغوش بگیرید.
- به کودک حق انتخاب دهید.
- اجازه دهید خشم و غضب کودک فرو بنشیند.
- با کلماتی ساده و لحنی آرام و ملایم با کودک صحبت کنید.
- اجازه ندهید کودک تماشاچی داشته باشد. بنابراین او را تنها بگذارید.
- درباره توقعات و عواقب کارهای کودک، قوانینی روشن و واضح تعیین کنید.
- به کودک نشان دهید که باید مسئولیت رفتار و کارهایش را بپذیرد.
- به یاد داشته باشید که تمام کودکان چنین رفتارهایی را از خود نشان می‌دهند.
- درباره احساسات کودک و همچنین راه حل مشکل با او صحبت کنید.
- سعی کنید حواس کودک را پرت کنید.
نکاتی برای مواجهه با چالش‌های زمان خواب کودک
نوزادان ۱۲ تا ۳۵ ماهه به ۱۲ تا ۱۴ ساعت خواب، کودکان ۳ تا ۵ سال به ۱۱ تا ۱۳ ساعت خواب و بچه‌های ۶ تا ۱۲ سال به ۱۰ تا ۱۱ ساعت خواب در روز نیاز دارند. کودکان خسته بیشتر در معرض بیماری، چاقی و مشکلات دیگر قرار می‌گیرند.
- به کودک توضیح دهید که چرا خواب مهم و ضروری است.
- قبل از خواب بهتر است کودک را حمام کنید و به او شیر گرم دهید.
- مطمئن شوید که کودک زمان خواب خود را می‌داند.
- قبل از خواب برای کودک کتاب بخوانید.
- مراسم جالب و سرگرم کننده‌ای برای خواب داشته باشید.
- اگر کودک به خواب نمی‌رود، عصبانی نشوید.
- اجازه ندهید کودک در تخت شما بخوابد.
- نسبت به احساسات کودک همدلی نشان دهید.
- به ترس‌های کودک توجه کرده و راه حلی برای آنها پیدا کنید.
- برای کودک لالایی خوانده یا موسیقی آرام بخش بگذارید.
- در صورت لزوم، در اتاق را باز بگذارید.
- مطمئن شوید که لباس خواب و تختخواب کودک راحت و مناسب باشند.
- تا زمانی که کودک خواب آلود شود، پیش او بمانید. صبر نکنید تا کودک کاملا به خواب رود. او باید یاد بگیرد که به تنهایی بخوابد.
- روالی مشخص و معین برای خواب کودک داشته باشید و آن را تغییر ندهید.
- اجازه ندهید کودک قبل از خواب غذاهایی بخورد که معده‌اش را تحریک کنند.
- اجازه دهید کودک در طول روز انرژی خود را تخلیه کند.
- اجازه ندهید کودک یک ساعت قبل از خواب از تلویزیون، تبلت و وسایل مشابه استفاده کند.
- پیش از خواب با کودک درباره موضوعات احساسی و عاطفی صحبت نکنید.
- برای رفتارهای خوب کودک در زمان خواب پاداش تعیین کنید.
نکاتی برای تربیت کودک در سنین مختلف
در ادامه به برخی از نکات تربیتی کودک در سنین مختلف اشاره خواهیم کرد.
کودکان ۰-۱ سال
- تا جای ممکن بهتر است نوزاد با شیر مادر تغذیه شود.
- ذهن نوزاد را با فعالیت‌های مختلف فعال کنید. برای مثال برایش زیاد کتاب بخوانید.
- اغلب اوقات با کودک صحبت کنید.
- کودک را مدام در آغوش گرفته و عشق و محبت زیادی به او نشان دهید.
کودکان ۱-۲ سال
- هر روز برای کودک کتاب بخوانید.
- چیزهای جدید را امتحان کرده و او را تشویق به کنکاش کنید.
- واکنشی مثبت به رفتارهای پسندیده و مطلوب کودک نشان دهید.
- با هم به گردش و تفریح بروید.
کودکان ۲-۳ سال
- آهنگ و شعرهای ساده به کودک یاد دهید.
- بازی‌های وانمودی انجام دهید. این نوع بازی‌ها به کسب مهارت‌های زبانی، اجتماعی و عاطفی کودک کمک می‌کنند.
- با هم کتاب بخوانید.
- به رفتارهای پسندیده کودک پاداش دهید.
کودکان ۳-۵ سال
- اجازه دهید کودک در کارهای ساده به شما کمک کند.
- قوانین و مقرارت واضح و ثابتی را تعیین کنید.
- با فرزندتان کتاب بخوانید.
- در برخی شرایط به کودک حق انتخاب دهید.
کودکان ۶-۸ سال
- درباره مدرسه و موضوعاتی که برای کودک مهم است، با او صحبت کنید.
- فعالیت‌های خانوادگی برگزار کنید.
- اجازه دهید کودک سرگرمی‌های مورد علاقه‌اش را دنبال کند.
- قوانین ثابت و محکمی درباره استفاده از تلویزیون، تبلت و وسایل مشابه تعیین کنید.
کودکان ۹-۱۱ سال
- مسئولیت پذیری را به کودک یاد دهید. برای مثال به او یاد دهید که چطور پس انداز کند.
- درباره دوران بلوغ، استرس و رفتارهای پرخطر با فرزند خود صحبت کنید.
کودکان ۱۲-۱۴ سال
- به احساسات، نظرات و علایق نوجوان خود احترام بگذارید.
- آشکارا درباره رفتارهای پرخطری از جمله مصرف مواد مخدر با فرزندتان صحبت کنید.
- اهداف و انتظارات روشن و واضحی را تعیین کنید.
نکاتی تکمیلی در تربیت کودک
- به حرف‌های کودک خود به دقت گوش دهید.
- با تشویق کودک به انجام کارهای جدید، از استقلال، فردیت و اعتماد به نفس او حمایت کنید.
- درباره نیازهای رشدی و فکری کودک بیاموزید.
- فرصت‌های یادگیری متنوعی را برای کودک فراهم کنید.
- نقاط قوت، علائق و توانایی‌های کودک‌تان را پرورش دهید.
- هوش هیجانی فرزندتان را پرورش دهید.
- حد و حدود و انتظارات روشن و واضحی را برای رفتارهای کودک تعیین کنید.
- ما کامل و بی‌عیب نیستیم و نباید انتظار داشته باشیم که کودک‌مان کامل باشد.
- برای تربیت کودک خود همیشه در حال یادگیری باشید.
- خاطراتی خوب و زیبا برای کودک‌تان بسازید.
- اگر از خودتان به درستی مراقبت نکنید، نمی‌توانید از کودک‌تان مراقبت کنید.
- سر مسائل کوچک خون دل نخورید.
- برای کودک وقت بگذارید.
- برای داشتن فرزندی مهربان و دلسوز باید الگویی مناسب برای او باشید.
- از با هم بودن لذت ببرید. زمان به سرعت برق و باد می‌گذرد.
- هرگز نگویید بچه من موفق نخواهد شد.
- به کودک احترام بگذارید تا به شما احترام بگذارد.
- اگر به کودک می‌گویید کاری را انجام ندهد، همیشه دلیلش را توضیح دهید، در غیر این صورت چیزی یاد نمی‌گیرد.
- همیشه به کودک بگویید، «دوستش دارید.»
کلام آخر
به طور کلی درباره تربیت کودک همیشه به یاد داشته باشید که باید مراقب سلامت و ایمنی کودک خود باشید؛ عشق و محبت بی قید و شرط خود را به او نشان دهید؛ کارها و فعالیت‌های مختلفی را با یکدیگر انجام دهید؛ او را تشویق و تحسین کنید و به فردیت او احترام بگذارید.
شما برای تربیت کودک‌تان از چه روش و مهارت‌هایی استفاده می‌کنید؟ لطفا نظرات و پرسش‌های خود را درباره این مقاله با ما و دیگر مخاطبان انگیزه به اشتراک بگذارید.
پیشنهاد می‌کنیم مطالب «تربیت جنسی کودک را از کجا و چگونه شروع کنیم؟» و «برای افزایش هوش کودکان خود چکار کنیم؟» را نیز در سایت انگیزه بخوانید.
