بسیاری از افراد فکر می‌کنند با وارد شدن به دوره یائسگی دیگر هرگز امکان باروری وجود ندارد، اما گه‌گاه در برخی اخبار می‌خوانیم یا می‌شنویم که فلان خانم ۵۰ یا ۶۰ ساله باردار شده است. بنابراین احتمال بارداری بعد از یائسگی نیز وجود دارد و تنها باید شرایط خاص آن اتفاق بیافتد.
در این مقاله می‌خواهیم بررسی کنیم چگونه یک فرد در نزدیکی دوران یائسگی یا در طول دوران یائسگی باردار می‌شود؟ پس با ما همراه باشید.
احتمال بارداری در دوران یائسگی چقدر است؟
یائسگی زمانی اتفاق می‌افتد که یک زن به مدت ۱۲ ماه دچار عادت قاعدگی نشده باشد. یکی دو سال قبل از یائسگی، دوره پریمنوپوز گفته می‌شود. وارد شدن به این دوره بصورت ناگهانی نیست و معمولا از دهه ۴۰ شروع شده و بین ۷ تا ۱۴ سال بعد تا رسیدن کامل به دوران یائسگی ادامه خواهد داشت. بیشتر افراد، وقتی در دهه ۴۰ خود قرار دارند، میزان استروژن به تدریج کاهش می‌یابد. در همین حین تخمک‌گذاری و قاعدگی در فرد ادامه خواهد داشت، اما ممکن است پریودها نامنظم شوند.
برخی افراد ممکن است چند ماه پشت سر هم پریود نشوند و دوباره پریود شوند. این امر به این دلیل است که هنوز یائسگی اتفاق نیفتاده است و تخمک‌گذاری و در نتیجه باردار شدن هنوز ممکن است اتفاق بیافتد. در این دوره هورمون‌های جنسی کاهش چشمگیری دارند و براساس گزارش انجمن تولید مثل آمریکا، باروری معمولاً ۵ الی ۱۰ سال قبل از یائسگی پایان می‌یابد؛ اما همیشه صادق نخواهد بود. برای برخی از افراد، تا زمان وقوع یائسگی، بارداری هنوز امکان پذیر است.
از یک سال قبل از شروع یائسگی پریودها نامنظم می‌شوند و ممکن است کم و زیاد شوند. بنابراین زمانی فرد به طور کامل وارد دوران یائسگی شده است که حدود ۱۲ ماه پشت سر هم هیچ خونریزی نداشته باشد. در این دوران که نزدیک یائسگی است همچنان امکان تخمک‌گذاری و بارور شدن آن وجود دارد.
یائسگی دقیقا چه زمانی رخ می‌دهد؟
سن بروز یائسگی می‌تواند بسیار متفاوت باشد. حتی بسته به شرایط آب و هوایی و محیط زندگی نیز این سن تغییر می‌کند. در ایالت متحده این سن بین ۴۵ تا ۵۸ سال و میانگین آن ۵۲ سالگی است اما در ایران میانگین سن یائسگی ۵۰ یا ۵۱ سالگی است.
از طرفی یائسگی ممکن است در سنین جوانی در افرادی که شرایط سلامتی خاصی دارند، انواع خاصی از معالجه پزشکی یا جراحی داشته‌اند و یا حادثه‌ای که آن‌ها را دچار شوک کرده باشد را تجربه کرده باشند، رخ دهد.
احتمال بارداری، در زمان نزدیک به یائسگی
در بدو تولد، یک زن در تخمدان‌های خود حدود یک میلیون فولیکول دارد که می‌توانند به‌صورت تخمک آزاد شوند. در دوران بلوغ، تعداد این تخمک‌ها نزدیک به ۳۰۰ هزار هستند.
در طول سال‌های تولید مثل، تقریباً ۳۰۰ مورد از این تخمک‌ها آزاد می‌شوند و بقیه موارد از بین می‌روند. طبق آزمایشی که روی بیش از ۵۸ هزار زن صورت گرفت، محققان به این نتیجه رسیده‌اند که به‌صورت معمولی در زنان ۲۵ ساله حدود ۴.۴% امکان ناباروری، در ۳۸ سالگی حدود ۲۰ %، در ۴۱ سالگی حدود ۵۰%، در ۴۵ سالگی ۹۵% و در ۵۰ سالگی ۱۰۰% است.
این نرخ افزایش نازایی به این دلیل رخ می‌دهد که کیفیت تخمک‌های آزاد شده و احتمال بارداری سالم با افزایش سن کاهش می‌یابد. با این وجود، تا زمان ادامه تخمک‌گذاری، هنوز هم ممکن است بارداری اتفاق بیافتد و بستگی به کیفیت اسپرم و تخمک آزاد شده دارد.
روش های افزایش شانس بارداری در دوران یائسگی
بعضی افراد دوست دارند در دوران یائسگی خود باردار و صاحب فرزند شوند. به‌صورت طبیعی این امر امکان پذیر نیست و حتما باید با روش‌های کمکی این اتفاق بیافتد. مهم‌ترین روش‌های کمک به باردار کردن فرد در دوران یائسگی را در زیر مرور می‌کنیم.
۱. عوامل سبک زندگی، مانند رژیم غذایی و ورزش
یک رژیم غذایی مناسب و متعادل و ورزش منظم می‌تواند سلامت کلی را تقویت کند، که ممکن است شانس بارداری را افزایش دهد.
۲. لقاح آزمایشگاهی (IVF)
می‌توان با کمک فن‌آوری تولید مثل، مانند روش IVF، هم در طول دوره پریمنوپوز و هم بعد از یائسگی فرد را بارور کرد.
توجه کنید که هر تخمکی که بعد از دوران یائسگی باقی بماند قابل استفاده برای باروری نخواهد بود. با این حال، افرادی که قبلاً تخمک‌های خود را در آزمایشگاه فریز کرده‌اند یا با استفاده از تخمک‌های سالم افراد دیگر، می‌توانند برای IVF استفاده کنند.
شایان ذکر است که احتمال بارداری سالم با استفاده از این فناوری‌ها، با افزایش سن نیز کاهش می‌یابد.
خطرات بارداری بعد از یائسگی
پس از دوران یائسگی، در دوران بارداری خطر بیشتری وجود دارد، این خطرات شامل موارد زیر است:
- عوارض در هنگام زایمان و نیاز به سزارین
- داشتن فرزند با ناهنجاری مادرزادی
- مشکلات بهداشتی مادر
- افزایش احتمال دو قلوزایی یا سه قلوزایی
- زایمان زودرس
- کاهش وزن جنین در بدو تولد
ناهنجاری‌های کروموزومی در نوزادان
با بالا رفتن سن یک زن، احتمال تولد نوزاد با ناهنجاری کروموزومی افزایش می‌یابد. طبق گفته گروه مشاوره March Dimes، احتمال تولد نوزاد با سندرم داون به شرح زیر است:
- سن ۲۵ سال: ۱ در ۱۳۴۰
- سن ۳۰ سال: ۱ در ۹۴۰
- سن ۳۵ سال: ۱ در ۳۵۳
- سن ۴۰ سال: ۱ در ۸۵
- سن ۴۵ سال: ۱ در ۳۵
البته آزمایش ژنتیکی به افراد کمک می‌کند تا درباره گزینه‌های خود اطلاعات بیشتری کسب کنند.
سخن آخر
اگر چه احتمال بارداری بعد از دوران یائسگی حتی با روش‌های کمکی بسیار پایین است، اما فرد در دوران پریمنوپوز خود یا با روش IVF می‌تواند باردار شود. در صورت تمایل به بارداری در این دوران بهترین راهکار مشورت با یک پزشک متخصص است.
شروع دوران یائسگی برای خانم‌ها دوران سختی است و ممکن است عوارضی مانند گرگرفتگی، خستگی یا بی‌حوصلگی را تجربه کنند. یکی از موارد بسیار مفید برای این دوره مصرف دمنوش جعفری است که در میزان استروژن تعادل ایجاد می‌کند و برایتان مفید است.
