هالیتوز (Halitosis) اصطلاحی پزشکی است که به بدبویی مداوم دهان و بینی اشاره دارد که گاهی علامت ابتلا به عارضه‌ای جدی است. کودکان به دلیل عادت‌های تغذیه‌ای و الگوهای خواب خاص خود معمولاً بیش از بزرگسالان با مشکل بوی بد دهان مواجه هستند. به همین دلیل والدین گاهی بوی بد اما طبیعی دهان را با هالیتوز اشتباه می‌گیرند و نگران می‌شوند. در واقع در بیشتر موارد بوی بد دهان کودک می تواند به آنچه که اخیرا خورده است مربوط شود، از طرفی دیگر نیز اگر این بوی بد دهان بیش از یک روز ادامه یابد باعث نگرانی والدین خواهد شد. در ادامه به علت و درمان بوی بد دهان کودکان می‌پردازیم؛ با ما همراه باشید.
بوی بد دهان کودکان
در میان علت های احتمالی بوی بد دهان کودکان ، دلایل هالیتوسیس می تواند شامل موارد زیر باشد :
۱. بهداشت ضعیف دندان
در دهان باکتری‌هایی طبیعی زندگی می‌کنند و با ذرات باقیمانده از غذا در بین دندان‌ها، در فاصلهٔ دندان و لثه، روی زبان یا روی سطح لوزه‌ها در پشت گلوی کودکتان فعل و انفعال دارند. این باعث بدبو شدن نفس شخص می‌شود، به ویژه اگر این باقی‌مانده‌های غذا برای مدتی طولانی در دهانش بماند.
- پلاک دندانی باکتری است که از باقیمانده غذاها و پروتئین ها در دندان می ماند.
- دهان بدبو مخصوصا می تواند به علت جرم های باقیمانده روی دندان های کودک باشد.
- پلاک ها می توانند روی داندن ، پشت آن یا بین دندان ها و گاهی اوقات لثه ها نیز ظاهر شوند.
- پلاک های دندانی نه تنها نفس بد بو را به وجود می آورند بلکه می توانند باعث بیماری های لثه نیز بشوند.
۲. دهان خشک
آب دهان به از بین بردن باکتری‌هایی کمک می‌کند که معمولاً در دهان زندگی می‌کنند. چون بزاق هنگام خوابیدن ترشح نمی‌شود، نفس و دهان معمولاً پس از بیداری بدبو است. اگر آب دهان کافی تولید نشود، عارضه‌ای به نام خشکی دهان (زروستومیا) ایجاد می‌شود که با خشکی شدید دهان همراه است و بد بو شدن نفس و دهان را در پی دارد.
در موارد خشکی دهان ، پیشنهاد می شود که از نوشیدنی های بدون قند استفاده کنید تا میزان بزاق دهان افزایش پیدا کند. گاهی ممکن است که گاهی اوقات پزشک جایگزین های بزاق مصنوعی را برای فرد تجویز کند .
۳. باکتری زبان
زبان دقیقا در جایی قرار گرفته که تمام باکتری های دهان در همان جا متمرکز می شوند ، پس حتما باید به فرزند خود آموزش دهید که هنگام مسواک زدن، تمیز کردن زبان را نیز فراموش نکند و همچنین می توانید از یک مسواک جداگانه برای تمیز کردن و از بین بردن لایه سفید روی زبان استفاده کنید.
۴. نفس کشیدن با دهان
کودکان معمولا هنگام خواب یا گرفتگی بینی با دهان باز می خوابند و زمانی که دهان آن ها باز است، بزاق دهان تولید نخواهد شد و خشکی دهان نیز می تواند باعث زروستومیا شود و همچنین خطر پوسیدگی دندان را نیز افزایش می دهد.
۵. عفونت دهان یا بیماری های لثه
ممکن است که فرزند شما مبتلا به بیماری های لثه یا عفونت های دهانی باشد که در اثر کمبود مراقبت به وجود می آید که این عفونت ها می توانند در نتیجه محتوای قند بالا در رژیم غذایی یا بهداشت ضعیف دهان و دندان ان ها باشند .
التهاب یا بیماری های لثه ای همچنین باعث ورم لثه می شوند و می توانند علت بوی بد دهان کودک باشند.
۶. پوسیدگی یا آبسه دندانی
آبسه دندان نیز عفونتی است که باعث تشکیل جرم در دندان می شود و پوسیدگی آن می تواند آسیبی همیشگی را با ایجاد حفره های کوچک در دندان ایجاد کند که هر دو وضعیت باعث بوی بد دهان کودکان خواهد شد .
آبسه دندانی در کودکان رایج است که به علت آسیب به دندان و حفره های خالی در دهان ایجاد می شود ، در حالی که پوسیدگی دندان می تواند به علت رژیم ضعیف و بهداشت نا مناسب دندانی باشد.
۷. وجود جسم خارجی در دهان کودک
دندان های مصنوعی یا براکت ها در دهان نیز می تواند با بوی بد دهان مرتبط باشند.
- دهان بد بو در کودکان کوچک تر نیز می تواند در نتیجه اجسام خارجی مثل اسباب بازی های بسیار ریز یا مواد غذایی باشد که در سوراخ بینی خود گذاشته اند .
معمولا خارج کردن این مواد باعث از بین رفتنبوی بد دهان کودکان می شود اما اگر بعد از آن هم بو برطرف نشد ، سریعا به پزشک مراجعه کنید و موضوع را جدی بگیرید.
۸. خوردن غذاهای پر ادویه
اگر فرزندتان از خوردن سبزیجاتی مانند پیاز و سیر لذت می برد، باید بدانید که آنها موقتا تا زمانی که در سیستم گوارشی وجود دارند، باعث بوی بد دهان کودکان می شوند.
- غذا هایی مثل سیر، پیاز یا پنیر می تواند علت بدبویی دهان کودکان باشد .
- رژیم غذایی خاص با بهداشت ضعیف دهان نیز می تواند منجر به هالیتوسیس شود.
- پروتئین بالا یا کربن کم نیز ممکن است باعث بدبویی دهان کودک شود.
- کمبود کربوهیدرات در بدن نیز باعث تولید کتون می شود که کتون های بلا استفاده در بدن در هوای تنفسی ما نیز وجود دارند و بویی شبیه به استون را در دهان فرد به وجود می آورند.
۹. مشکلات مربوط به لوزه
لوزه ها حفره های کوچک و عمیقی هستند و در جایی قرار گرفته اند که مواد غذایی و آلودگی ها در آن ها انباشته می شوند و باعث بوی بد دهان کودکان می شود.
سنگ های لوزه ، نقاط سفیدی از آلودگی ها هستند که می توانند باعث بدبویی دهان در کودکان و نوجوانان شوند که این ذرات معمولا حاوی باکتری بی هوازی هستند و با مقداری ترشحات و اجزای مواد غذایی همراه می باشند که بوی دهان را بد می کنند.
۱۰. مصرف برخی داروها
استفاده مداوم از آنتی بیوتیک ها به مدت یک ماه یا بیش از آن می تواند علت بد بو شدن دهان باشد. همچنین داروهای ضد افسردگی ، ضد جنون ، آنتی هستامین ها ، داروهای ضد تشنج و داروهای متسع کننده مری نیز می تواند باعث خشکی دهان یا زروستومیا شود.
۱۱. دیگر مشکلات پزشکی
گاهی اوقات هالیتوسیس می تواند نشان دهنده یک مشکل جسمی در فرد باشد.
- مشکلات تنفسی مثل سینوس ، آسم و بزرگ شدن بافت غده بینی می تواند علت این بد بویی دهان باشد .
- وضعیت های دیگری مثل دیابت ، عفونت های معده ، نارسایی کلیه ، مشکلات کبدی و سرطان دهان نیز از علت های دیگر این مشکل است.
- هالیتوسیس همچنین می تواند ریشه روانی نیز داشته باشد که در آن فرد باور دارد این مشکل را داراست و در آن وسواس پیدا می کند که البته معمولا برای کودکان به وجود نمی آید .
به هر حال کودک باید نزد متخصص برود و پزشک باید علت اصلی بوی بد دهان کودکان را پیدا کند تا درمان دقیق تری اعمال شود.
روش های رفع بوی بد دهان کودکان
آموزش نحوه رعایت بهداشت دهان و دندان به کودکان نخستین گام برای جلوگیری از بدبو شدن دهان است. فرزندان دلبند خود را به رعایت توصیه‌های زیر تشویق کنید تا با این مشکل آزاردهنده مواجه نشوند:
- مسواک زدن: از فرزند خود بخواهید دندان‌ها را روزانه حداقل به مدت دو دقیقه مسواک بزند، عادت تمیز کردن و شستن دهان پس از هر وعده غذا را در او نهادینه کنید.
- استفاده از دهانشویه‌ی بدون الکل و پیشنهاد شده از سوی دندانپزشک کودک (با مخلوط یک فنجان آب جوش شیرین شده و اضافه کردن اسانس نعنا دهان شویه ای برای کودک تهیه کنید اما حین استفاده به کودک یاداوری کنید تا آن را قورت ندهد.)
- کمک کردن به کودکان هنگام کشیدن روزانه نخ دندان
- تمیز کردن یا مسواک زدن منظم عقب زبان
- تشویق کردن کودکان به نوشیدن آب فراوان، در صورت نرسیدن آب کافی به بدن دهان خشک می‌شود.
- تهیه صبحانه سالم برای کودکان و استفاده از میوه و سبزی در این وعده غذایی مهم: سعی کنید فرزندتان صبحانه سالم و مغذی میل کند و مصرف مواد قندی را محدود کنید. خوردن به موقع تمام وعده‌های غذایی مهم و ضروری است.
- چنانچه کودک تحت درمان ارتودنسی است، حتماً از او بخواهید تا بریس یا دیگر وسایل ارتودنسی را تمیز کند. (به خصوص در ارتودنسی نامرئی)
- مراجعه منظم به دندانپزشک کودکان را از یاد نبرید.
- با فرزند خود درباره اهمیت بهداشت دهان و دندان صحبت کنید تا توصیه‌ها را آگاهانه و با اشتیاق بیشتر دنبال کند.
- کودک هموره آب بخورد.
- هر دو سه ماه یکبار مسواک کودک را تعویض کنید.
روش خانگی رفع بوی بد دهان کودک
مرکباتی مثل پرتقال می توانند به افزایش بزاق دهان کمک کنند . خوردن یک پرتقال بعد از نهار یا یک گریپ فروت بعد از صبحانه برای دندان ها بسیار مفید است و به رفع بوی بد دهان کودکان نیز کمک می کند.
همچنین جعفری یک تازه کننده دهان و نفس فرد است که خواص ضد عفونی ملایم نیز دارد و همچنین هضم آسانی دارد و گاز درونی بدن را کاهش می دهد . پس کودک خود را تشویق کنید که همراه با غذا مقدار کمی جعفری نیز بجود اما مراقب باشید که در خوردن آن زیاده روی نکند و البته قبل از آن حتما با پزشک مشورت کنید.
سخن آخر
بوی بد دهان کودکان معمولا هنگام بیدار شدن از خواب یا بعد از خوردن چیزی اتفاق می افتد اما اگر این موضوع در کل روز ادامه داشت ، شاید مشکلی در کودک وجود داشته باشد . بهداشت ضعیف دهان یکی از علت های اصلی است اما تنها علت موجود نیست و به همین دلیل بهتر است که علت این مشکل را پیدا کنید.
از آنجایی که در غالب موارد خرابی دندان علت ایجاد بوی بد دهان کودکان است، احتمالا با مقاومت آنها برای چکاپ دندانی مواجه شوید؛ بنابراین توصیه می‌کنیم در این مورد از مقاله مفید «ترس از دندانپزشکی؛ علت و راه های مقابله با آن» در انگیزه کمک بگیرید.
آیا شما با مشکل بوی بد دهان کودکان روبرو بوده‌اید؟ برای بوی بد دهان کودکتان چه راهکارهایی را در پیش گرفتید؟ در پایین همین صفحه با ما در ارتباط باشید.
