برفک دهان نوزاد یکی از عفونت‌های شایع مخمر در دهان است که به شکل لکه‌های سفید روی زبان و اطراف دهان نوزاد خود را نشان می‌دهد و باعث می‌شود مکیدن و خوردن شیر برایش آزاردهنده باشد. اما خوشبختانه این نوع عفونت به راحتی با مراقبت‌های خانگی هم قابل درمان است.
برفک دهان نوزاد چیست؟
بطور کلی این عارضه، یک عارضه متداول و رایج بین نوزادان است و معمولا بدون خطر و قابل درمان است. برفک دهان نوعی مخمر است که معمولا به شکل لکه‌های سفید یا زرد رنگ به شکل نامنظم و در بعضی مواقع به شکل زخم خود را نشان می‌دهد. این بیماری لثه‌ها، زبان، کناره‌های دهان در دو طرف و سقف دهان را مبتلا می‌کند.
برفک توسط مخمر یا قارچی به نام کاندیدا آلبیکنس ایجاد می‌شود. با اینکه از نظر پزشکی این عفونت، یک عفونت ساده و خفیف است اما برای نوزاد ناراحت‌کننده و حتی دردناک است. البته در بعضی مواقع خاص نیز ممکن است این عفونت خود را به شکل بثورات در قسمت تناسلی نوزاد هم خود را نشان دهد که به آن بثورات پوشک مخمر نیز گفته می‌شود.
علت ایجاد برفک در دهان نوزاد چیست؟
با اینکه این نوع عفونت قارچی به شکل برفک دهان در دهان نوزادتان خود را نشان می‌دهد، منشا آن می‌تواند از مادر شروع شده باشد. اگر مادر در واژن خود به هنگام تولد نوزاد دچار یک نوع عفونت مخمری بوده باشد، به دلیل مسری بودن این عفونت، نوزاد در هنگام عبور از کانال زایمان دچار این عفونت می‌شود.
کاندیدا آلبیکنس یک میکرو ارگانیسم است که به طور معمول در دهان یا در واژن خود را نشان می‌دهد. در صورت بروز این بیماری در خودتان، قبل از زایمان باید حتما تحت نظر پزشک شروع به مصرف آنتی‌بیوتیک کنید. زیرا تغییرات هورمونی که در طول دوره بارداری ایجاد می‌شود می‌تواند باعث افزایش رشد کاندیدا آلبیکنس شود و در نتیجه عفونت را شدیدتر و انتقالش را راحت‌تر کند.
نکته مهم دیگری که باید در حین درمان این عفونت به شدت به آن توجه کنید، خشک کردن سینه به طور کامل با یک دستمال یک بار مصرف بعد از هربار شیردهی است. اگر این کار را انجام ندهید، مخمر کاندیدا آلبیکنس رشد کرده و عفونت را افزایش می‌دهد.
همچنین بهتر است تا زمانی که دهان نوزاد شما به طور کامل درمان نشده است از پستانک‌ها یا بطری‌های شیر برای تغذیه یا نوشاندن آب به نوزاد استفاده نشود و این کار را با قاشق انجام دهید. زیرا این بطری‌ها باعث تولید بزاق بیش از حد شده و افزایش رطوبت قسمت داخلی دهان نوزاد بهترین محیط برای رشد بیشتر این مخمرها است.
برفک دهان نوزاد در چه دوره‌ای بیشتر اتفاق می‌افتد؟
به دلیل اینکه این عفونت هنگام تولد در کانال زایمان به نوزاد انتقال پیدا می‌کند، اکثرا برفک دهان در نوزادان زیر ۲ ماه متداول است. البته ممکن است در دوران بعد از دو ماهگی نیز برای نوزاد اتفاق بیافتد.
روش تشخیص ابتدایی برفک دهان چیست؟
شما به راحتی با نگاه کردن می‌توانید ایجاد برفک را در دهان نوزاد خود تشخیص دهید. همچنین زمانی که نوزادتان شیر می‌خورد پس از پایین رفتن شیر لکه‌های ریز سفیدرنگی روی زبانش باقی می‌ماند که از نشانه‌های اولیه برفک دهان است. اگر طی یک ساعت بعد از خوردن شیر، این لکه‌ها به خودی خود برطرف شدند، جای هیچ نگرانی وجود ندارد و به دلیل خوردن شیر این سفیدی‌ها ایجاد شده است و برفکی وجود ندارد.
اما برای اینکه مطمئن شوید که لکه‌های ایجاد شده روی زبان نوزادتان به دلیل خوردن شیر است یا دچار برفک شده است، می‌توانید به آرامی زبان کودک خود را با یک گاز استریل یا دستان تمیز و استریل شده پاک کنید. اگر بعد از پاک کردن رنگ زبان به حالت عادی برگردد و اثری از لکه‌های سفیدرنگ نباشد، نیاز به درمان وجود ندارد. اما در صورتی که لکه‌ها با پاک کردن به راحتی از بین نروند و یا حالت التهابی و قرمز بعد از پاک کردن مشاهده کنید، به احتمال قوی نوزادتان دچار برفک شده است و باید به پزشک متخصص اطفال خود مراجعه کنید تا تحت درمان قرار بگیرد.
آیا برفک دهان نوزاد مسری است؟
اگر شما از دسته افرادی هستید که خودتان به فرزندتان شیر می‌دهید، احتمالا فرزندتان تنها فردی نخواهد بود که دچار این عفونت شده و به احتمال زیاد در طول شیردهی شما نیز به این عفونت مبتلا خواهید شد. همچنین اگر فرزندتان پرستار داشته باشد در صورت دست زدن به بطری‌های شیر نوزاد پس از تغذیه، او نیز می‌تواند دچار این عفونت شود.
در مادران شیرده علائم گرفتن عفونت کاندیدا آلبیکنس از نوزاد بصورت برآمدگی نوک پستان همراه با سوزش و التهاب، به همراه ظاهری صورتی رنگ، براق، خارش دار و پوسته پوسته شده خود را نشان می‌دهد. همچنین ممکن است در هنگام شیر دادن یا بعد از آن درد شدیدی به حالت تیر کشیدن را در سینه خود احساس کنید.
روش درمان برفک دهان نوزاد چیست؟
به دلیل مسری بودن این بیماری و انتقال راحت آن بهتر است شما و نوزادتان به طور همزمان تحت درمان قرار بگیرید. در اکثر مواقع پزشک متخصص اطفال برای کودک شما یک داروی ضد قارچی مانند نیاستاتین تجویز می‌کند که باید به مدت ده روز بصورت موضعی در لبه‌های داخلی دهان و زبان استفاده شود. اگر پزشک اطفال شما این دارو را برایتان تجویز کرد، باید در مصرف درست آن دقت کرده و طوری آن را استفاده کنید که دارو روی تمام قسمت‌های دارای لکه‌های سفید را بگیرد.
در حالت شدیدتر ممکن است پزشک شما دارویی به نام فلوکونازول با نام تجاری دیفلوکان را برای نوزاد شما تجویز کند که یک داروی خوراکی است و باید با قطره چکان به نوزادتان داده شود. پزشک متخصص برای نوزادانی هم که درگیر این عفونت در قسمت تناسلی خود به شکل بثورات هستند، داروهای ضد قارچی موضعی و مخصوص این بیماری تجویز می‌کند.
اگر سینه شما نیز دچار برفک شده باشد، پزشک برای شما هم یک کرم موضعی ضد قارچ تجویز کرده تا با استفاده آن در یک دوره درمانی عفونت ایجاد شده را از بین ببرید.
بعد از انجام درمان‌هایی که پزشک به شما توصیه کرده است، معمولا باید طی یک هفته برفک و عفونت ایجاد شده در خودتان و نوزادتان از بین برود. بنابراین در صورت ادامه یافتن باید دوباره به پزشک مراجعه کنید.
نکته دیگری که می‌تواند در درمان سینه از این عفونت برایتان مفید باشد این است که اگر شرایطش را دارید، روزانه چند دقیقه نوک سینه‌تان را در برابر آفتاب مستقیم قرار دهید. زیرا این نوع عفونت مخمری از نور خورشید متنفر است و به راحتی از بین می‌رود.
آیا برفک دهان نوزاد قایب پیشگری است؟
هیچ راه خاصی برای جلوگیری از انتقال عفونت مخمر از راه کانال زایمان به نوزاد وجود ندارد. مگر اینکه قبل از دوران بارداری و قبل از زایمان مادر کاملا تحت چکاپ پزشک قرار گرفته و حداکثر درمانی که می‌تواند برای جلوگیری از عفونت مخمری واژن انجام دهد را توسط پزشک متخصص زنان اعمال کند.
در مرحله بعد، بهترین کار برای پیشگیری و یا افزایش برفک دهان این است که باید به شدت بهداشت را رعایت کرده و با تمیز کردن و استریل کردن مداوم پستانک، بطری‌ها و شیردوش‌ها که با نوک سینه‌ها در تماس مستقیم هستند، از عفونت‌های بعدی جلوگیری کنید.
همچنین بعد از هر بار شیردهی نوک سینه‌ها را کاملا خشک کنید. اگر شما جزء افرادی هستید که شیر زیادی در سینه‌هایتان تولید می‌شود و حتی بین وعده‌های شیردهی بی اختیار کمی شیر از سینه‌تان خارج شده و آن را مرطوب می‌کند، به محض مشاهده، سینه خود را خشک کنید. با انجام دادن این کارها به راحتی از رشد باکتری‌ها و سایر میکروب‌ها جلوگیری می‌کنید.
پوشیدن سینه بندهای پنبه‌ای که رطوبت را جذب می‌کنند و شستن مداوم آن‌ها با آب گرم و خشک کردنشان زیر نور آفتاب محافظت بیشتری را برای شما انجام می‌دهد.
با این روش‌ها کمتر نیاز به مصرف آنتی‌بیوتیک خواهید داشت. زیرا مصرف این داروها می‌تواند برای نوزادتان مضر باشد.
آیا با ایجاد برفک دهان نوزاد باید شیردهی را قطع کرد؟
اگر در شما یا نوزادتان یا هردوی شما برفک تشخیص داده شد، نباید تغذیه با شیر مادر را قطع کنید. البته به دلیل رطوبتی که خود شیر ایجاد می‌کند، می‌تواند یک عامل تشدید کننده باشد. به همین دلیل باید سریعا تحت درمان قرار بگیرید.
با اینکه برای کودکان نوشیدن شیر در این وضعیت کمی سخت است، اما شما باید به هر صورت شیر را به وی بخورانید. زیرا مواد پروبیوتیکی موجود در شیر به درمان سریع‌تر این عفونت کمک می‌کنند.
سخن آخر
همانطور که در طول این مقاله به آن اشاره کردیم، برفک دهان عارضه خطرناکی نیست و در صورت مشاهده آن نباید نگران شوید؛ زیرا به راحتی با مراقبت و رعایت نکات بهداشتی که در این مقاله گفته شد و همچنین استفاده به موقع و صحیح داروهای تجویزشده توسط پزشک، می‌توانید این عارضه را درمان کنید و از تشدید آن نیز جلوگیری کنید.
در آخر پیشنهاد می‌کنیم برای آگاهی بیشتر از مشکلاتی که در دوران نوزادی ایجاد می‌شود، به مطالب «علت شیر نخوردن نوزاد» و «علت گریه نوزاد هنگام شیر خوردن» مراجعه کنید.
