یکی از بزرگترین مشکلات روش‌های یادگیری سنتی، سعی بر همه‌گیر بودن است، اما روش خاص و همه‌گیری برای آموزش و یادگیری وجود ندارد. زیرا همه افراد نمی‌توانند مانند هم بوده و به یک روش یاد بگیرند. در حالت کلی ۴ نوع یادگیری وجود دارد، بصری، شنیداری، خواندن/نوشتن و لمس انواع روش‌های یادگیری هستند. هر کدام از ما با یکی از این روش‌ها، یادگیری بهتری داریم. در این مقاله ابتدا به معرفی هر کدام از این سبک‌ها می‌پردازیم و سپس روش‌های افزایش مهارت های یادگیری را شرح می‌دهیم.
انواع مهارت‌های یادگیری
۱. یادگیری بصری
در این نوع یادگیری افراد در محیطی که محرک‌های بصری بسیاری وجود داشته باشد، بهتر و سریع‌تر یاد می‌گیرند. در واقع این افراد حافظه تصویری خوبی دارند و با دیدن یک عکس یا صفحه‌ای از متن می‌توانند آن‌ها را به خوبی به یاد بیاورند.
۲. یادگیری شنیداری
این افراد زمانی که موضوع مورد نظرشان را بشنوند یا به آن گوش دهند، به راحتی آن موضوع را یاد خواهند گرفت. آن‌ها با استفاده از پادکست، کتاب‌های صوتی و گوش دادن به سخنرانی‌ها قدرت یادگیری بهتری دارند.
۳. یادگیری خواندن/نوشتن
این افراد با استفاده از خواندن موضوعی و یادداشت برداری از آن، به راحتی یاد می‌گیرند.
۴. یادگیری لمسی
در یادگیری لمسی یا جنبشی افراد باید از طریق لمس و اقدام عملی، یاد بگیرند. کتاب‌ها و سایر روش‌های آموزشی مرکز یادگیری مغز آن‌ها را تحریک نمی‌کند. در عوض باید هر چیزی که می‌خواهند یاد بگیرند را عملاً انجام دهند. چنین افرادی در آزمایشگاه‌ها، کلاس‌های هنر، نجاری و کارهای عملی مشابه، بسیار موفق‌تر ظاهر می‌شوند و قدرت یادگیری بالایی دارند.
از طرفی مغز ما اطلاعات دریافت شده را به روش‌های خواندن، یادگیری، به یادآوری، استدلال منطقی و توجه و دقت پردازش می‌کند. هر کدام از این روش‌ها برای پیشرفت در یادگیری مهارت‌های جدید کمک بسیاری می‌کنند. بنابراین دانستن این که در چه زمینه‌ای قوی یا ضعیف هستیم، می‌تواند کمک بسیاری برای پیشرفت در یادگیری ما بکند.
به عنوان مثال فردی متوجه شده زمانی که موضوعی را یاد می‌گیرد، اگر بلافاصله آن را در موقعیتی واقعی تجربه نکند، به سرعت آن را فراموش خواهد کرد. این همان مهارت به یاد آوری آموزش‌ها و توانایی تعمیم آموخته‌ها به وضعیتی واقعی (استدلال منطقی) است.
روش‌های افزایش مهارت های یادگیری
یکی از بزرگترین خوش‌شانسی‌های ما نسبت به اجدادمان، زندگی در دوران دسترسی بی حد و حصر به منابع آموزشی است. به طوری که می‌توان از نحوه صیقل دادن کفش تا فیزیک کوانتوم و ریاضیات کاربردی را به سرعت و سادگی در اختیار داشت. با این وجود، اگر روش مناسب یادگیری خود را نشناسید، قادر به یادگیری مؤثر نخواهید بود. می‌توانید با استفاده از این مطلب، مناسب‌ترین روش یادگیری خود را شناخته و آن را تقویت کنید.
۱. سبک یادگیری غالب خود را کشف کنید
به روشی که همیشه برای یادگیری استفاده می‌کنید، فکر کنید. به عنوان مثال اگر برای آموختن چیزی از ویدئوهای آموزشی استفاده می‌کنید، پس روش غالب شما بصری است و برای یاد گرفتن مسئله موردنظر حتماً باید آن را در قالب یک ویدئو تماشا کنید. فرض کنید می‌خواهید روش تا کردن لباسی را یاد بگیرید. برای این کار حتماً باید از ویدئو استفاده کنید.
در واقع پروسه این نوع یادگیری به صورت استفاده از مهارت غالب بصری و شیوه یادگیری لمسی در عین اعمال استدلال منطقی است. به این ترتیب که فرضاً فیلمی دو دقیقه‌ای از روش تا کردن لباس را دیده و در حالی که دستورالعمل‌هایش را دنبال می‌کنید، با استفاده از منطق درونی خود این دستورالعمل‌ها را روی لباس اعمال می‌کنید.
۲. روش‌های مختلف یادگیری را تست کنید
اگر نمی‌دانید یا مطمئن نیستید که کدام روش مناسب شماست، همه روش‌ها را آزمایش کنید. موضوعی مشخص را انتخاب و سپس در مورد آن مطالعه کنید یا یک ویدئو یا سخنرانی ببینید. سپس سعی کنید از آموخته‌های خود استفاده کنید.
به طور مثال اگر می‌خواهید مهارت‌های سخنرانی را بیاموزید یا استرس سخنرانی خود را از بین ببرید، می‌توانید در این زمینه سرچ کرده و مقالاتی بخوانید، ویدئوهای آموزشی یا سخنرانی‌هایی در این حوزه ببینید یا تمرین کنید و مهارت‌های خود را بهبود بخشید. سپس سعی کنید چیزهایی که یاد گرفته‌اید را در عمل روی ارائه بعدی خود اعمال کنید. در این صورت خواهید دید که به کدام یک از روش‌های بصری (ویدئوها)، شنیداری (سخنرانی‌ها)، لمسی (تمرین) و یا خواندن/نوشتن (مقالات) می‌توانید اطالاعات را به یاد بیاورید.
۳. تمرکز داشتن را تمرین کنید
یکی دیگر از روش‌های افزایش مهارت های یادگیری افزایش تمرکز است. تقریباً همه افراد در رابطه با تمرکز و تسلط بر ذهن خود مشکلاتی فراوان دارند. در دنیایی که هر روز و هر لحظه، عوامل فراوانی برای پرت کردن حواس وجود دارد، متمرکز بودن بسیار دشوار است. یکی از روش‌های افزایش تمرکز، دوری از تکنولوژی است. سعی کنید در مواقع لزوم، تلفن و تمام مسیرهای احتمالی دریافت پیام (مانند تبلت، کامپیوتر و…) را خاموش کنید.
البته نیازی نیست تمام روز را با تلفن خاموش سر کنید. تنها مواقعی که نیاز به تمرکز دارید، مانند حضور در جلسه‌ای مهم، حضور در کلاس درس یا درس خواندن و… باید با حواس جمع حاضر باشید. همه می‌دانیم که نیاز انسان امروز به ارتباط با دنیای پیرامون انکارناپذیر است، اما نباید همه زمان و تمرکز خود را فدای این مزیت کرد.
۴. در روش یادگیری خود ماهرتر شوید
برای تقویت آموخته‌های خود تنها به یک روش تمرینی اکتفا نکنید. به طور مثال اگر در حال آموزش ایمیل‌نویسی هستید، آموخته‌های خود را در نوشتن وبلاگ یا مقالات نیز تمرین کنید. البته نیازی نیست مقالات یا وبلاگ‌تان عمومی باشد، می‌توانید در یک وبلاگ شخصی مهارت نوشتن خود را به هر نحوی که می‌توانید، تمرین کنید. این کار ذهن‌تان را منعطف‌تر می‌کند و باعث می‌شود بتوانید آموخته‌های خود را در گستره‌ای وسیع‌تر استفاده کنید.
۵. سایر روش‌های یادگیری را هم امتحان کنید
در حالی که همه ما سبک یادگیری غالبی داریم، اما عاقلانه است که سایر روش‌ها را هم امتحان کنیم. به طور مثال اگر شما فردی بصری هستید و هر گونه نمودار، چارت و عکس را برای یادگیری موضوع مورد نظر خود دیده‌اید، سعی کنید از کتاب‌ها و مقالات نیز در آن زمینه استفاده کنید.
هر چه روش‌های متنوع برای یادگیری استفاده کنید، ساده‌تر و سریع‌تر یاد خواهید گرفت. این کار کمبودهای یک روش را رفع می‌کند. در واقع می‌توان گفت هر کدام از روش‌ها مکمل یکدیگر هستند. بنابراین با وجود اینکه هر کدام از ما یک روش غالب برای یادگیری داریم، برای عمق بخشیدن به آموخته‌ها و تثبیت بهتر آن‌ها در حافظه‌مان، نیازمند کمک گرفتن از سایر روش‌ها نیز هستیم.
۶. آموخته‌های خود را به کار بگیرید
برای افزایش مهارت‌های یادگیری خود باید سعی کنید دانش جدیدتان را عملاً به کار بگیرید. تنها یادگیری تئوری و عدم استفاده عملی از آموخته‌ها، باعث می‌شود به مرور همه آن‌ها را فراموش کنید. به طور مثال کلاس‌های زبان خارجی دوران مدرسه را به یاد بیاورید، اکثر ما در این کلاس‌ها به خوبی زبان را یاد می‌گرفتیم، اما پس مدتی تقریباً همه چیز فراموش‌مان می‌شد. علت این موضوع، عدم استفاده عملی از زبان بود. حتی اگر کلمه‌ای جدید از زبان مادری را هم یاد گرفته اما استفاده نکنیم، به مرور آن را فراموش خواهیم کرد.
دیگران چه می‌خوانند؟سلول‌های مغز نیز به نرمش مداوم نیاز دارند. در غیر این صورت مانند عضلات، منقبض و مستحلک شده و از بین خواهند رفت. بنابراین سعی کنید هر چیزی که یاد می‌گیرید، در کارهای روزانه و به طور مداوم استفاده کنید تا هم به خوبی در ذهن‌تان تثبیت شده و هم مغز را به چالش کشیده باشید.
۷. در هر فرصتی تمرین کنید
فرض کنید در یک کارگاه آموزش فروش شرکت کرده‌اید و در روز اول نحوه سلام، احوال‌پرسی و سؤال پرسیدن را یاد گرفتید. سعی کنید بلافاصله پس از اتمام کلاس، تمام آموخته‌های خود را تمرین کنید. می‌توانید در راه بازگشت به خانه با سایرین در اتوبوس یا مترو به همان روشی که یاد گرفته‌اید صحبت کنید. حتی وقتی در مسیر برای خرید به سوپرمارکت می‌روید، با صندوق‌دار نیز آن‌ها را تمرین کنید.
مهم‌ترین مزیت این کار، تقویت و تسریع یادگیری است. آنچه در کلاس‌ها، کتاب‌ها یا هر روش آموزشی دیگر می‌آموزیم همه بخش تئوری کار هستند. تمرین موجب می‌شود مغز، بخش عملی را نیز به خوبی بیاموزد. در واقع با این کار، آموخته‌های تئوری بخشی از شخصیت ما شده و به مرور تمرینات عملی به یک روش معمول یادگیری ما تبدیل می‌شوند.
این استراتژی تقریباً برای هر چیز جدیدی که می‌آموزیم مفید است. به عنوان مثال زمانی که رانندگی یاد گرفتید، مربی در زمان محدود ۱۰ دقیقه تعداد کمی از تکنیک‌ها را به شما آموزش داد. این آموزش‌ها معمولاً تنها برای گذراندن تست رانندگی کافی هستند و همه ما آموزش‌های تکمیلی و عمیق‌تر را با تمرین و تکرار بیشتر یاد گرفتیم.
۸. دانش خود را با دیگران به اشتراک بگذارید
یادگیری در معیت دیگران و به اشتراک گذاشتن دانسته‌های خود با آن‌ها می‌تواند موجب افزایش مهارت‌های یادگیری شود. به این ترتیب می‌توانید سؤالات خود را پاسخ گرفته و کاستی‌هایی که در اطلاعات‌تان وجود دارد را تکمیل کنید. به طور مثال می‌توانید موضوعی که جدیداً یاد گرفته‌اید را با چند نفر از دوستان مطرح کرده و سؤالات ودانسته‌های‌تان را با یکدیگر به اشتراک بگذارید.
۹. موضوع مورد نظر را به بخش‌های کوچکتر تقسیم کنید
در صورتی که یادگیری موضوع مورد نظرتان تا حدودی دشوار به نظر می‌رسد، می‌توانید آن را به بخش‌های کوچکتر تقسیم کنید. به این ترتیب ترس از شروع یادگیری کمتر شده و تمرکز و سرعت بیشتری خواهید داشت. آموختن بخش‌های کوچکتر ساده است و در نتیجه این روش می‌تواند انگیزه خوبی برای ادامه دادن باشد. پس از آن که هر کدام از بخش‌های کوچک را یاد گرفتید، سراغ بخش بعدی بروید. در نهایت خواهید دید موضوعی که از شروع آن هراس داشتید را به طور کامل آموخته‌اید.
۱۰. از مغز خود مراقبت کنید
مغز نیز مانند جسم، نیازهایی دارد و برای سالم ماندن باید آن‌ها را دریافت کند. برای مراقبت از مغز باید به اندازه کافی خواب شبانه داشته باشید، از مواد مخدر و سیگار دوری کنید، به اندازه کافی بخورید تا قند خون در سطح مناسبی باشد و ورزش کنید. سبک زندگی سالم بهترین حامی برای حفظ سلامت و جوانی مغز شماست.
حرف آخر
برخی از ما ممکن است دچار اختلالاتی در یادگیری باشیم، اما روش‌های مذکور علاوه بر این که در یافتن روش مناسب یادگیری بسیار مفید هستند، می‌توانند این اختلالات را نیز تا حدود زیادی مرتفع کنند. همچنین با تقویت بخشی از مغز که مسئول یادگیری بهتر و سریع‌تر است، موجب افزایش سرعت و دقت یادگیری می‌شوند. به مرور که مهارت‌های یادگیری تقویت شد، حتی می‌توان از سایر روش‌ها نیز برای بهبود آن‌ها بهره برد. به علاوه، برای رفع اختلالات یادگیری کودکان علاوه اجرای موارد ذکر شده در این مقاله، توصیه می‌شود مطلب اختلال یادگیری چیست و چگونه درمان می‌شود را نیز مطالعه فرمایید. در نهایت فراموش نکنید نظرات و پیشنهادات خود در رابطه با نحوه افزایش مهارت های یادگیری را با ما و همراهان انگیزه به اشتراک بگذارید.