نویسنده: مائده قضاوی
بروزرسانی: ۱۹ مهر ۱۴۰۲
نسخه صوتی این مطلب را بشنوید! 🎧
یکی از روش‌های نگهداری طولانی مدت از مواد غذایی، نگهداری آنها در یخچال یا فریز کردن مواد غذایی است. اگرچه گذاشتن مواد غذایی در یخچال سرعت تخریب آنها را به تعویق می اندازد، اما در یخچال نیز مواد غذایی به مرور فاسد می‌شوند. برای جلوگیری از فاسد شدن مواد غذایی در یخچال روش‌هایی وجود دارد که ما در این مطلب پس از بررسی دلایل فاسد شدن آنها، به مهمترین این روش‌ها اشاره خواهیم کرد. در ستاره می توانید سایر ترفندهای خانه داری مانند نحوه ساخت شیشه پاک کن خانگی، نحوه نگهداری موسیر و روش های مرتب کردن شال و روسری را نیز ببینید.
علت فاسد شدن مواد غذایی در یخچال
بررسی دلایل فاسد شدن مواد غذایی در یخچال که در زیر به آنها اشاره می‌کنیم می‌تواند تا حد زیادی از بروز این مشکل جلوگیری کند.
۱.مواد غذایی تا ابد در یخچال سالم نمی‌مانند!
زمان عامل مهم و تعیین کننده‌ای در نگهداری بهینه مواد غذایی است. اگر به دلیل تنبلی یا گرفتاری‌های روزمره، مواد غذایی را در دمای محیط رها کنید، باکتری‌ها فرصت تکثیر و فاسد کردن مواد غذایی را پیدا می‌کنند. به همین دلیل نیز مواد غذایی با سرعت زیادی تغذیه شده و بو می‌گیرند.
برای جلوگیری از فاسد شدن مواد غذایی در یخچال اجازه ندهید میکروارگانیسم‌ها فضای کافی برای تکثیر پیدا نکند، بنابراین مواد غذایی را به موقع داخل یخچال قرار دهید. یادتان باشد هر اندازه در این عمل تأخیر داشته باشید باکتری‌ها بیشتر و بیشتر تکثیر خواهند شد.
پیشنهاد: روش نگهداری خیار در یخچال را نیز می توانید در ستاره بخوانید.
۲. بیرون ماندن غذا از یخچال!
ماندن غذا به‌مدت دو ساعت در دمای اتاق، خطرِ وارد شدن به «ناحیۀ دمایی مشکوک و خطرناک» را افزایش می‌دهد. منظور از ناحیۀ دمایی خطرناک، دمای بین ۴ تا ۶۰ درجه سانتی‌گراد است. در این بازۀ دمایی، امکان رشد سریع‌تر باکتری‌ها وجود دارد.
اگر هوا گرم باشد، بیرون ماندن غذا بیش از یک ساعت در خارج از محیط یخچال، جایز نیست. باید دقت کنیم که دمای داخل یخچال هم زیر ۴ درجه سانتی‌گراد باشد. این درجه، بهترین دما برای یخچال است. اگر غذایی که به گردش برده‌ایم بیش از یک تا دو ساعت بیرون از یخچال مانده است و دسترسی به یخچال برای حفظ مادۀ غذایی وجود ندارد، باید آن را دور بریزیم و خطر فاسد شدن مواد غذایی در یخچال را به خود تحمیل نکنیم.
۳. روش یخ زدایی شما غلط است!
یخ زدن یکی از بهترین روش‌های طولانی کردن مدت زمان نگهداری مواد غذایی خام و پخته محسوب می‌شود. مشکل زمانی بروز می‌کند که بخواهید از این مواد غذایی، یخ زدایی کرده و سپس مصرف کنید. برخی افراد درست چند دقیقه قبل از تهیه غذا آن را از فریزر خارج می‌کنند و یا داخل آب قرار می‌دهند و یا اینکه به همان صورت یخ زده روی اجاق می‌گذارند تا آماده شود. این کارها جزو خطاهای خطرناک محسوب می‌شوند. چون ممکن است مشکلات گوارشی و حتی مسمومیت ایجاد شود.
برای یخ زدایی درست و صحیح از مواد غذایی آن را از فریزر خارج کرده و یک شب تمام در قسمت پایین یخچال قرار دهید.
۴. مواد خام و پخته در کنار هم نباشند!
برای جلوگیری از فاسد شدن مواد غذایی در یخچال ۲ بخش متفاوت را به غذاهای خام و غذاهای پخته اختصاص داده و هیچ وقت این دو را کنار هم قرار ندهید. اینکار مانع خراب شدن غذای پخته می‌شود.
۵. گوشت و سبزی هم جدا!
یک روش دیگر برای جلوگیری از فاسد شدن مواد غذایی در یخچال این است که سبزی‌ها را کنار انواع گوشت ها قرار ندهید. این امکان وجود دارد که آلودگی‌ها و باکتری‌های موجود در سبزی باعث فاسد شدن گوشت شوند.
۶. تخته آشپزخانه و فاسد شدن مواد غذایی در یخچال
برای خرد کردن سبزی و گوشت از یک تخته استفاده نکنید. چون ممکن است باکتری‌ها از گوشت به سبزی و برعکس منتقل شده و آنها را هم فاسد کنند.
۷. انتخاب ظروف نامناسب
برای جلوگیری از فاسد شدن مواد غذایی در یخچال از ظروف مناسب استفاده کنید. به‌طور مثال برای نگهداری آبلیمو نباید از بطری‌های آب معدنی استفاده کنید؛ زیرا مواد اسیدی موجود در آبلیمو می‌تواند با دیواره ظروف پلاستیکی فعل و انفعالات نامطلوبی ایجاد کند و سمی و سرطان‌زا شود.
۸. خیلی به حس بویایی خود اطمینان نداشته باشید!
یکی از اشتباهات رایج بین همه این است که برای چک کردن سالم بودن یا فاسد شدن مواد غذایی، به حس بویایی خود اعتماد زیادی دارند. یعنی اینکه آن ها را بو می‌کنند و اگر بوی خوبی داشته باشد با خیال راحت آن را مصرف می‌کنند. با این حال باید بدانید هر ماده غذایی خراب یا در حال فاسد شدن الزاماً بوی بدی نمی‌دهد. چون یخ زدگی و دمای پایین یخچال می‌تواند بوی بد را از بین ببرد.
بهترین کار این است که هر غذایی را حداکثر ۴ تا ۵ روز نگهداری کنید. اگر غذایتان حاوی ماهی یا مواد غذایی خراب شدنی هستند آن ها را بیش از ۲ روز در یخچال نگهداری نکنید. چون بیش از این زمان غذا خراب می‌شود حتی اگر بوی بدی ندهد.
۹. دست آلوده و فاسد شدن مواد غذایی در یخچال
هنگام بسته بندی کردن مواد غذایی حتما دست‌های خود را بشویید. آلوده بودن دست‌ها میکروبها را به مواد غذایی منتقل کرده و موجب خراب شدن غذا ها می‌شوند.
راه های جلوگیری از فاسد شدن مواد غذایی در یخچال
روش‌های جلوگیری از فاسد شدن مواد غذایی در یخچال متفاوت است. در ادامه روش‌های جلوگیری از خراب شدن چند ماده غذایی پر مصرف را بررسی خواهیم کرد. اما پیش از آن ممکن است این سوال برای شما مطرح شود که آیا می‌توان غذای منجمدی را که بخشی از آن یا تمام آن آب شده است، دوباره منجمد کرد؟
در پاسخ به این سوال باید گفت غذای منجمدی که بخشی از آن آب شده ولی هنوز حاوی کریستال‌های یخ است، دوباره قابل انجماد می‌باشد، اما اگر یخ آن تماما آب شده باشد، انجماد دوباره کار درستی نیست. سبزی‌ها اگر حاوی کریستال‌های یخ باشند، دوباره قابل انجمادند و این امر درباره گوشت و مرغ خام نیز صدق می‌کند. درباره مواد غذایی پخته شده مانند گوشت و مرغ، آنها را درون قابلمه گذاشته و در آن را محکم ببندید تا طعم آن عوض نشود و بعد دوباره فریز کنید.
با ذکر این توضیحات در ادامه شما را با روش های جلوگیری از فاسد شدن مواد غذایی در یخچال آشنا خواهیم کرد.
جلوگیری از فاسد شدن مواد غذایی لبنی
شیر و لبنیات اگر به درستی نگهداری نشوند، به سرعت فاسد می‌شوند. برای جلوگیری از فاسد شدن مواد غذایی لبنی موارد زیر را در نظر بگیرید.
۱. پنیر
پنیر‌های مرغوب و فرآوری نشده احتیاج به هوای تازه دارند. در واقع باید هوای باز اطراف آن در جریان باشد. بسته‌بندی‌های پلاستیکی مانع از این جریان می‌شوند و در نتیجه یک لایه چربی و گاهی کپک روی پنیر به وجود می‌آید. برای پیشگیری از این وضعیت، پنیر را در کاغذی نازک و مومی بپیچید، و آن را در درون کیسه پلاستیکی بگذارید و درب کیسه را نبندید. حتما پنیر را در یخچال نگهداری کنید.
۲. شیر
خانم‌های خانه‌دار چون در منزل هستند با یخچال زیاد سر‌و‌کار دارند و به همین دلیل در یخچال را زیاد باز و بسته می‌کنند. وقتی در باز می‌شود هوای گرم به شیر می‌خورد، دوباره که بسته می‌شود هوای سرد آن را احاطه می‌کند. این گرم و سرد شدن به رشد باکتری‌ها کمک می‌کند و باعث می‌شود شیر زودتر فاسد شود. برای اینکه این اتفاق نیفتد، شیر را در دمای مناسب در عقب‌ترین قسمت یخچال نگهداری کنید.
جلوگیری از فاسد شدن باقیمانده غذاها
بهترین روش برای نگهداری از غذایی که فعلا نمی‌خواهید مصرفش کنید، سرد کردن آن است. باقی مانده غذاها را در یخچال یا فریزر گذاشته و دقت کنید که ظرف محتوی غذا درپوش داشته باشد. توجه کنید که کمی گرم نگه داشتن غذا سبب جلوگیری از رشد میکروبها در آن و فاسد شدن غذا نخواهد شد.
همچنین سرد یا منجمد کردن، میکروب‌های مواد غذایی را از بین نمی‌برد بلکه از سرعت رشد آنها خواهد کاست. مسمومیت‌های غذایی اغلب زمانی به وجود می‌آیند که ماده غذایی پس از آماده شدن، مدت زیادی در دمای محیط بماند. غذایی را که از بیرون تهیه کرده‌اید حتما در یخچال یا فریزر نگهداری کنید.
جلوگیری از فاسد شدن سیب و کاهو
- اگر قصد نگهداری سالادی را دارید که حاوی کاهو و سیب است، به هیچ عنوان این دو را با هم نگهداری نکنید. سیب باعث فاسد شدن کاهو می‌شود. برای جلوگیری از فاسد شدن مواد غذایی تازه مانند میوه‌ها و سبزیجات، آنها را در کشوهایی جداگانه در یخچال نگهداری کنید.
- سیب باعث فساد کاهو می‌شود. میوه ها و سبزی جات را در کشوهایی جداگانه در یخچال نگهداری کنید. حتی سالادهایی که حاوی سیب و کاهو هستند را باید جداسازی کرده و بعد داخل یخچال بگذارید.
- نگهداری سیب در جای خنک و تاریک آن ها را ترد و تازه نگه می‌دارد. بهترین جا برای نگهداری سیب‌ها در کشوهای خشک یخچال و در پلاستیک‌های جداگانه است.
- وقتی سیب‌ها را جداگانه در پلاستیک یا روزنامه بپیچید، اگر یکی از آنها خراب باشد، باعث خراب شدن سیب‌های اطرافش نمی‌شود.
- وقتی سیب را نصف کنید زود سیاه می‌شود. اگر می خواهید از سیاه شدن سیب جلوگیری کنید کمی روی آن آب لیمو بزنید تا میوه دیرتر تغییر رنگ بدهد.
- اگر می‌خواهید میوه سیب عمر زیادی داشته باشد، هنگام خرید دقت کنید که زیاد رسیده نباشد. پس باید کمی سفت‌تر باشد و روی آن هیچ لکه‌ای دیده نشود تا دیرتر خراب شود.
- وقتی سیب‌ها برسند، از خود گاز اتیلن تولید می‌کنند که موجب رسیده شدن میوه های اطرافش می‌شوند. پس آنها را از سبزیجاتی که به این گاز حساس هستند دور نگه دارید.
جلوگیری از فاسد شدن تخم‌مرغ
پوست تخم مرغ منافذ بسیار زیادی دارد و به همین دلیل وقتی تخم‌مرغ‌ها را خارج از کارتن اصلی نگهداری می‌کنید، رطوبت آن از طریق منافذ آن تبخیر شده و باعث می‌شود تخم مرغ تازگی خود را از دست بدهد. برای جلوگیری از این وضعیت، تخم مرغ ها را در جعبه کاغذی اصلی آن و در محلی خنک نگهداری کنید.
جلوگیری از کپک زدن آبلیمو و آبغوره در منزل
آبغوره و آبلیمو از خوراکی‌هایی هستند که به سرعت کپک می‌زنند. برای جلوگیری از فاسد شدن مواد غذایی در یخچال و بروز این مشکل، باید نکات زیر را مدنظر داشته باشید:
- کارشناسان مواد آشامیدنی و بهداشتی، می‌گویند پس از این که آبلیمو و آبغوره را داخل بطری شیشه‌ای ریختید، بهتر است شیشه را داخل آب جوش قرار دهید تا آنزیم و باکتری‌های موجود در آن، از بین برود. با انجام این کار، قارچ‌ها امکان رشد را از دست می‌دهند و در نتیجه احتمال کپک زدن این مواد هم کاهش چشم گیری می‌یابد.
- آبلیمو یا آبغوره را باید حتما داخل شیشه تمیز بریزید و تا نزدیکی لبه ظرف پر کنید. بهتر است به مقدار خیلی کم لبه شیشه را خالی بگذارید و سپس درپوشی روی آن قرار دهید تا با ایجاد خلاء، اکسیژن به داخل محصول راه نیابد و جایی برای رشد کپک ها وجود نداشته باشد.
- در رابطه با نگهداری آبغوره و آبلیمو باید گفت که قرار دادن این مواد در آفتاب، باعث ایجاد تغییرات شیمیایی در آنها می‌شود. با توجه به این که ویتامین c موجود در آبلیمو یا آبغوره، به نور و حرارت حساس است و در برابر نور آفتاب از بین می‌رود؛ بنابراین باید از قراردادن این مواد در مقابل نور آفتاب به طور جدی خودداری شود.
- از ظروف پلاستیکی یا بطری‌های آب معدنی برای نگهداری آبلیمو، آبغوره، آب نارنج و هر ماده‌ی غذایی دیگری که حالت اسیدی دارد استفاده نکنید؛ زیرا مواد اسیدی موجود در این مواد می‌تواند با دیواره ظروف پلاستیکی فعل و انفعالات نامطلوبی ایجاد کند و سمی و سرطان‌زا شود. بنابراین از ظروف شیشه‌ای تیره استفاده کنید تا کمتر نور را از خود عبور دهند.
سخن آخر
یادتان باشد در دنیایی که ما زندگی می‌کنیم افراد فقیر و گرسنه زیادی وجود دارند که نیازمند همین مواد غذایی هستند که ما بعضا آنها را به دلیل نگهداری ناصحیح دور می‌ریزیم. بنابراین عدم جلوگیری از فاسد شدن مواد غذایی در یخچال و دور ریختن آن نه تنها به اقتصاد خانواده ضرر می‌زند بلکه اسراف است و کاری مورد نکوهش.
