سه پستان یا سپستان یک گیاه دارویی است که میوه آن شباهت زیادی به آلو دارد. بهترین نوع سه پستان در کشور بحرین میروید. میوه آن کاربرد دارویی دارد به اندازه یک لوبیاست. این ماده خوراکی مزه و طعم خاصی ندارد. اما خواص سه پستان باعث محبوبیت آن در طب سنتی شده است.
این گیاه را از تیره گاو زبان به حساب میآورند. در ایران دو گونه گیاه سه پستان وجود دارد. گونه اول آن میوه ها درشت است که گوشت و دانه به راحتی از هم جدا میشوند. اما گونه دوم به دلیل کوچک بودن میوه، گوشت و دانه به هم چسبیده هستند. نوع کوچک آن شیرین تر است. سه پستان به صورت لزج است و خواص دارویی فراوانی دارد. در واقع میوهها به شکل خوشه انگور بوده و پس از خشک شدن خاکستری و سیاه رنگ میشود.
مهمترین خواص سه پستان
خواص سه پستان بیشتر در میوه آن نهفته است. این قسمت از گیاه حاوی موادی از جمله آلکالوئیدهای پیرالوزیدین، کومارینها، ساپونینها، ترپن ها و استرولها است. اما خواص این گیاه تنها در میوه آن نیست.
بلکه برگهای آن هم حاوی مواد معدنی از جمله ساپونین، ترپن، استرول، کومارین و آلکالوئیدهای پیرالوزیدین است. در طب سنتی روغن دانههای سه پستان هم کاربرد زیادی دارد. روغن این گیاه حاوی مواد دیگری از اسیدآراشیدیک، اسیداستئاریک، اسیداولئیک، اسیدلینولئیک، اسیدبِهِنیک و اسیدپالمیتیک است.
۱. بهبود بیماری روده
افرادی که به دلیل مصرف بیش از حد ادویههای تند، مشروبات گازدار و یا مشربات الکی به ناراحتی روده مبتلا میشوند، میتوانند سپستان مصرف کنند. این ماده خوراکی به دلیل حالت موسیلاژی یا لعابی که دارد میتواند خراشهای دستگاه گوارش را درمان کند.
همچنین مصرف میوه سه پستان به دلیل ملین بودن باعث افزایش مخاط روده بزرگ شده و از راههای درمان خانگی یبوست محسوب میشود. از سوی دیگر مواد مضر و زائد بدن هم به راحتی از طریق روده بزرگ دفع میشود. وجود چندین نوع آنتی اکسیدان در این ماده به درمان عفونت و ناراحتیهای روده کمک میکند.
۲. درمان سوزاک
یکی دیگر از خواص سه پستان درمان سوزاک است. این گیاه که همچون یک آنتیبیوتیک عمل میکند، میتواند بیماری سوزاک را بهبود بخشد. برای نتیجه گرفتن میتوانید برگهای تازه سپستان را یک شب در آب بگذارید. سپس صبح آنها له کنید و عصاره آن را بگیرید.
عصاره برگهای سه پستان لعاب دارد و روی سوزاک بسیار موثر است. اگر دانه سپستان را به صورت خام مصرف کنید هم در بهبودی شما اثر میگذارد. زیرا این روش درمانی باعث افزایش تعداد دفعات ادرار میشود. در نتیجه باکتریهای مضری که منجر به پیدایش سوزاک شده اند، از راه ادرار دفع میشوند.
۳. درمان سرفه و گرفتگی صدا
زمانی که به دلیل سرفه زیاد و گلودرد صدایتان تغییر کرده است، با مصرف میوه سپستان میتوانید صدای خود را به حالت عادی برگردانید. در واقع سرفههای خشک و خشن باعث خشک شدن ریه میشود. در نتیجه تارهای صوتی ورم میکند. اگر میوه لعابدار سپستان رامصرف کنید، باعث خلط آوری، نرمی ریه و بهبود تارهای صوتی میشود. این میوه یکی از روشهای خانگی درمان سرفه است.
از سوی دیگر سه پستان به دلیل اینکه خاصیت ضدعفونی کننده دارد، ویروس سرماخوردگی و آنفلونزا را از بین میبرد. برای این کار میتوانید میوه این گیاه را در دهان بگذارید و فقط آن را بمکید. روش دیگر اینکه آن را در آب خیسانده و به صورت کم کم میل کنید.
کسانی که به بیماریهای ریوی مانند آسم مبتلا هستند، میتوانند برای بهبودی از این ماده خوراکی استفاده کنند.
۴. درمان زخم و سردرد
سه پستان به دلیل خاصیت آنتی بیوتیکی، از ایجاد التهاب و عفونت در زخم جلوگیری میکند. همچنین لعابهای موجود در میوه و برگ پستانک درمان زخم را سرعت میبخشد. اگر برگهای پودر شده این گیاه را مصرف کنید، به رفع سردردهای مزمن کمک خواهد کرد.
۵. سلامت کبد
یکی دیگر از مزیت ها و خواص سه پستان تاثیر آن روی سلامت کبد است. از آنجا که این ماده غذایی فاقد کالری و چربی است، هیچ فشاری به کبد وارد نمیکند. از سوی دیگر به دلیل خاصیت ادرارآور بودن به افزایش تعداد دفعات ادرار کمک میکند. در نتیجه مواد زائد و مضری که در کبد تجمع کرده، به سمت کلیه و سپس مجاری ادراری هدایت میشود. با مصرف چند بار از این ماده خوراکی کبد پاک و تصفیه میشود.
۶. شفافیت پوست
اگر به طور مرتب این گیاه دارویی را مصرف کنید، بعد از مدتی خون تصفیه میشود. دلیل وجود جوش و آکنه بر روی پوست، وجود مواد مضر و زائد در خون و کبد است. اما زمانی که خون و کبد تصفیه و پاکسازی میشود، این مواد از بدن دفع میشود. در نتیجه پوست زیباتر و شفاف تری خواهید داشت.
۷. رفع تشنگی
اگر چه تشنگی برای بدن مفید است. به خصوص در فصول گرم سال که بدن به آب بیشتری احتیاج دارد. اما در زمانهای خاص که نباید تشنه شوید (برای مثال در ماه رمضان) مصرف این گیاه میتواند مفید واقع شود.
۸. کمک به روند کاهش وزن
یکی دیگر از خواص سه پستان کمک به روند کاهش وزن است. در واقع این گیاه و بخصوص نوع درشت آن فاقد چربی و مواد قندی است. کالری زیادی ندارد و باعث افزایش وزن نمی شود. از سوی دیگر به دلیل خاصیت ادرارآور بودن و تعریق زیاد به خروج کلسترول و قند اضافه از بدن کمک میکند.
۹. از بین بردن کرم روده و معده
کرم روده و معده بیماری است که تنها با مصرف دارو از بین میرود. اما سه پستان به دلیل خاصیت آنتی بیوتیکی و ضدباکتریایی میتواند به درمان
کرم معده و روده هم کمک کند. برای اینکه نتیجه بگیرید میتوانید صبح عصاره برگ گیاه سه پستان را صبح ناشتا میل کنید.
همچنین اگر به صورت ناشتا میوه آن را بخورید، باعث دفع کرم روده و معده میگردد. با این روش اگر به سوء هاضمه یا یبوست هم مبتلا هستید،درمان میشود.
جدول زیر خلاصهای از تمامی خواص سه پستان است.
سه پستان (Cordia myxa) | |
طبع گیاه |
|
طریقه مصرف |
|
خواص درمانی |
|
مضرات |
|
تداخل دارویی |
|
طرز تهیه ترشی و دمنوش سه پستان
میوه سه پستان پس از خشک شدن به بازار عرضه میشود. این میوه خشک در مجاورت آب مجددا رطوبت جذب میکند و به صورت لزج مانند در میآید. همچنین از میوه کال و نارس آن برای تهیه ترشی استفاده میشود و از میوه رسیده آن به شکل دم کرده استفاده میشود. برای تهیه دم کرده سه پستان از ۵ تا ۳۰ عدد میوه بسته به نیاز دارویی، میتوان استفاده کرد.
خواص ریشه سپستان
خواص سه پستان تنها به میوه، برگ و روغن آن خلاصه نمی شود. بلکه ریشه گیاه هم خواص زیادی دارد. ریشه آن خاکستری مایل به قرمز و همانند میوه و برگ ها حالت لعابی دارد. ریشه آن باعث یبوست میشود. پس در مصرف آن زیاده روی نکنید. به دلیل اینکه رنگ ریشه به قرمز گرایش دارد، از آن برای تهیه رنگ غذا استفاده میشود. ریشه این گیاه برای درمان بیماری اسهال، پیچش روده، جلوگیری از خونریزی و معالجه زکام و ریه استفاده میشود.
خواص پوست درختچه سه پستان
از پوست درختچه سه پستان برای درمان یبوست استفاده میشود. عصاره پوست این درخت برای تسکین درد قولنج و کولیک روده کاربرد دارد. همچنین دمنوش پوست درختچه سپستان به درمان تب و سوء هاضمه کمک میکند. این دمنوش تسکین دهنده سردرد هم محسوب میشود.
عوارض مصرف سه پستان
با جود خواص سه پستان برای بدن این گیاه ممکن است مضراتی را هم به دنبال داشته باشد. اول اینکه سرد مزاجها بهتر است این گیاه را با مصلح آن یعنی گل سرخ و یا عسل و عناب مصرف کنند. مصرف بیش از حد این ماده خوراکی به کبد و معده آسیب میرساند.
خوانندگان عزیز باید بدانید خواص سه پستان تقریبا با خواص گل ختمی یکسان است. بنابراین اگر به این گیاه حساسیت داشته باشید، میتوانید گل ختمی را جایگزین آن کنید.