دبیره پارسی لاتین

دبیره پارسی لاتین یک (دبیره) خط اختصاصی لاتین برای نوشتن زبان پارسی است. با توجه به اینکه برای نوشتن واژه‌های فارسی و اسامی افراد با حروف انگلیسی، شکل واحد و پذیرفته‌شده‌ای وجود ندارد، بکارگیری این روش می‌تواند از دوگانگی‌ها پیشگیری به عمل آورد. برای مثال امروزه که هیچ شکل جامعی برای لاتین‌نویسی فارسی وجود ندارد، واژه‌‌های «سعید» و «لیلا»، برحسب سلیقه به اشکال زیر نوشته می‌شود. Leila – Leyla – Laila   –   saeed – saeid – saied درصورتی که طبق قواعد دبیره پارسی لاتین، این دو اسم به شکل saěid  و Leylǎ نوشته می‌شوند. بنابراین جهت نوشتن زبان پارسی به خط لاتین،…

دبیره پارشی لایتن

دبیره پارسی لاتین یک (دبیره) خط اختصاصی لاتین برای نوشتن زبان پارسی است. با توجه به اینکه برای نوشتن واژه‌های فارسی و اسامی افراد با حروف انگلیسی، شکل واحد و پذیرفته‌شده‌ای وجود ندارد، بکارگیری این روش می‌تواند از دوگانگی‌ها پیشگیری به عمل آورد. برای مثال امروزه که هیچ شکل جامعی برای لاتین‌نویسی فارسی وجود ندارد، واژه‌‌های «سعید» و «لیلا»، برحسب سلیقه به اشکال زیر نوشته می‌شود.

Leila – Leyla – Laila   –   saeed – saeid – saied

درصورتی که طبق قواعد دبیره پارسی لاتین، این دو اسم به شکل saěid  و Leylǎ نوشته می‌شوند. بنابراین جهت نوشتن زبان پارسی به خط لاتین، لازم است تا خطی جامع و واحد به کار برود.

A Ǎ B Č D E ě F G Ǧ
H Ȟ I J K L M N O P
R S Š T U V W Z Ž
حروف کوچک
a ǎ b č d e ě f g ǧ
h ȟ i j k l m n o p
r s š t u v w y z ž
واج (آوا)
اَ آ بِ چِ دِ اِ ء

ئـ

فِ گِ قِ
هِ خِ ا

یـ

جِ کِ لِ مِ نِ اُ پِ
رِ سِ شِ تِ ا

و

وِ اُ

و

یِ زِ ژِ

 

برای رفع نواقص خطهای قدیمی، از هفت حرف باگُوِه استفاده شده است. این هفت بهمراه مثال در جدول زیر به نمایش درآمده‌اند. گُوِه علامتی است که بر روی این حروف گذاشته شده‌اند. از مزایای گوه ‌این است که با حروف قبل و بعد از خود اشتباه گرفته نمی‌شود.

حروف الفبای فارسی آ چ ع ساکن ق/غ خ ش ژ
حروف باگوه Ǎ Č ě Ǧ Ȟ Š Ž
نمونه فارسی آسان چنگ بعثت قیر خوب شکل ژرف
نمونه پارسی لاتین Ǎsǎn Čang Beěsat Ǧir Ȟub Šekl Žarf

 

این خط همچنین دارای چهار واکه بلند و سه واکه کوتاه و در مجموع هفت واکه (حرف صدادار) است که در جدول زیر بهمراه مثال به نمایش درآمده‌اند.

واکه فارسی اَ اِ اُ آ ئی او اُوْ
حرف لاتین a e o Ǎ,ǎ i u ow
نمونه فارسی ابر اسم اُردک آبان ایران آتوسا مولوی
نمونه پارسی لاتین Abr Esm Ordak Ǎbǎn irǎn Ǎtusǎ Mowlavi

 

در این دبیره، حروفی که تلفظ آنها مشابه است همگی در یک حرف ادغام شده‌اند. برای مثال حروف:

(ز – ظ – ض – ذ)  با حرف Z تعریف می‌شوند.

(ص – س – ث)  با حرف  S تعریف می‌شوند.

(ت – ط)  با حرف T تعریف می‌شوند.

(ه – ح) با حرف  H تعریف می‌شوند.

(ق – غ) با حرف Ǧ تعریف می‌شوند.

در ساخت این خط، از یک نشان کمکی به نام گُوِه کمک گرفته شده است. همانطور که می‌دانید در زبان پارسی واج عین ساکن وجود ندارد. بنابراین حروف «عـْ ئـ أ ء» عربی می‌باشند و از الفبای عربی وارد زبان فارسی گشته‌اند. در این دبیره، برای (واج عین ساکن) یک نویسه به‌ شکل ě (اِ باگوه) تعریف شده است. برای نمونه واژهٔ عربی «جزء»، بصورت Jozě نوشته می‌شود.

 

ویژگی‌ها و دستورها

۱- تنها حروف آغازین جملات به شکل بزرگ نوشته می‌شوند.

۲- واژهٔ (تَسهیل) به همانصورت که خوانده می‌شود نوشته می‌شود : تسهیل Tashil

در طرف مقابل اگر حرف ترکیبی sh برای ادای واج‌ (شِ) معرفی شده بود، خواننده این واژه را (تَشیل) می‌خواند؛ اختصاص حرف اختصاصی به شکل š برای واج (شِ) این دشواری را برطرف نموده است.

۳- حروفی که به (ـه) ختم می‌شوند، باید بهمراه h در پایان آنها نوشته شوند. مثلاً واژه بسته باید به شکل basteh  نوشته گردد. یا واژه پایانه به صورتPǎyǎneh  نوشته می‌شود. ولی عبارت )پایان راه( بصورت Pǎyǎne rǎh نوشته می‌گردد.

۴- اضافه شدن هرگونه پسوند به واژه‌هایی که به (ـه) ختم می‌شوند، (ـه) در انتهای واژه حذف میگردد. بنابراین واژه سایبان به صورت Sǎyebǎn  نوشته می‌شود. و املای آن به شکل )سایه‌بان (Sǎyehbǎn  نادرست است.

۵- عین ساکن (ě) هرگز نمی‌تواند در ابتدای واژه قرار بگیرد. بنابراین هرگز به صورت بزرگ به کار نخواهد رفت.

۶ – حرفw  تنها میتواند پس از حرف o به کار برود. بعبارت دیگر w هرگز بدون o نوشته نمی‌شود. از این رو نمی‌تواند در ابتدای واژه قرار بگیرد. همانند واژه اوصاف، مولوی یا فردوسی (Owsǎf یاMowlavi  یا Ferdowsi)

۷- به کار گیری دو حرف پشت سر یکدیگر در یک واژه ممنوع است. مثلاً حمید به شکل hamid نوشته میگردد. نه به صورت  hameed

۸- از آنجاییکه تشدید یک علامت عربی است، به اجبار باید واژه‌های عربی با دو حرف پشت سر هم نوشته شوند. همانند مُحَمَّد mohammad

 

نظر خود را با ما به اشتراک بگذارید