سندرم استکهلم در سینما چیست و چگونه بوجود آمد؟

انگیزه – سندرم استکهلم اختلالی روانی است که بر اثر آن، فرد گروگان احساس همدردی نسبت به گروگان‌گیر پیدا می کند و در مواردی این حس همدردی به میزانی می‌رسد که او از فردی که جان یا مال و یا آزادی‌اش را تهدید کرده دفاع می‌کند. از این مضمون در ساخت فیلم‌های زیادی در سینما استفاده شده است. در این مطلب بررسی تاثیر سندرم استکهلم در سینما و معرفی فیلم هایی با این موضوع می‌پردازیم.

 

سندرم استکهلم چیست؟

سندرم استکهلم (Stockholm Syndrome) پدیده‌ای روانی است که در آن گروگان دچار حس همدردی و هماهنگی با گروگان‌گیر می‌شود. گاهی این حس وفاداری به حدی پیش می‌رود که گروگان از فردی که جان و امنیتش را تهدید می‌کند، حمایت کرده و از روی اختیار و با علاقه خود را تسلیم فرد گروگان‌گیر می‌کند! در واقع این سندرم، پاسخی فیزیولوژیک از سوی گروگان‌های دزدیده شده است. این سندرم ممکن است در موارد دیگری از قبیل همسرآزاری، تجاوز یا سوء استفاده از کودکان نیز نمایان شود.

 

دلیل شکل‌گیری سندرم استکهلم

سندرم استکهلم که با نام پیوند تروما و یا پیوند ترور نیز شناخته می‌شود، از حس غریزی افراد به اسارت و یا از سوی گروگان‌ها برای حفاظت از خودشان نشات می‌گیرد. با توجه به این موضوع که تداوم زندگی این افراد به دست اسارت گیرندگانشان مشخص می‌شود، افرادی که اسیر شده اند، در عوض بروز و پرورش نفرت به اشخاصی که آن ها را به اسارت گرفته اند، به طور ناخودآگاه پیوندی با آنها برقرار می‌کنند تا بتوانند به زندگی خود ادامه دهند.

در واقع می توان چنین گفت که این سندرم یک روند القایی یا اکتسابی و روانی است که در آن حس همذات‌پنداری از سوی گروگان نسبت به فرد گروگان‌گیر بروز پیدا می‌کند. تعدادی از روان‌پزشکان و صاحب‌نظران، این تظاهرات قربانی را یک پروسه بی بدیل مغزی و احساسی برای دفاع می‌دانند. تعدادی دیگر از روانپزشکان، سندروم استکلهم را پوچ می‌دانند و به آن اعتقادی ندارند.

 تاریخچه اختلال سندرم استکهلم

در سال ۱۹۷۳ و از ۲۳ تا ۲۸ آگوست ماجرای جنایی از نوع گروگانگیری در کردیت بانک شهر استکهلم سوئد اتفاق افتاد. طی این پرونده جنایی، چندین نفر از کارمندان بانک به گروگان گرفته شدند. ولی برعکس انتظارات عمومی، گروگان‌ها از لحاظ احساسی جذب دزدها شده و حتی پس از آزادی، در مراجع قضایی از گروگان‌گیرها حمایت کرده و حاضر نشدند بر ضد این افراد شهادت بدهند. قربانیان به گروگان‌گیرها وابستگی پیدا کرده بودند. به صورتی که حتی بعد از آزادی نیز نسبت به اعمال و رفتار آنها ابراز محبت داشتند و حمله پلیس را وحشیانه می دانستند. جالب است بدانید این گروگان‌گیری بسیار دیر به پایان رسید و ۵ روز طول کشید. سرانجام سه زن و یک مرد گروگان؛ با یورش پلیس آزاد شدند. دلیل طولانی ‌شدن این گروگان ‌گیری در واقع همذات ‌پنداری گروگان‌ها با گروگان‌گیرها بود!

 

نام‌گذاری سندروم استکهلم

اصطلاح «سندرم استکهلم» نخستین مرتبه توسط روانپزشکی به اسم نیلز بجروت که در سال ۱۹۷۳ در جریان مذاکرات گروگان گیری استکهلم در زمینه اعمال قانون به مجاری قانونی سوئد مشاوره می‌داد، مورد استفاده قرار گرفت. در آن زمان مردم و رسانه‌ها از احساسات دلسوزانه و تدافعی گروگان ها در برابر گروگان گیران گیج شده بودند و نمی‌توانستند این سندرم را درک کنند.

تاثیر سندرم استکهلم در سینما

در سینما نیز در تعدادی از فیلم ها به این سندرم پرداخته شده است و از جذاب و عجیب بودن رفتار گروگان گرفته شدگان و حرکات و رفتار آنان برای برقراری رابطه عاشقانه و وجود حس همدردی و یکدلی با فردی که سرمایه و جان و امنیتشان را به خطر انداخته است، برای شکل دادن و تولید نوعی جذابیت فیلم استفاده شده است.

می توان چنین گفت که سندرم استکلهم پدیده ای است که از اواخر دهه ۷۰ میلادی وارد سینما شد که در آن به شخصیت هایی اشاره می‌شود که در فیلم‌های پلیسی، تعقیب و جنایی، فرد قربانی با گروگان‌گیر خود وارد رابطه عادی و یا حتی عاطفی شده و نه تنها بر علیه او دست به اقدامی نمی‌زند بلکه ممکن است با او همکاری کند.

 

معرفی فیلم‌هایی در سینمای آمریکا که به مضمون سندرم استکهلم پرداخته‌اند

در سینما فیلم جیمزباندی «هرگز نگو نه»؛ با هنرنمایی شان کانری و کاری از ایروین کرشنر و یا «جان‌سخت» محصول ۱۹۸۸ با بازی بروس ویلیس و تولید شده توسط جان مک‌تیرنان از فیلم هایی هستند که با تمرکز بر روی این سندرم تولید شده اند.
«کینگ کنگ» محصول سال ۲۰۰۵ ساخته پیتر جکسون نیز یکی از ساخته‌های جدیدتر در این زمینه است.

در ژانرهای ترسناک و اسلشر نیز در برخی موارد تفاهم قربانی با گروگانگیر به معرض نمایش گذاشته می‌شود که غالب این فیلم‌ها هیچ ربطی به سندروم استکهلم ندارند. در این داستان‌های اکثرا آبکی، مفهوم رابطه قربانی با گروگان‌گیر طبق کلیشه رایج با کشته شدن گروگان‌گیر و یا به دام افتادن او و یا در نهایت فرار قربانی از دست او پایان می‌یابد.

فیلم های بیشتر

در زیر به تعدادی از فیلم های مرتبط با سندرم استکهلم اشاره خواهد شد. شما می توانید با مشاهده این فیلم ها بیشتر با این سندرم آشنا شوید.

• Highway 2014: در این فیلم زنی که به وسیله مردی دزدیده شده در پایان عاشق او می شود. هر دوی این افراد با وجود رشد در شرایط اقتصادی گوناگون از یکدیگر، دوران کودکی سخت و دشواری داشته اند.
• Black Ice 2014: در این فیلم دختری که بر روی یک رشته کوه یخ به گروگان گرفته شده است، با یکی از گروگان گیران، وارد رابطه عاشقانه می شود.
• Heist 2015: در این فیلم جفری دین مورگان که در نقش راننده اتوبوس و دستیار گروگانگیر بازی می کند، به گروگان کمک کرده تا از مهلکه نجات پیدا کند.
• Excess Baggage 1997
• Out of Sight 1998
• Buffalo ’66 1998
• The World Is Not Enough 1999
• Catchfire 1990
• Beauty and the Beast 1991
• The Chase 1994
• In Time 2011
• The 39 Steps 1935
• The Running Man 1987
• Saboteur 1942
• The Getaway 1972
• Out Of Sight 1998
• Three Days Of The Condor 1975

Black Ice 2014

آیا شما تجربه چنین حسی را داشته‌اید؟ شاید هم یک یا تعدادی از فیلم‌های معرفی شده را دیده و ذهن‌تان درگیر مسئله سندرم استکهلم در سینما شده است. نظرات و دیدگاه های خود را از طریق ارسال پیام با ما و سایر مخاطبین انگیزه در میان بگذارید.