سندرم خوردن شبانه؛ علت، علائم و راه های درمان
سندرم خوردن شبانه، اختلالی است که در آن، الگوی تغذیه‌ای و الگوی خواب فرد دچار تغییر می‌شود. این سندرم در سال ۱۹۵۵، توسط دکتر البرت استانکارد، شناخته شد. افراد مبتلابه این اختلال، بخش اعظمی از غذای موردنیاز بدن خود را در ساعات پایانی شب و بعد از شام دریافت می‌کنند. افراد مبتلابه سندروم خوردن شبانه، چندین بار در طول شب، از خواب بیدار شده و مشغول خوردن می‌شوند.
درصد ابتلا به بیماری سندرم خوردن شبانه، بالاست. افراد مبتلا به این سندرم، در طول شب از خواب بیدار می‌شوند و در حالتی بین خواب‌وبیداری که به حالت خلسه معروف است، به سمت آشپزخانه روانه می‌شوند و مشغول خوردن می‌شوند. آن‌ها نسبت به کاری که انجام می‌دهند، به‌طور کامل هوشیار نیستند و به خاطر نمی‌آورند که چه‌ی زمانی این اتفاق افتاده است. افرادی که مبتلابه این سندرم هستند، فردای شبی که با خوردن‌هایشان همراه بوده است، وقتی از خواب بیدار می‌شوند، میلی به خوردن صبحانه ندارند و احساس سیری می‌کنند.
سوالاتی که ممکن است از پزشک پرسیده شود
- آیا این سندرم عامل بروز علائم من است؟
- چگونه این سندرم تشخیص داده می‌شود؟
- چه درمان‌هایی پیشنهاد می‌شود؟
- برای درمان آنچه باید کرد؟
- پیش‌آگاهی بیماری من چگونه است؟
نکات قابل‌توجه
نکته‌ای که باید راجع به سندرم خوردن شبانه بدانید این است که این بیماری، با بیماری‌های شبگردی، پرخوری و بی‌میلی به صبحانه، متفاوت است. باید دقت داشته باشید که سندرم خوردن شبانه را با سندروم یا اختلالات دیگر اشتباه نگیرید. برای شناسایی بهتر این سندرم، مطالعه علائم سندروم خوردن شبانه، الزامی است.
نکته دیگری که در مواجهه با این سندرو، باید به آن توجه کرد این است که افراد مبتلابه آن، پس از خوردن‌های شبانه دچار عذاب وجدان می‌شوند و خود را به دلیل اینکه روی خوردن خودکنترل ندارند، همواره سرزنش می‌کنند و در اکثر اوقات نیز از خود متنفر هستند.
تفاوت سندروم خوردن شبانه با پرخوری
سندرم خوردن شبانه با اختلال پرخوری متفاوت است؛ هرچند مبتلایان به سندرم خوردن شبانه اغلب اختلال پرخوری نیز دارند ولی پرخوری و البته بولیمیا دو اختلال خوردن هستند که ممکن است با سندرم خوردن شبانه اشتباه شوند. تفاوت مهم سندرم شب خوری با سایر اختلالات خوردن این است که افراد مبتلابه اختلال پرخوری اغلب مقدار زیادی غذا را در تمام ساعات روز خورده درحالی‌که افراد با سندرم خوردن شبانه بیشتر غذایشان را شب می‌خورند.
علائم و نشانه‌های افراد مبتلابه سندرم خوردن شبانه
حال که به اندازه کافی با این بیماری آشنا شدیم، وقت آن رسیده است که اعلائم و نشانه‌های این بیماری بشناسیم. آشنایی بیشتر به علائم این بیماری، می‌تواند کار شما را در تشخیص بیماری، ساده‌تر کند پس به بیان چند مورد از این نشانه‌ها می‌پردازیم.
- اشتهای کم یا بی‌اشتهایی کامل نسبت به خوردن صبحانه
- خوردن غذای زیاد و اضافی بعد از صرف شام
- مصرف نصف یا بیش از مقدار غذای روزانه، پس از شام
- بیدار شدن حداقل دو بار در شب برای خوردن غذا
- مشکل در خوابیدن و نداشتن خواب مناسب
- افسردگی
- اضطراب
- استرس
- افزایش وزن و چاقی
- ایجاد عذاب وجدان بعد از خوردن شبانه
- تمایل شدید به خوردن بین شام و زمان خوابیدن
- این افراد معتقد هستند که باید بخورند تا بتوانند بخوابند
- ناکارایی در کارهای روزانه
- احساس خواب‌آلودگی در طول روز براثر نخوابیدن شب گذشته
عواملی که سندروم خوردن شبانه را به یک بیماری خطرناک تبدیل می‌کنند
۱. چاق بودن
سندرم خوردن شبانه، به مرور زمان باعث چاقی در فرد بیمار می‌شود و در حالتی که خود فرد بیمار از قبل دچار چاقی باشد، این بیماری برای او بسیار خطرناک می‌شود.
۲. سوءمصرف مواد مخدر و الکل
افرادی که الکل و مواد مخدر مصرف می‌کنند، این بیماری برایشان نسبت به دیگران خطرناک‌تر است. الکل و مواد مخدر باعث بی‌خوابی می‌شود و گیجی و منگی پس از بیدار شدن از خواب را افزایش می‌دهند.
۳. سابقه ابتلا به این بیماری در خانواده و فامیل
درصورتی‌که افراد خانواده یا یکی از اعضای فامیل، مبتلابه این بیماری باشند، احتمال ژنتیکی بودن این سندرم وجود دارد و احتمال مبتلا شدن شما به این بیماری بالاست و این بیماری می‌تواند برای شما با شدت بیشتری همراه باشد.
۴. افرادی که بیش‌از حد چای یا قهوه می‌نوشند
چای و قهوه به دلیل داشتن کافئین، باعث ایجاد بی‌خوابی می‌شوند و همین بی‌خوابی همیشگی عاملی است برای تشدید این بیماری.
۵. استرسی بودن
افرادی که همواره استرس دارند یا مضطرب هستند، احتمال اینکه به این بیماری مبتلا شوند بسیار بالاست و سندرم خوردن شبانه در این‌گونه افراد خطرناک‌تر جلوه می‌کند چرا که استرس و اضطراب باعث ایجاد گرسنگی و پرخوری می‌شود و از طرفی از خوابیدن مناسب شما جلوگیری می‌کند.
علت ابتلا به سندرم خوردن شبانه چیست؟
سندرم خوردن شبانه علت‌های متفاوتی دارد. در پاره‌ای از اوقات، دانشجویانی که براثر مطالعه، زمان خوابشان به هم می‌ریزد، عادت به خوردن غذا در ساعات پایانی شب می‌کنند و بعدها نمی‌توانند بر این عادت غلط خود غلبه کرده، دچار این سندروم می‌شوند.
دیگر علت سندرم خوردن شبانه، رژیم غذایی غلط است. وقتی افراد در طول روز کالری محدودی دریافت می‌کنند، بدن پیامی به مغز می‌فرستد که نیاز به غذا دارد و کالری مورد نیازش در طول روز تأمین نشده است. در این صورت فرد به‌طور معمول، در شب شروع به پرخوری می‌کند.
سندرم خوردن شبانه، همچنین می‌تواند در واکنش به استرس ایجاد شود. از جمله علت‌های دیگری که می‌توان برای ابتلا به این سندرم بیان کرد، اختلالات هورمونی است. هورمون‌های ملاتونین و اپتین در بروز این سندرم نقش مؤثری دارند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه شود
اگر علائم این سندرم برای ۳ ماه وجود داشت، باید بیمار به پزشک مراجعه کند.
میزان شیوع سندرم خوردن شبانه
سندرم خوردن شبانه یک تا دو درصد از جمعیت دنیا را درگیر می‌کند. شش درصد از افرادی که به دنبال درمان اضافه‌وزن و چاقی‌شان هستند نیز دچار سندرم خوردن شبانه هستند. اگرچه این بیماری می‌تواند هر دو جنس را تحت تاثیر قرار دهد اما در میان زنان بیشتر از مردان دیده می‌شود. سندرم خوردن شبانه اگرچه در افراد غیر چاق نیز رخ می‌دهد اما در افراد چاق بروز بیشتری دارد؛ به‌خصوص برای افرادی که در حال پیگیری درمان‌های کاهش وزن هستند. علاوه بر این سن شیوع این سندرم اواخر دهه ۲۰ و اوایل دهه ۳۰ گزارش‌شده است.
روش‌های درمان سندرم خوردن شبانه
درمان موفقیت‌آمیز سندرم خوردن شبانه، ترکیبی از چندین درمان است. برای این کار معمولاً از دادن آموزش به بیماران آغاز می‌شود. افراد مبتلابه این سندرم، پس از آموزش‌های لازم، به الگوهای غذا خوردن آگاه‌تر می‌شوند و با استفاده از همین آموزش‌ها، می‌توانند محرک‌های غذایی خود را بشناسند.
درمان این سندروم می‌تواند شامل ارزیابی تغذیه و درمان، فیزیولوژی ورزش و ادغام درمان رفتارشناسی و مدیریت استرس باشد. تکنیک‌های رفتاری مانند قفل‌کردن در اتاق‌خواب، آشپزخانه، انباری و محل‌های نگهداری غذا می‌تواند مؤثر باشد و شما را ناچار به بازگشت به تختتان کند.
نکته‌ای که باید در اینجا به آن توجه کنید این است که به‌هیچ‌عنوان نباید از قرص‌های خواب استفاده کنید. استفاده از قرص‌های خواب، حالت گیجی شما در هنگام خواب را افزایش می‌دهند و میزان هوشیاری شما را هنگام خوردن شبانه، کاهش می‌دهند. نوشیدن یک لیوان شیر، حدود نیم ساعت قبل از خواب می‌تواند به شما به‌مراتب کمک بیشتری کند و خوابی همراه با آرامش را به شما هدیه دهد.
توجه داشته باشید که درمان این سندرم، با مراجعه به پزشک متخصص امکان‌پذیر است. ولی در زیر به‌صورت تیتر وار، به بیان چند مورد کاربردی از راه‌های درمان سندرم خوردن شبانه می‌پردازیم.
- ایجاد وقت‌های منظم برای انجام ورزش
- مشارکت در کلاس‌های مشاوره برای تنظیم الگوی غذایی نرمال
- یادگیری تکنیک‌هایی برای کاهش اضطراب و استرس
- تلاش برای درمان افسردگی
- محدودیت در مصرف الکل، مواد مخدر و کافئین
- مصرف داروهای هورمونی برای تنظیم خواب
- مراقبت شخصی از فرد بیمار
- داشتن برنامه برای زمان خواب، زمان خوردن به‌طورکلی زمان‌بندی تمام اتفاقات روز
- دورنگه داشتن غذاها از دسترس فرد بیمار