آریتمی قلبی یا کژ آهنگی به حالتی میگویند که در آن ریتم قلبی فرد بسیار غیر طبیعی باشد. ریتم طبیعی قلب به این صورت است که از گره سینوسی شروع شده و سپس در بطن ها منتقل میشود. البته پیش از منتقل شدن به بطنها در گره دهلیزی – بطنی انتشار مییابد. در این حالت در آغاز دهلیزها و بعد از آن بطنها انقباض مییابند. میتوان گفت که ضربان طبیعی فرد بین ۶۰ تا ۱۰۰ ضربان در دقیقه است.
آریتمی قلبی ممکن است به صورت یک مکث موقت باشد. این حالت ممکن است آن قدر کوتاه باشد که ضربان کلی قلب فرد را تحت تاثیر ندهد. گاهی اوقات نیز ممکن است این اختلال باعث ایجاد ضربان قلب بسیار سریع و یا بسیار آهسته شود. بیشتر آریتمیها هیچ گونه علامتی را از خود بروز نمیدهند. اما بعضی اوقات آریتمیهای قلب ممکن است سرگیجه و سردرد و حالت تهوع را ایجاد کنند. برای این که بتوانیم آریتمی های قلب را تشخیص دهیم و سپس آن را درمان کنیم، در ابتدا باید ریتم نرمال سینوسی را بشناسیم.
ریتم نرمال سینوسی قلب چیست؟
اگر ایمپالس ها با سرعت طبیعی در گره دهلیزی بطنی شکل بگیرند و مسیر طبیعی خود را طی کنند و تمام قلب را از طریق این مسیر دپولاریزه کنند، در این صورت این ریتم، یک ریتم سینوسی طبیعی خواهد بود. از ریتم های سینوسی غیر نرمال قلب میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
۱. تاکی کاردی سینوسی
تاکی کاردی سینوسی نوعی آریتمی قلبی است که در آن هدایت جریان در مسیر طبیعی خود پیش می رود؛ اما گره دهلیزی بطنی بیش از ۱۰۰ ضربه در دقیقه را تولید می کند. پس تمام خصوصیات این ریتم مانند ریتم نرمال سینوسی است با این تفاوت که ضربان شخص از ۱۰۰ بار در هر دقیقه بیشتر است.
علل بروز آریتمی تاکی کاردی
مصرف داروهای آدرنالین و آتروپین و همچنین قرار گرفتن در شرایط اضطراب، درد، استرس، تب، آنمی و شدت یافتن فعالیت های بدنی از عوامل بروز این آریتمی است.
راه های درمان تاکی کاردی
برای درمان تاکی کاردی سینوسی، ابتدا باید علل به وجود آمدن این آریتمی را پیدا کنیم تا بتوانیم به بهترین نحو آن را رفع کنیم. گاهی اوقات ممکن است آریتمی در اثر بروز درد آنژین ایجاد شود که در این حالت زمینه را برای استراحت بیمار فراهم کرده و از داروهای ضد انعقادی کمک میگیریم. بعضی اوقات ممکن است بیمار به علت نارسایی مزمن قلب به این آریتمی مبتلا شده باشد؛ در این صورت تجویز دکتر استفاده از داروهای دیورتیک و دیگوکسین است. اما مواردی دیده میشود که بیمار هیچ گونه زمینهای نداشته و به این آریتمی دچار شده است. ممکن است این آریتمی عصبی بوده و بیمار مدت زیادی به آن دچار شده باشد؛ در این صورت راه حل دکتر برای درمان و جلوگیری از حمله ایسکمی استفاده از داروهایی است که ریتم و ضربان قلب را کند تر میکند. این داروها عبارت اند از: بتابلوکرها، کلیسم بلوکرها و…
۲. برادیکاردی سینوسی
در این نوع از آریتمی قلبی، هدایت جریان در مسیر طبیعی خود قرار دارد، اما گره دهلیزی بطنی در دقیقه کمتر از ۶۰ بار است. این ریتم مانند ریتم نرمال سینوسی است با این تفاوت که ضربان قلب کمتر است.
علل بروز آریتمی برادیکاردی
این آریتمی در واقع نوعی پاسخ طبیعی و فیزیولوژیک بدن است که در پاسخ به کمتر شدن فعالیت بدن ایجاد میشود. همچنین از دیگر دلایل شایع برای این آریتمی میتوان به انفارکتوس سطح تحتانی قلب اشاره کرد.
راه های درمان
اگر فرد مبتلا به این آریتمی بدون هیچگونه علامت بوده و علائم حیاتی وی تغییری نکرده و ثابت باشد، در این صورت نیازی به درمان ندارد. اما بیمار باید تا مدتی ریتم قلبیاش بررسی و کنترل شود. باید رژیم غذایی وی تغییر کند و داروهایی که به تضعیف شدن گره های سینوسی کمک میکند، قطع شود. اما در صورتی که علائم برادیکاردی بر بدن فرد ظاهر شد، باید هرچه سریع تر به وی وریدی آتروپین تزریق شود و بعد از ۳ تا ۵ دقیقه این دوز تکرار شود. اگر آتروپین موثر بود؛ میتوان از وریدی ایزوپرترنول استفاده کرد. از داروهای دیگر میتوان به دوپامین و ایپنفرین اشاره کرد که در شرایط بحرانی استفاده میشود. اگر از موارد گفته شده هیچ کدام تاثیر گذار نبود، میتوان از پیس میکر و داخلی برای بیمار استفاده کرد.
۳. آریتمی سینوسی
در این ریتم سینوسی، هدایت جریان از مسیر طبیعی انجام می شود. اما تفاوت آن با ریتم نرمال سینوسی بی نظمیاش است. در این حالت بدن ضربانهای کوتاه و بلند ایجاد میکند.
علل بروز آریتمی سینوسی
این نوع آریتمی قلبی یک اثر طبیعی و فیزیولوژیک تلقی می شود و ممکن است برای افراد سالخورده، ورزشکار و کودک ایجاد شود. علت آن نیز این است که در اثر تحریک رفلکس عصب، واگ از طریق گیرنده های موجود در ریه به وجود میآید.
راه های درمان
در ابتدا باید علتهای به وجود آمدن این آریتمی را شناخت. مثلا اگر بیمار در اثر استفاده از داروهای مورفین این حالت برایش پیش بیاید، تجویز دکتر باید قطع این داروها باشد. اما در اکثر اوقات که بروز آریتمی سینوسی هیچ دلیلی ندارد، نیاز به درمان نیز وجود ندارد.
۴. ضربان زودرس دهلیزی
ضربان زودرس یک بی نظمی و جریان غیر طبیعی است که در دهلیزها و سپس در بطنها ایجاد میشود.
علل بروز ضربان زودرس دهلیزی
استرس، خستگی، اضطراب، عفونت و مصرف برخی از داروها میتواند از علائم بروز یک چنین آریتمی باشد.
راه های درمان
اگر در بدن بیمار هیچ گونه علائمی ایجاد نشود، نیازی به درمان این نوع آریتمی قلبی نیست. اما اگر علائم بر روی بدن بیمار به وجود آمد، میتوان زمینه ایجاد کننده مثل قهوه و الکل را حذف کرد. اگر این آریتمی به صورت مکرر بروز پیدا کند، میتواند زنگ خطری باشد برای حمله های تاکی دیس ریتمیهای فیبریلاسیون که بسیار خطرناک است.
۵. تاکی کاردی حملهای دهلیزی
در این بی نظمی یک کانون نابجا در دهلیزها و به طور ناگهانی با سرعت بیش تر از ۱۰۰ ضربه در دقیقه شروع به فرستادن ایمپالس میکند. در نتیجه فعالیت از گرههای سینوسی سلب شده و دهلیز ها از مسیر غیر طبیعی و بطن ها از مسیر طبیعی دپولاریزه میکند.
علل بروز آریتمی تاکی کاردی دهلیزی
این آریتمی در افراد سالم به دلیل استرس های روحی و جسمی و هیپوکسی ایجاد میشود. همچنین بروز این حمله در فرد بیمار ممکن است به دلیل انفارکتوس میوکارد و بیماری های دریچه قلب باشد.
راههای درمان
درمان این حمله بسیار به علائم ایجاد شده بستگی دارد. پس از تشخیص علتهای ایجاد این حمله میتوان بیمار را درمان کرد. از راههای درمان میتوان به استفاده از اکسیژن و مانور های تحریک کننده عصب واگ اشاره کرد. این مانور ها شامل سرفه کردن، تحریک رفلکس، جبس کردن نفس و ماساژ سینوس کاروتید میشود. از دیگر درمانها شوک الکتریکی و استفاده از داروهای مسدود کننده کانال های کلسیمی هستند.
۶. فلوتر دهلیزی
در این بی نظمی یک کانون نابه جای دهلیزی گره آوی را با سرعت ۳۰۰ بار در دقیقه بمباران میکند. در این بینظمی دهلیزها از مسیر غیر طبیعی و بطن ها از مسیر طبیعی دپولاریزه میشوند.
علل بروز آریتمی فلوتر دهلیزی
تمام علت هایی که باعث گشادی حفره های دهلیزی و یا فشار بر روی این حفره ها شدند، میتوانند احتمال بروز این نوع آریتمی قلبی را بالا ببرند.
راه های درمان
در ابتدا برای درمان بیمار باید ریتمهای بطنی را کنترل کرده و از بروز ریتمهای نامنظم جلوگیری کنیم تا بیمار به یک ریتم طبیعی سینوسی برسد. گاهی اوقات احتیاج به تجویز دارو نیست و میتوان با استراحت دادن به بیمار، اکسیژن تراپی و تحریک عصبهای واگ از طریق ماساژ مبتلایان به این حمله را درمان کرد. اما گاهی اوقات به تجویز دکتر دارو استفاده میشود. از داروهای درمان کننده این آریتمی میتوان به دیلتیازم، وراپامیل، پروپرانولول اشاره کرد. در حادترین زمانها، هیچ کدام از این درمانها پاسخگو نبوده و میتوان از شوک کاردیوورژن استفاده کرد.
عوارض عدم درمان آریتمی
گاهی اوقات ممکن است، حس کنید که بی دلیل دچار سرگیجه شدهاید و محیط اطراف دور سرتان میچرخد. این نشانه میتواند یکی از علائم بروز آریتمی قلبی باشد. در این حالت ممکن است حمله به شما دست داده و ضربان قلب شما تشدید شده و دچار سرگیجههای ناگهانی شوید. گاهی اوقات نیز ممکن است که دچار سبکی سرد شوید که کند شدن ضربان قلب از علتهای به وجود آمدن آن است. اگر شما این علائم را نادیده گرفته و به پزشک مراجعه نکنید؛ میتوانیم به شما بگوییم که سلامتی خود را هرچه سریع تر از دست خواهید داد.